Qädimä citäkçese, waqıtlı premyer ministr Ehüd Olmert parlament saylawları fälestinlelärdän ayırılu referendumı bulaçaq dip beldergän ide. İnde tawışlarnıñ 99 protsentın sanaw näticäse anıñ älege programmasın tormışqa aşıru öçen nıqlı nigezgä iä buluın kürsätte. Berençel näticälärgä qarağanda 120 urınlı Knessetta Qädimä 28 urın alaçaq. Bu inde aña yaña xökümät koalitsiäsendä zur partner bulu mömkinlege biräçäk.
Ciñüen añlağan Olmert fälestinlelärne ayırım däwlätlär tözü öçen bergäläp eşlärgä çaqırdı. Şul uq waqıtta Olmert bu turıda söyläşü öçen qarşı taraf bulmasa ayırılu planın beryaqlı ğına tormışqa aşırırğa da äzer buluın belderde.
"Çınbarlıqnı häm bulğan şartlarnı añlap bez kompromisqa äzer, sezgä üz xıyallarığıznı tormışqa aşırırğa, üz däwlätegezdä bezgä kürşe bulıp tınıçlıqta häm tatulıqta yäşärgä şartlar tudıru öçen bez yaxşı ullarıbız, soldatlarıbız kümelgän ğäziz İzrail cireneñ ber öleşennän çigenergä, anda yäşägän yähüdlär öçen zur qayğı belän ul cirdän kitärgä äzer" dide Olmert.
Qädimägä Knessetta küpçelekkä iä bulu öçen 61 tawış kitäk. Ul parlamentqa keräçäk ikençe zur törkem Xezmät partiäse belän xakimiät koalitsiäse tözer dip kötelä. Berençel näticälärgä qarağanda İzrailneñ Könbatış Yardan çigenüen yaqlawçı Xezmät Partiäse 20-läp urın alaçaq.
İkençe mömkin berektäş dip töp tayanıçı elekke Sovetlar Berlegennän çıqqan möhäcirlär bulğan İsrael Beiteinu – İzrail'' bezneñ yortıbız partiäse qarala. Avigdor Lieberman citäkçelegendäge, saylawlarda şaqtıy tawış cıyğan bu partiä ayırılu planın tormışqa aşırğanda ğäräplärne İzrail''dän çığarıp cibärergä çaqırğan ide. Lieberman elegräk üzeneñ ayırılu planın Qädimänekenä almaş plan dip täqdim itsä dä Olmert belän xezmättäşlek mömkinlegen kire qaqqan ide. Sişämbedäge saylaw näticälärenä ul bik tä qänäğät buluın belderde.
"Bez üzebez öçen bu näticälärgä bik qänäğät. Minemçä bu çınnan da möhim uñış. Xäzer bez uñ qanatnıñ iñ zur öleşen alıp torabız. Häm min kiläse saylawlarda bez iñ zur berektäş bulırbız dip ömetlänäm" dide Lieberman.
Bu saylawlarda kötelmägän yuğaltuçı Benjamin Netanyahu citäkçelegendäge uñçı Likud partiäse buldı. Şaron häm başqa citäkçelär Likudtan kitep Qädimäne tözegän ide. Likud İzrail''neñ beryaqlı ayırılu fälestinlelär öçen ciñü bulaçaq dip kilde.
Şuşı saylaw näticäläre iğlan iteler aldınnan ğına Fälestin parlamentı Xämas citäkçelegendäge yaña fälestin xökümäten rasladı. Suğışçan Xämas İzrail'' däwläten tanımıy häm 2000-nçe yıldan birle bulğan barlıq intixarçı şartlatularınıñ 60-lap protsentı öçen cawaplılıqnı üz ösenä ala. Şul uq waqıtta tınıçlıq protsessına qarşı çığuçı Xämas İzrail'' belän uzara höcümnärne tuqtatu turında ozın möddätle kileşügä äzer buluın da belderde.
Yerusalimdağı İzrail-Fälestin tikşerenülär häm mäğlümät üzäge mödire Gershon Baskin xakimiätkä kilü belän Xämasnıñ İzrail''gä qarata pragmatiklığı arta bara di.
"Xämas praktik yünäleşkä taba borıla. Fälestin premyer ministrı İsmail Xäniäneñ soñğı 3 köndäge çığışları şaqtıy urtaçıl buldı häm Xämas niçekter İzrail belän söyläşülärgä yäki kileşügä omtılmasa da berär törle mönäsäbätlärgä işek açarğa cıyınğan sıman kürenä. Hämasneñ de fakto tanuğa, ike taraf arasında mönäsäbätlärgä häm höcümnärne tuqtatuğa taba borıluı sizelä" di Baskin.
Ul arada ike yaq arasında köç qullanu bügen dä däwam itte. İslamçı Jihad Fälestin suğışçan törkeme Gaza sızığınnan İzrail''gä Rusiädä yasalğan raketa atuı turında belderde. Ämma annan beräwgä dä zarar bulmağan.
Naif Aqmal, Praga.
Ciñüen añlağan Olmert fälestinlelärne ayırım däwlätlär tözü öçen bergäläp eşlärgä çaqırdı. Şul uq waqıtta Olmert bu turıda söyläşü öçen qarşı taraf bulmasa ayırılu planın beryaqlı ğına tormışqa aşırırğa da äzer buluın belderde.
"Çınbarlıqnı häm bulğan şartlarnı añlap bez kompromisqa äzer, sezgä üz xıyallarığıznı tormışqa aşırırğa, üz däwlätegezdä bezgä kürşe bulıp tınıçlıqta häm tatulıqta yäşärgä şartlar tudıru öçen bez yaxşı ullarıbız, soldatlarıbız kümelgän ğäziz İzrail cireneñ ber öleşennän çigenergä, anda yäşägän yähüdlär öçen zur qayğı belän ul cirdän kitärgä äzer" dide Olmert.
Qädimägä Knessetta küpçelekkä iä bulu öçen 61 tawış kitäk. Ul parlamentqa keräçäk ikençe zur törkem Xezmät partiäse belän xakimiät koalitsiäse tözer dip kötelä. Berençel näticälärgä qarağanda İzrailneñ Könbatış Yardan çigenüen yaqlawçı Xezmät Partiäse 20-läp urın alaçaq.
İkençe mömkin berektäş dip töp tayanıçı elekke Sovetlar Berlegennän çıqqan möhäcirlär bulğan İsrael Beiteinu – İzrail'' bezneñ yortıbız partiäse qarala. Avigdor Lieberman citäkçelegendäge, saylawlarda şaqtıy tawış cıyğan bu partiä ayırılu planın tormışqa aşırğanda ğäräplärne İzrail''dän çığarıp cibärergä çaqırğan ide. Lieberman elegräk üzeneñ ayırılu planın Qädimänekenä almaş plan dip täqdim itsä dä Olmert belän xezmättäşlek mömkinlegen kire qaqqan ide. Sişämbedäge saylaw näticälärenä ul bik tä qänäğät buluın belderde.
"Bez üzebez öçen bu näticälärgä bik qänäğät. Minemçä bu çınnan da möhim uñış. Xäzer bez uñ qanatnıñ iñ zur öleşen alıp torabız. Häm min kiläse saylawlarda bez iñ zur berektäş bulırbız dip ömetlänäm" dide Lieberman.
Bu saylawlarda kötelmägän yuğaltuçı Benjamin Netanyahu citäkçelegendäge uñçı Likud partiäse buldı. Şaron häm başqa citäkçelär Likudtan kitep Qädimäne tözegän ide. Likud İzrail''neñ beryaqlı ayırılu fälestinlelär öçen ciñü bulaçaq dip kilde.
Şuşı saylaw näticäläre iğlan iteler aldınnan ğına Fälestin parlamentı Xämas citäkçelegendäge yaña fälestin xökümäten rasladı. Suğışçan Xämas İzrail'' däwläten tanımıy häm 2000-nçe yıldan birle bulğan barlıq intixarçı şartlatularınıñ 60-lap protsentı öçen cawaplılıqnı üz ösenä ala. Şul uq waqıtta tınıçlıq protsessına qarşı çığuçı Xämas İzrail'' belän uzara höcümnärne tuqtatu turında ozın möddätle kileşügä äzer buluın da belderde.
Yerusalimdağı İzrail-Fälestin tikşerenülär häm mäğlümät üzäge mödire Gershon Baskin xakimiätkä kilü belän Xämasnıñ İzrail''gä qarata pragmatiklığı arta bara di.
"Xämas praktik yünäleşkä taba borıla. Fälestin premyer ministrı İsmail Xäniäneñ soñğı 3 köndäge çığışları şaqtıy urtaçıl buldı häm Xämas niçekter İzrail belän söyläşülärgä yäki kileşügä omtılmasa da berär törle mönäsäbätlärgä işek açarğa cıyınğan sıman kürenä. Hämasneñ de fakto tanuğa, ike taraf arasında mönäsäbätlärgä häm höcümnärne tuqtatuğa taba borıluı sizelä" di Baskin.
Ul arada ike yaq arasında köç qullanu bügen dä däwam itte. İslamçı Jihad Fälestin suğışçan törkeme Gaza sızığınnan İzrail''gä Rusiädä yasalğan raketa atuı turında belderde. Ämma annan beräwgä dä zarar bulmağan.
Naif Aqmal, Praga.