Accessibility links

Кайнар хәбәр

Britaniä tarixında berençe xatın-qız tışqı eşlär ministrı: Margaret Beckett Jack Strawnı almaştırırmı?


Uzğan comğa, 5 may könne Britaniä premyer-ministrı Tony Blair xökümätneñ 3tän 2 öleşen wazifadan buşattı,. Eş urınınnan kitüçelär arasında – tışqı eşlär ministrı Jack Straw da bar. Anıñ urınına Leyborist partiäse tarafdarı Margaret Beckett bilgelände. Bu – Britaniä tarixında xatın-qıznıñ tışqı eşlär ministrı wazifasına äle berençe tapqır bilgelänüe. Dönyada bügenge köndä xatın-qızlarnıñ yuğarı wazifalarğa quyıluı – ber yaqtan, zur säyäsi mäğnägä iä buluın kürsätsä, ikençe yaqtan, bik küp illärdä gender problemaların tağın da zurraq itep açıp sala.

Dönyada xökümätlärdä yuğarı wazifalarğa bilgelängän xatın-qızlar sanı arta: uzğan yılnıñ noyaber ayında Angela Merkel saylawlar näticäsendä Germaniä kanslerı urının alğan ide. Fivral ayında Dora Bakoyannis Gresiä tışqı eşlär ministrı buldı. Annan alda Afrika tarixında berençe tapqır Liberiä prezidentı bulıp qara tänle xatın-qız Ellen Johnson-Sirleaf saylandı. Mart ayında Çili prezidentı wazifasına Michelle Bachelet kereşte.

Britaniäneñ yaña tışqı eşlär ministrı Margaret Beckett üz ilendä iğtibar üzägendä bulsa da, xalıqara säxnädä ul äle tanılıp ölgermäde. Elek ul säwdä häm sänäğät ministrı bulğan, Britaniäneñ Tübän Pulatın citäklägän. Şulay uq 1994nçı yılda Leyborist partiäse räise John Smithnıñ ülemennän soñ Margaret Beckett 3 ay anıñ wazifasın başqarıp torğan.

Londondağı Brunel Universitetınıñ Säyäsät häm Tarix bülege başlığı Justin Fisher, Blairnıñ xakimiättäge üzgäreşlären yaqınnan küzätep baruçılarnıñ berse. Anı Blairnıñ tışqı eşlär ministrı wazifasına xatın-qız Margaret Beckettnı quyuı ber dä şaqqatırmağan, anı aptıraşta qaldırğanı – Jack Strawnı çitläşterü. Straw bit Britaniä, AQŞ häm Yevropa Berlege arasında aralarnı caylawdağı uñışları öçen tanılğan ide, dide Fisher.

"Ber yaqtan anıñ berençe xatın-qız tışqı eşlär ministrı bulıp bilgelänüe iğtibarğa layıq, ämma ğömümän tışqı eşlär ministrınıñ almaşınuı – ğäcäpländerä."

Fisher süzlärenä qarağanda, Blair anı üzenä tuğrı bulğanı öçen bu eşkä quyğan. İldä xakimiättä irlär monopoliäse turında süz yörtep bulmıy, Margaret Thatcher premyer-ministr wazifasında 11 yıl buldı, di Fisher. Şulay da säyäsät häm tarix belgeçe, Britaniä parlamentında xatın-qızlarnıñ 20% qına täşkil itkännären dä tanıdı.

Xatın-qızlarnıñ xalıqara säyätkä qatnaştırunı küzätep baruçılar, "gender mäsäläläre" äle dä bar, dip belderä. Milli iminlek äle dä irlär qulında.

New Yorkta urnaşqan "Tigezlek xäzer" dip atalğan oyışma dönyada xatın-qızlarğa qarşı köç qullanuğa cämäğätçelek iğtibarın cälep itep çaralar kürü belän şöğellänä. Alar iğlan itkän soñğı kampaniälärneñ berse – BMO General Sekretare Kofi Annan urınına xatın-qıznı quyu. Oyışmanıñ citäkçese Taina Bien-Aime, Britaniädä Beckettnıñ bilgelänüen xupladı, ämma xattä ike soñğı däwlät sekretare xatın-qızlar bulğan AQŞda da äle gender mäsäläsendä eş küp, dip belderde:

"Quşma Ştatlarda Senatta xatın-qızlar äle bik az, Bez Könbatış illäre arasında iñ artta qalğannardan sanalabız, 14%. Yevropa Berlege belän çağıştırğanda – anda 30%, ayırım illärdä 50%."

Xalıqara parlament-ara berlek digän oyışma fivral ayında üz xisabın iğlan itkän ide. Anıñ belän bez dä sezne tanıştırğan idek, xörmätle tıñlawçılar. İñ küp xatın-qız deputat Afrika ile Rwandada. Anda 80 deputatnıñ – 39zı xatın-qız. Elek hiç yuğı 10%tı xatın-qızlar bulğan Qırğızstan parlamentında bügen beräw dä yuq. Başqortstan Däwlät Cıyılışı Qorıltayında deputatlarınıñ 5%tı xatın-qızlar. Tatarstan Däwlät Şurasında xatın-qızlar yaqınça 10%nı täşkil itä. Rusiä Däwlät Dumasında da bu san şul 10%tan artmıy. Federasiä Şurasında xatın-qızlar annan da azraq.

alsu qormaş
XS
SM
MD
LG