Accessibility links

Кайнар хәбәр

Putin Chirac häm Merkel belän oçraşa


Comğa kiçendä Rusiä prezidentı Vladimir Putin Parijda Frasniä prezidentı Jacques Chirac belän oçraşa. Putinnıñ Yewropa säfäre şimbä könne Fransiä citäkçeläre häm Germaniä kanslerı Angela Merkel qatnaşlığında öçyaqlı sammit belän däwam itäçäk. Andağı söyläşülärdä töp iğtibar İrannıñ atom programması mäs''äläsenä, Yaqın Könçığışqa, Rusiäneñ Yewropadağı energiä häm oçqıçlar yasaw tarmağında qatnaşu niätlärenä bireler dip kötelä.

Chirac Putinnı comğa kiçendä aşta qabul itä. Şimbä könne isä Chirac belän Putinğa Merkel dä quşılaçaq. Bu söyläşüläneñ töp temalarınnan berse Tährannıñ atom programması mäsäläse. Älege 3 ilneñ barısı da İrannıñ atom programmasına bäyle xalıqara krizisnı çişüdä möhim rol uynıy. Sişämbe könne Tähranğa uran bayıtunı üktäber başında tuqtatırğa digän yaña waqıt çige quyıldı.

Söyläşülärdä iqtisadıy mäsälälärgä dä zur iğtibar bireler dip kötelä. Mäskäw üzeneñ neft häm gaz satudan kilgän arta baruçı aqçaları belän Yewropanıñ qayber strategik sänäğät tarmaqlarında qatnaşırğa tırışa.

Mäskäwdäge Heritage Foundation analitik üzäge mödire Yewgeniy Volk "Rusiäneñ bik zur resursları bar. Häm Könbatış, Könçığış Yewropanıñ Rusiädäge resurslarğa bäylelegen istä totıp, ul alarnı üz kürşelärenä säyäsi häm itqisadıy täesir yasaw öçen faydalanırğa tırışa. Minemçä oçraşuda bu mäsälälär iğtibar üzägendä bulaçaq" di.

Rusiäneñ Gazprom monopoliäse inde küptännän üz eşçänlegen, Yewropa, Aziä illärenä, Quşta Ştatlarğa cäyelderergä teläwen belderep kilä.

Şimbä könne Putin belän Merkel 1200 çaqrım ozınlıqtağı gazütkärgeç tözü plannarı turında söyläşäçäk. Baltıyq diñgeze töbenä salınaçaq ul ütkärgeç Rusiä tabiği gazın Germaniägä qudırırğa tieş.

Bu plan Polşa häm Baltıyq däwlätläre tarafınnan qatı tänqitlänep kilä. Berençedän alarğa tranzit tüläwläre tülänmiäçäk. İkençedän alar ütkärgeç tabiği möcitkä häm iminlekkä qurqınıç tudıraçaq dilär.

Ämma xäzer Rusiäneñ iqtisadıy mänfäğätläre inde möhin sänäğät tarmaqlarına da ütep kerä başladı. Häm bu çittä qayber borçılularğa säbäp bula.

Bıyıl Rusiäneñ Severstal metal citeşterü şirkäte Yewropanıñ Arcelor metal citeşterü şirkäten satıp alarğa mataştı. Ämma bäygene Hidstannıñ Mittal Steel şirkätenä ottırdı.

Bu ayda isä däwlät qaramağındağı Vneştorgbank Yewropa Aeronavtika häm Ğäläm Şirkäteneñ 5 protsent xissälären, aksiälären satıp aldı. Vneştorgbank xissälärneñ 25 protsentın alırğa teläsä dä şirkät moña riza bulmadı. 25 protsent Yewropa Aeronavtika häm Ğäläm Şirkätendä Rusiägä qararlarğa kirtä quyarlıq köç birer ide.

Küzätüçelär fikerençä, şimbä oçraşuında Putin Yewropa Aeronavtika häm Ğäläm Şirkäte şurasında Rusiägä ber urın birüne sorarğa mömkin.

Ämma oçqıçlar yasaw sänäğäte belgeçe, Vzlet jurnalı küzätüçese Aleksandr Velociç Rusiäneñ ometlärne aqlanmas dip isäpli.

"Minemçä Rusiä türäläre üzläre telägänne çınbarlıq itep kürsätergä mataşa. Minemçä Rusiäneñ anda xissälärneñ kontrol paketına iä bulu omtılışı Rusiä bazarınıñ mömkinlekläre häm Rusiäneñ xäzerge oçqıçlar yasaw sänäğäteneñ mömkinlekläre belän nığıtılmağan. Yewropa Rusiäneñ hawa sänäğäte belän xezmättäşlek itärgä teläsdä dä, Rusiä mondıy xezmättäşlek öçen artıq zur bäyä sorıy" di Veloviç.

Küptän tügel genä Yewropa Aeronavtika häm Ğäläm Şirkätenä üzeneñ İrkut hawa-ğäläm şirkäteneñ 10 protsent xissälären satqan Rusiä öçen Yewropanıñ kire qağuı açunı çığara torğan ğämäl bula ala.

Äle genä Rusiä şulay uq Airbustan 22, anıñ köndäşe AQŞnıñ Boeing şirkätennän dä 22 oçqıç satıp alaçağın belderde.

Naif Aqmal, Praga.
XS
SM
MD
LG