Accessibility links

Кайнар хәбәр

Kongress saylawlarında demokratlar ciñsä, respublikan Bushnıñ tışqı säyäsäten üzgärtä alırmı?


Sişämbedä Quşma Ştatlarda Kongress saylawları. 1995 yıldan birle Kongressnıñ ike pulatında da küpçelekne respublikannar alıp tora. 12 yıl azçılıqta bulğan demokratlar bu yulı Wäkillär pulatın, barıp çıqsa, Senatnı da üz konrolenä alırğa cıyına. Demokratlar uñışqa ireşsä, bu prezident Bushnıñ tışqı säyäsätendä üzgäreşkä kiterä alamı?

7 noyäberdä amerikannar prezident tügel, yaña Kongress saylıy. Ämmä, küp kenä küzätüçelär, bu tawış birüdä bizmändä näq menä Bush, anıñ tışqı säyäsäte bulaçaq di. Bill Frenzel, respublikan, 20 yıl buyı Kongressta Minnesota wäkile bulıp utırğan:

"Bu saylawlarda töp mäsälä – George Bush. Ägär demokratlar ber yä ike pulatnı da alsa, Bush ciñelde digän süz. Aña Kongress aşa üz niätlären ütkärü bik awır bulaçaq. İminlek, saqlanu mäsäläläre ber närsä. Ägär inde anıñ başqa niätläre dä bulsa, menä aların ütkärü bik awır bulaçaq" di elekke kongressmen.

Ğiraq suğışına yözlägän milliard dollar aqça sarıf itügä qaramastan, Bush 6 yıl eçendä Kongressnı berniçä tapqır salım kimetügä künderä aldı. Frenzel fikerençä, ägär demokratlar Kongressta küpçelekkä ireşsä, qazna defitsitın kimetü öçen, qayber salımnarnı kire qarıy ala. Ä menä Washingtonda küp çäynälgän, Ğiraqtan ğäskär çığaru mäsäläsenä kilgändä, alar ällä ni maytara almayaçaq, di ul.

Bu fiker belän Virginia universitetında säyäsät belgeçe Larry Sabato da kileşä.

"Demokratlar Ğiraqtağı ğäskärne awır xäldä qaldıruğa, zäğiflätügä bara almıy. Alar monıñ belän bik saq bulaçaq. Häm bu alarnıñ mömkinlegen çikli" di säyäsät belgeçe.

Soñğı fiker beleşügä qarağanda, amerikannarnıñ kübese Kongress demokratlar qulına küçsä, Ğiraqtağı xärbi kampaniä süreläçäk, yä xättä betäçäk, dip uylıy ikän.

Bu keşelär artıq küpne ömet itä, di Sabato. Bush üzeneñ säyäsäten däwam itäçäk, baş kiñäşçelären, saqlanu ministrın saqlap qalaçaq.

Säyäsät belgeçe fikerençä, Kongressta xakimiät alışınu Bush idaräsenä başqaça täesir itäçäk – Quşma Ştalardağı xakimiätlär büleneşe aşa. 3 törle xakimiät – qanun çığaru, başqarma häm mäxkämä ber-bersenä üsenep kitergä irek birmi.

Äytik, prezident, yä isä başqarma xakimiät federal xäkimnärne täqdim itä, Senatnıñ alarnı kire qağırğa xoquqı bar. Yağni, Senat demokratlar qulına küçsä, respublikan Bushqa üz keşelären ütkärü awırraq bulaçaq. Monnan tış belgeç fikerençä, Kongress administratsiä ğämällären nıqlap tikşerä başlayaçaq.

Elekke kongressmen Bill Frenzel tağın ber üzgäreş kötä. Saylaw aldı köräşe barışında demokratlar häm respublikannar ber-bersenä küp pıçraq attı. Saylawlar ütsä, alar nixayät, xuliğan buludan tuqtap kongressmenğa äyläner di ul.

Ali Ğilmi
XS
SM
MD
LG