Accessibility links

İran prezidentı xalıqara täqdimnärne "alğa taba adım" dip atadı


İran prezidentı Mäxmüt Äxmädinecad Tährannıñ atom programması tiräsendäge bäxäsne çişü maqsatı belän yasalğan yaña xalıqara täqdimnärne "alğa taba ber adım" dip atadı. Bu turıda ul Şanxaida Rusiä häm Qıtay prezidentları belän oçraşqannan soñ äytte. Moñarçı İranğa çikläwlär kertügä qarşı çığıp kilgän Mäskäw belän Pekin, xäzer Töhrannı çigenergä öndi kebek.

Bu İran prezidentı Mäxmüt Äxmädinecadnıñ xalıqara täqdimnärgä qarata yasağan berençe belderüe buldı. Tähran alarğa qayçan häm niçek cawap birer – äytüe qıyın. Älegä Äxmädinecad täqdimnärgä uñay bäyä birde:

"Bez bu täqdimnärne alğa taba adım dip qarıybız. Min alarnı diqqät belän öyränergä quştım. İnşalla bez İslam respublikası mänfäğätlärennän çığıp üz fikerebezne äyterbez" di İran prezidentı.

Ber kön elek Äxmädinecad Şanxaida Rusiä prezidentı Vladimir Putin belän oçraştı. Bu oçraşudan soñ Putin İran täqdimnärgä uñay bäyä biräçäk dip ışandırğan ide.

Älege täqdimnärne Berläşkän Millätlär İminlek Şurasınıñ 5 daimi äğzası – Rusiä, Qıtay, Britaniä, Fransiä, Quşma Ştatlar - häm dä Germaniä äzerlägän ide. İranğa uran bayıtuın tuqtatsa törle taşlamalar wäğdä itelde - ciñel suda eşli torğan atom reaktorınnan alıp Quşma Ştatlar kertkän säwdä çikläwlären beterügä qädär.

Ägär inde täqdimnär kire qağılsa, Quşma Ştatlar çikläwlär belän yanadı. Comğa könne Şanxaida yasağan belderüendä Äxmädinecad yanawlar telen onıtırğa çaqırdı:

"Minemçä, ''çikläwlär'' süze bezneñ säyäsi süzlektän alınırğa tieş. Çikläwlär basım yasaw öçen qullanılırğa tieş tügel" di İran prezidentı.

İrannıñ atom programmasın yaqlap Äxmädinecad üz xalqında şaqtıy xuplaw qazandı. Ämmä Könbatış, şul isäptän Xalıqara atom energiä idaräse dä, anıñ, bez atom qoralı yasarğa cıyınmıybız, digän süzlärenä ışanıp betmi.

Atnakiç könne Rusiä prezidentı Vladimir Putin, här ilneñ, şul isäptän İrannıñ da, atom texnologiäsen qullanırğa xoquqı bar, barı tik bu xalıqara cämäğätçelektä borçu uyatmasın dide.

Qıtay prezidentı Hu Jintao da, Äxmädinecadqa "xälitkeç noqtağa cittek, xäzer İran belän xalıqara cämäğätçelek arasında ışanıç buldıru zarur" digän.

Äxmädinecad, Putin häm Hu belän söyläşü neçkäleklären açmadı, barı tik "küp mäsälädä bezneñ qaraşlar yaqın, xätä täñgäl" dide.

Rusiäneñ dä, Qıtaynıñ da İranda citdi iqtisadi mänfäğätläre bar. Alar atom programması tiräsendäge bäxäsneñ körçekkä terälüen telämi.

Quşma Ştatlarnıñ Xalıqara atom idaräsendäge wäkile Gregory Shulte İrannı yaña täqdimnärgä uñay cawap birergä çaqırdı.

Tährannıñ cawabı qayçan bulır, älegä bilgesez. Cawap birü öçen nindider waqıt qısaları qaralmağan. İran räsmiläre, täqdimnär "tieşle räweştä" qaralaçaq di, ber ük waqıtta säyläşülär bernindi şartsız barırğa tieş dip belderä.

ali ğilmi
XS
SM
MD
LG