1956 yılnıñ 4 Noyäbere, Budapeşt uramnarında sovet ğäskärläre. Baş kütärgän xökümät citäkçese İmre Nad tawışı: "İrtänge säğätlärdä sovet ğäskärläre Macarstannıñ qanunlı demokatik xökümäten bärep töşerü niäte belän başqalağa höcüm başladı. Bezneñ ğäskärlär sovet köçlärenä qarşılıq kürsätä, xökümät wazifasın başqara" di İmre Nad.
Sovet ğäskärläre Macar qarşılığın bastırğannan soñ, İmre Nad qulğa alına häm 2 yıldan asıp üterelä.
Macar baş kütärüenä 50 yıl tulu uñayınnan räsmi çaralar şuşı yılnıñ üktäberendä ütäçäk. Ämmä atnakiç könne Budapeştqa kiläçäk Amerikan prezidentı George Bush Macar räsmiläre belän oşraşqannan soñ, 50 yıl elek komunizmğa qarşı baş kütärgän İmre Nad häm anıñ tatarfdarların iskä alırğa cıyına.
Bushnıñ iminlek kiñäşçese Stephen Hadley: "1956 yılda kommunizmğa qarşı baş kütärgännärne iskä alıp mäñgelek utqa çäçäk bäyäläme salınaçaq. Soñnan prezident 50 yıl uñayınnan notıq totaçaq, Macarstannıñ küçeş yulında uñışlarına, sabaqlarğa tuqtalaçaq, bügenge üzgäreşlärgä xuplaw belderäçäk" di Stephen Hadley.
Stalin ülgännän soñ Könçığış Europanıñ qayber illärendä kommunistlar üzgäreş kiräklegen añlıy. Macarstan kütäreleşe, axır çiktä bastırılsa da, Könçığış Europanıñ kommunizmğa qarşı köräşendä möxim waqiğa buldı di Budapeşttağı Balassi Valint institutı belgeçe Attila Lengyel: "1956 yıl sovet xakimiäten şaqtıy zäğiflätte, Macarstanda ğına tügel, ğomumän. Ul kommunizmnıñ üzgärä almayaçağın kürsätte, Stalin sisteması bälki ul qädäre yaman bulmağan digän yalğan xislarne tarattı" di Attila Lengyel.
Şuşı xislär taralğannan soñ, başqa illärdä dä xäräkätlär tua başlıy, Polşadağı Solidarnost, misal öçen. Şuña kürä, 1956 yıl Macasrtan öçen genä tügel, başqa illär öçen äxämiätle, di ğalim. Ä inde Macarstannıñ üze öçen 1956 yıl kütäreleşe xäl itkeç waqiğa. Attila Lengyel süzlärençä, Macarstan tarixın ğasırlar buyına bäysezlek öçen suğışlar dip atarğa bula. Läkin bar xalıqnı berläştergän waqiğalar küp tügel. 1956 yıl kütäreleşe – şularnıñ berse.
ali ğilmi
Sovet ğäskärläre Macar qarşılığın bastırğannan soñ, İmre Nad qulğa alına häm 2 yıldan asıp üterelä.
Macar baş kütärüenä 50 yıl tulu uñayınnan räsmi çaralar şuşı yılnıñ üktäberendä ütäçäk. Ämmä atnakiç könne Budapeştqa kiläçäk Amerikan prezidentı George Bush Macar räsmiläre belän oşraşqannan soñ, 50 yıl elek komunizmğa qarşı baş kütärgän İmre Nad häm anıñ tatarfdarların iskä alırğa cıyına.
Bushnıñ iminlek kiñäşçese Stephen Hadley: "1956 yılda kommunizmğa qarşı baş kütärgännärne iskä alıp mäñgelek utqa çäçäk bäyäläme salınaçaq. Soñnan prezident 50 yıl uñayınnan notıq totaçaq, Macarstannıñ küçeş yulında uñışlarına, sabaqlarğa tuqtalaçaq, bügenge üzgäreşlärgä xuplaw belderäçäk" di Stephen Hadley.
Stalin ülgännän soñ Könçığış Europanıñ qayber illärendä kommunistlar üzgäreş kiräklegen añlıy. Macarstan kütäreleşe, axır çiktä bastırılsa da, Könçığış Europanıñ kommunizmğa qarşı köräşendä möxim waqiğa buldı di Budapeşttağı Balassi Valint institutı belgeçe Attila Lengyel: "1956 yıl sovet xakimiäten şaqtıy zäğiflätte, Macarstanda ğına tügel, ğomumän. Ul kommunizmnıñ üzgärä almayaçağın kürsätte, Stalin sisteması bälki ul qädäre yaman bulmağan digän yalğan xislarne tarattı" di Attila Lengyel.
Şuşı xislär taralğannan soñ, başqa illärdä dä xäräkätlär tua başlıy, Polşadağı Solidarnost, misal öçen. Şuña kürä, 1956 yıl Macasrtan öçen genä tügel, başqa illär öçen äxämiätle, di ğalim. Ä inde Macarstannıñ üze öçen 1956 yıl kütäreleşe xäl itkeç waqiğa. Attila Lengyel süzlärençä, Macarstan tarixın ğasırlar buyına bäysezlek öçen suğışlar dip atarğa bula. Läkin bar xalıqnı berläştergän waqiğalar küp tügel. 1956 yıl kütäreleşe – şularnıñ berse.
ali ğilmi