Accessibility links

Кайнар хәбәр

Ukraina: säyäsi körçekkä noqta, "äflisun inqilabına" yasinmı?


Atnakiç irtäsendä prezident Viktor Yuşenko 2004 yıl Äflisun İnqilabı çorında üzeneñ töp köndäşe bulğan Viktor Yanukoviçnı premier-ministr itep bilgeläde. Şuşı awır adımğa barıp Yuçenko ildä 4 ay däwam itkän säyäsi körçekkä noqta quydı. Aylarça säyäsi bilgesezlektän ğarıq bulğan Ukrainnarnıñ kübese nixayät, irken sulap quydı, ämmä qayberläre bu qarar Äflisun İnqilabı qimmätlärenä yasin bulmasmı, dip borçıla.

Mart ayında ütkän näticäsez saylawlardan soñ 4 ayğa suzılğan säyäsi tartqalaşular näticäsendä prezident Yuçenko awır saylaw aldında qaldı: elekke köndäşe Yanukoviçnı premier itergäme, ällä parlamentı taratırğamı. Üzeneñ qararın ul, soñ digändä çärşämbe tön urtasında iğlan itergä tieş ide. Birelgän waqıt uzıp, Kievta inde tañ atqanda Yuçenko çığıp üzeneñ qararın citkerde:

"Min Viktor Yanukoviçnı Ukraina premier-ministrı itep bilgelärgä qarar ittem. Monıñ belän bäyle awırlıqlarnı tulısınça añlıym. Bar ilne şunı añlarğa çaqıram - bezneñ säyäsi añlaşuğa kilü öçen unikal forsatıbız bar" di Ukraina prezidentı.

Yanukoviçnı raslaw mäsäläsen Yuğarı Rada comğa könne qararğa cıyına. Ul arada atnakiçtä Ukrainanıñ alğa taba eçke häm tışqı säyäsäten bilgelägän Milli Berdämlek Universalı dip atalğan dokument imzalandı. Ukrainanıñ NATO häm Rusiä belän mönäsäbätläre, däwlät telläre, pravoslav çirkäweneñ statusı kebek çeterekle mäsälälärdä Yuçenko häm Yanukoviç firqäläre soñğı säğätkä qädär bäxäs alıp bardı. Axır çiktä bu dokumentnı Yulia Timoşenko blogınnan qala barlıq fraksiälär dä imzaladı. Äflisun inqliabı waqıtında Yuçenkonıñ iñ yqın tarafdarı bulğan Yulia Timoşenko isä oppozitsiägä küçüen iğlan itte.

Şulay itep, Ukrainada qarşılıqlı xakimiät barlıqqa kilde. 2004 yıl prezident saylawlarında ber-bersenä qarşı köräşkän ike keşe – berse prezident, ikençese premier buldı.

Bu Äflisun İnqilabı ğimmätlärenä yasin uqu, Ukrainanıñ yünäleş üzgärtüen añlatamı? Mondıy borçular bulsa da, alarnı artıq küperü döres bulmastır. Ätik, Yanukoviç üze çärşämbedä Kievtağı tarafdarları aldında çığış yasağanda Äflisun İnqilabına mondıy bäyä birde:

"Bez şunı añladıq, 2004 yıl bezneñ küzlärebezne açtı, kemneñ kem ikänen añladıq. Bu barıbızğa da fayda, çistarınu kiterde" di Viktor Yanukoviç

Yuçenko Ukrainanı NATOğa kertergä teli, Yanukiviç moña qarşı, dilär, şulaydır. Läkin şul uq waqıtta bu Yanukoviçnıñ ğına tügel, millionlağan ukrainnıñ da qaraşı. İkençedän, 2003 yılda näq menä Yanukoviç premier bulıp eşlägändä Ukraina NATO belän tığız xezmättäşlek urnaştırdı.

Yuçenkonıñ tağın ike xıyalı – Ukrainanı Dönya Säwdä Oyışması häm Yewropa Berlegenä kertügä kilgändä, bu maqsatlarnı Yanukoviç ta xuplıy.

Qısqası, belgeçlär fikerençä, Yanukoviç xökümäte dä şaqtıy Könbatış qaraşlı bula ala. Ägär şuşı yaña xökümät üzgäreşlär programın raslap, anı tiz arada ğämälgä quya alsa, Yuçenko üze äytkän "ilne berläşterü forsatın" tormşqa aşıra ala. Yuq ikän – Ukrainanı alda tağı da yamanraq büleneş kötergä mömkin.

ali ğilmi
XS
SM
MD
LG