Accessibility links

Кайнар хәбәр

Abu Ghraib: Washington yaña räsemnär AQŞqa qarşı xislärne köçländeräçäk dip qurqa


Bagdadnıñ Abu ghraib törmäsendä ğıraqlı totqınnarnıñ amerikan saqçılar tarafınnan ezärleklänüen kürsätkän foto räsemnär säbäple qabınğan cäncal sürelep kilä. Ğäyeplelär armiädän quılıp törmä cazasına xökem itelergä dä ölgermäde Avstralianıñ televidiniä kanalı elek belenmägän yaña räsemnär kürsätte. Şulay itep ike yıl elek bulğan skandal ğäräblärneñ açuın yañadan qabartaçaq dip kötelä. Yaña surätlär ğäräbçä tapşırular yasağan ike televidiniä kanalında şulayuq , internet häm mätbuğatta da basılıp çıqtı.

AQŞ räsmiläre küptännän birle Abu Graib tärmäsendäge cäberläwlär turında küp sanda foto räsem , video tasmalar bar dip söyläp kilä. Saqlanu ministrı D.Rumsfeld 2004nçe yılnıñ mayında cäncalnıñ in kisken waqıtında, Kongress komitetında bik küp räsem, tasmalar bar, alar cämäğätçelekkä bilgele bulsa , eşlär tağı da naçarraq bulaçaq digän ide. Äle yaqınça ike yıl ütkännän soñ yaña surätlär TV kanallarında kürsätelä . Avstralianıñ ''Special Broadcasting Service'' TV stansiäse çärşämbe könne Abu Ghraib turındağı räsemnärne kürsätkännän soñ Washington şunduq , cafalau, ezärlekläwlär räsmi säyäsätne çağıldırmıy dip azsızıqladı.Däwlät sekretarınıñ xoquq kiñäşçese John Bellinger jurnalistlarğa,

Bu östämä räsemnär cirängeç.Häm ber märtäbä tağı Abu Ghraibta bulğan qotoçqıç xällärne kürsätä. Bik qızğanıç, , çönki dänyada bu mäsälädä xislär bik kisken torğanda östämä räsemnär utnı köçäytä genä

Avstralia TV kanalınıñ kürsätkän video-tasma , räsemnärdä Abu Ghraibta başlarına qapçıq kiderelgän yalanğaç totqınnar kimsetüçe xällärdä kürsätelä.Räsemnädän totqınnarnı qurqutu öçen etlär qullanılğanı añlaşıla. Ğıraqta xalıqara köçlärdä xärbiläre torğan Avstralia xökümäte räsemnär säbäple bulaçaq tiskäre reaksiäne kimetergä tırışa. Avstralia premyere John Howard bügen radioda yasağan çığışında:

Amerikannnarnı yaqlap äytim-alar bu yawızlanu öçen ğäyeple buluçılarnı cawapqa tarta . Minemçä bu ayırma . S.Xösäin yözlärçä meñnnärçä keşene ütertte. Ber nindi räsem, cazalandırular , törmägä yabular, xökem protsessları bulmadı. Saddam rejimı xaqsız kiräkmägängä keşelärne üterde yuq itte. bu eşlärgä ber tigez qarap bulmıy

Şul räsemnärne başqaları belän berrättän yaqın könçığışta al Arabaia häm al Jazeera televidiniä kanalları kürsätte inde .Bagdadta cirle mätbuğatta basılıp çıqqan räsemnärgä qarata xalıqnıñ açuı qabarğan.Bügen Abd al Awadh isemle beräw Reuters-qa,

Kiçä kürgän räsemnär bik qızğanıç, Ğıraq xalqınıñ kimsetelüen kürdek.Bu ildä ğıraqlılırğa xörmät itelmäwen kürdek.Xuca bulğan ildä xäzer qolbulıp qaldıq. Xucalar çit ildän kilüçelär.Abu Ghraib räsemnärennän ayrım Basrada britan xärbiläre tarafınnan qıynalğan ğıraqlılarnı da kürdek.

Abu Ghraibtağı räsemnär , Basrada britan ğäskärläreneñ sivil ğıraqlılarnı qıynağan video tasma kürsätelgännän soñ şunduq päyda buldı. Basrada yözlärçe ğıraqlı Britan xärbiläreneñ başkavartirası aldında protest belderde .

Abu Ghraib räsemnärenä berençe bulıp AQŞ xoquq yaqlaw oyışmaları reaksiä kürsätte. Amerikan Sivil İrekleklär Berläşmäse yaña räsemnär Washington çınlap ta yawızlanular öçen cawaplı buluçılarnı töbä tamırınnan yuq itteme digän sorau tua dip äytte .Oyışma direktorı Anthony Romero bez cäberläw , yawızlanunın kiñ cäyelgän häm sistematik buluın kire qağılmaslıq dälillärdän küräbez. Bu waxşileklärgä alıp barğan säyäsätne buldıruçı yuğarı däräcädäge räsmilär älegä cawapqa tartılmağan dip söyläde.

2003.yılda Abu Ghraibta bulıp alğan qotoçqıç xällär öçen tübän däräcädäge 9 soldat xökem itelde . Qayberlärenä 10yıldan artıq törmä cazası birelde, ikençeläre armiädän quuldı.Däwlät sekretarı G.Rice dikäber ayında Yevropağa yasağan vizitı waqıtnda Washington totıqlarnı cäberläwgä röxsät itmi , ildä häm çit ildä AQŞ personalenä soraw alğanda kimsetüçe we, cäberläwçe metodlar qullanu tıyılğan dip beldergän ide färidä xämit
XS
SM
MD
LG