Accessibility links

Mäskäwdä Dönya dinnäre citäkçeläreneñ olı cıyını açıldı


Düşämbe kiçen Rusiä başqalası Mäskäwdä Dini citäkçelär summitı başlandı, xörmätle tıñlawçılar. Yaqınça 40-lap ildän kilgän 200-gä yaqın ruxani xäzerge çordağı dinara xezmättäşlek, dinneñ däwlät eşlärendäge häm cämğiattäge urını, mädäniätlär aralaşuı mäs''äläsen tikşeräçäk. Şuşı olı cıyın "industrial'' sigezlek"neñ Piterbur oçraşuı aldınnan ütkärelä. Anda tatar häm başqortlarnıñ da yuğarı dini citäkçeläre qatnaşa.

Öç kön däwam itäçäk şuşı cıyınnıñ xucası Urıs pravoslav çirkäwe sanalsa da, anı äzerläw eşenä Rusiäneñ möftilär Şurası da üz öleşen kertte. Ğomumän, möselmannar bu cıyında şaqtıy äwzem qatnaşa - Rusiäneñ üzendäge möselman citäkçelärennän tış anda Bosniä, Qazaqstan, Üzbäkstan, Azärbaycan, Bosniä kebek illärneñ möftiläre, Küwäytneñ waqflar wä islam eşläre ministrı bulaçaq. Xristian dinennän urıs, gruzin, ärmän, xäbäş, katolik wä lüteran çirkäwläre wäkilläre, könçığıştan Mongoliä, Kambodja buddistlarınıñ başlıqları, İzrail wä Rusiä rabbinnarı qatnaşa.

Rusiäneñ üzendä asıl din itep pravoslav, yähüdi, buddist häm islam dine genä tanıla, Mäskäw cıyınında alarnıñ wäkillege şaqtıy kiñ bulaçaq. Anıñ qarawı, qatnaşuçılar arasında Rim papası Benedict yuq, anda Tibetnıñ ruxi başlığı sanalğan Dalay lama da bulmayaçaq. Bu nigä şulay digän sorawğa, Mäskäw cıyının äzerlägän mitropolit Kirill "papanıñ Rusiä säfäre ul üzenä ber zur waqiğä bulırğa tieş, anı başqa ber närsä qısalarında oyıştıru urınsız" dip cawap birä. Ä inde Dalay lamağa kilgändä, urıs pravoslav çirkäwe anı Mäskäwdä, Qıtay belän qatlawlı problemaları buluı säbäple kürergä telämi - mitropolit Kirill atna azağında Rusiä telekanallarınıñ bersenä härxäldä şulay dip belderde.

Şuña da qaramastan, Qalmıqstan, Burätiä häm Tuva buddistları uzğan atnada Dalay lamağa çaqıru cibärep, Rusiä tışqı eşlär ministrlığınnan aña ilgä kerü röxsäten birüne ütengän ide. Näq şundıy uq üteneçne alar prezident Putingä dä yulladı.

Ä inde küpsanlı yaña dini mäzhäblär, yaña dini ağımnarğa kilgändä, alarnıñ wäkilläre dä bu cıyınğa çaqırılmadı. Mäskäw patriarxatınıñ tışqı bäyläneşlär bülege wäkile Vsevolod Çaplin, "alarnıñ Rusiädäge tarixi dinnär belän täğlimäti qarşılıqları bar, bez misal öçen, xristian täğlimäten tupas bozğan Jehova şahidläre belän ber östäl tiräsendä utıra almıybız", dip belderä.

Berük waqıtta oyıştıruçılar, Mäskäwdäge cıyında dini täğlimät mäs''äläse bötenläy qaralmayaçaq, anda süz asılda törle dinnär arasında aralaşu urnaştıru, xäzerge çorda ädäm zatı aldında torğan qatlawlı äxlaqi problemalar turında baraçaq, di. Cıyın başlanır aldınnan ğına Rusiäneñ baş rabbinı Berl Lazar bolay digän ide:

"Bez dönyadağı wäzğiatne fäqät ruxiät häm tieşle däräcädä ruxi tärbiä alu aşa ğına üzgärtä alabız. Berük waqıtta şunı da añlaw kiräk - ber genä citäkçe, ber genä il dä terror, köç qullanunı aqlarlıq säbäplärne qabul itärgä tieş tügel", di Rusiäneñ baş rabbinı.

Ruxanilär Mäskäw cıyınında şulay uq küp söylängän "mädäniätlär bäreleşe", terrorğa qarşı köräş xaqında da fiker alışır dip kötelä.

Kärim Kamal
XS
SM
MD
LG