Accessibility links

31 avgustta Tähranğa uran bayıtunı tuqtatu öçen birelgän waqıt çıqtı


Avgustnıñ soñğı köne BMO Atom Energiä İdaräsenä İran turında xisap äzerläw öçen birelgän soñğı kön buldı. Xisap Tährannıñ uran bayıtunı tuqtatu turındağı xalıqara taläpne ni däräcädä ütäwen sürätlärgä tieş. İran BMOnıñ taläbenä buysınmaw säbäple Xalıqara Atom Energiä İdaräseneñ New Yorkta iğlan itelüçe xisabı tiskäre bulır dip kötelä.

Xalıqara Atom Energiä İdaräse xisabı iğlan itelügä berniçä säğät kenä qalıp barğanda Tähran soñğı mizgeldä fiker üzgärtülär bulmıyaçaq dip belderde.

Prezident Mäxmüt Äxmädinicat İran televideniesenä aşa "Alar barısı şunı belep torsın. İran xalqı basımğa häm agressiägä az ğına da bireşmiäçäk häm bernindi üz xoquqın bozular belän dä kileşmiäçäk" dide.

Äxmädinicat İrannıñ atom energiäse programmasınıñ här öleşenä, şul isäptän uran bayıtuğa xoquqı buluın daimi qabatlap kilä. Mäğlüm bulğança uran bayıtu atom energiäse alu öçen qullanıla, ä anı tağın da nığraq bayıtu atom qoralı yasaw mömkinlege birä.

Xalıqara atom energiä idaräse xäzer Tährannıñ uran bayıtunı tuqtatu turındağı BMO taläben ütämäwe turında xisap birer dip kötelä. BMO İminlek Şurasınıñ 31-nçe yül resolütsiäsendä ägär dä Tähran uran bayıtunı ber ay eçendä tuqtatmasa BMOnıñ aña qarşı çaralar kürü mömkinlege turında äytelde.

30 avgustta Quşma Ştatlarnıñ BMOdağı ilçese John Bolton Xalıqara atom energiä idaräseneñ tiskäre xisabı iğlan itelü belän Waşingtonnıñ İranğa qarşı xalıqara çikläwlär mäs''äläsen kütäräçägen belderde.

"Ägär dä şul köngä İranlılar härtörle uran bayıtunı tuqtatmasa, alar bu rezolütsiäne ütämägän bula, häm şul çaqta tışqı eşlär ministrları, şul isäptän Rusiä häm Qıtay tışqı eşlär ministrları aldan kileşengänçä ul çikläwlärne niçek ğämälgä quyu turında söyläşä başlarğa tieş" dide Bolton.

Şul uq könne, çärşämbedä AQŞ däwlät departmanentı süzçese Sean McCormack Waşingtonnıñ çikläwlär turında yaña resolütsiä äzerläw öçen tarafdarlar tuplaw eşennän başlıyaçağın äytte.

"Kiläse atna başınnan däwlät sekretare urınbasarı Nick Burns bälki Yewropağa kitär. Annan soñ iğtibar üzägendä New York bulaçaq. John Bolton rezolütsiä tekstı turında söyläşülär alıp baraçaq" dide McCormack.

Däwlät sekretare urınbasarı Nick Burns AQŞnıñ İran atom krisizı turında söyläşülärdäge baş wäkile.

AQŞ, Britaniä, Fransiä häm Germaniä İran yäşeren räweştä atom qoralı yasarğa mataşa dip borçıla. Älege 4 il häm Qıtay belän Rusiä Tährannan uran bayıtunı tuqtatunı taläp itüçe rezolütsiäne yaqlap çıqtı. Şuşı 6 il şulay uq Tähran uran bayıtunı tuqtatqan oçraqta aña iqtisadıy etärgeçlär täqdime belän dä çıqtı. İran isä söyläşülärne däwam itü täqdime belän genä cawap birde.

Xäzer AQŞ belän Britaniä İranğa qarşı çikläwlär kertülär mäsäläsendä qatı pozitsiä yaqlı. İran belän şaqtıy ğına säwdä elemtäläre bulğan Fransiä häm Germaniä urtaçılraq pozitsiädä. Ä Tähran belän küpkä nıqlıraq säwdä häm säyäsi bäyläneşläre bulğan Rusiä häm Qıtay qat qat çikläwlärgä qarşı buluların, mäsäläne barı söyläşülär aşa ğına çişüne yaqlawların belderep kilä.

Ämma qayber küzätüçelär xätta çikläwlär kertelgän oçraqta da İran üz säyäsäten üzgärmäskä mömkin di. Sişämbe könne Äxmädinicat "üzeneñ atom yağulığın buldıra alırday il çikläwlärgä dä bireşmäskä buldıra ala, bez üz xoquqlarıbıznı yaqlarlıq xäldä häm härtörle tärräqiätkä äzerbez" dide.

Naif Aqmal, Praga.
XS
SM
MD
LG