Respublika premyer-ministrınıñ berençe urınbasarı, sänäğät häm iqtisat ministrı Boris Pavlov mäğlümätlärenä qarağanda, Tatarstan citäkçelegeneñ älege telägen Rusiä Duması deputatları da xuplıy ikän. Ber törkem deputatlar Rusiä xökümätenä TU-334 oçqıçın küplär yasıy başlaw öçen federal’ qaznadan kiräkle aqçalarnı bülep birü täqdime belän çıqqan. Tatarstanlılarnıñ mänfäğätlären yaqlaw eşenä Rusiä Xisaplaw pulatı räise Sergey Stepaşin da quşıldı. 20 noyäber könne Qazan kremlendä respublikada Xisaplaw pulatı tarafınnan uzdırılğan tikşerülär näticälärenä bağışlanğan cıyılış uzdı. Şunda yasağan çığışında Stepaşin üzebezneñ aviatsiä sänäğäten üsterü kiräklegen äytte. 100 million dollardan artıq aqça sarıf itelep 13 yıl däwamında bu oçqıç östendä alıp barılğan eşneñ xäzergä xätle federal’ xökümät tarafınnan yaqlanılmawı añlaşılmıy,dip belderde ul.
Şulay itep, 100 keşene utırtıp, 8 meñ kmga qädär oça alğan, yasawçılar süzlärenä qarağanda, barlıq zamança taläplärgä turı kilgän TU-334 oçqıçı yazmışına bik küplär bitaraf tügel ikäne añlaşıldı bu aralarda. Bigräk tä, tatarstan xökümäte. Läkin şul uq waqıtta respublikanıñ Tatarstan aviakompaniäse yaqın arada Kanadanıñ Bombardier konsernınıñ 6 oçqıçın satıp alırğa niätlänüen belderde. Bu xaqta Bombardier belen Tatarstan aviaşirkäte arasında inde kileşü dä imzalanğan. Respublika xökümäte üzebezdä oçqıçlar yasar öçen şundıy tırışlıqlar quyğanda nigä respublika aviakompaniäse çit ilnekelären satıp alunı xup kürä? Şuşı soraw belän bez Tatarstannıñ general’ direktorı Möxämmät Zakarjaevqa möräcäğät ittek. Ul bezgä menä närsä dip cawap birde.
Bez üzebeznekelärgä qarağanda çit ildä yasalğan oçqıçlarnı yaxşı dip kürmibez. Eş barı tik şunda, bez alğan klasslı oçqıçlar bezdä citeşterelmi. Şuña kürä bez könbatışta eşlänelgän maşinalarnı alırğa mäcbürbez. Bezgä xäzer oçarğa kiräk Yaqın kiläçäktä TU-334 üzebezdä yasala başlasa, Tatarstan aviakompaniäse alarnı berençe bulıp satıp alaçaq, dide aviakompaniäneñ general’ direktorı Möxämmät Zakarjaev.
Bez kimendä berençe ike oçqıçnı satıp alaçaqbız. Bezneñ planda üzebeznekelärne alu da, çit ilnekelären alu da qaralğan. Bezgä bit 5-6 ğına tügel, kimendä 20 oçqıçnı almaştırırğa kiräk. Aviakompaniäneñ kiläse 10 yılğa üseş planı bar, anda TU-334 klassındağı oçqıçlarnı satıp alu da qaralğan. Läkin monı aqrınlap qına eşlärgä kiräk. Çönki bu bik qatlawlı eş, yıl kadrlarnı yañadan äzerläwne, cirdäge texnik xezmätlärne üzgärtüne taläp itä, bolar barısı da bik qıybatlı eşlär.
Alda äytelgänçä, ul bezdä yasalğan oçqıçlarnı satıp aluğa qarşı tügel. Alarnıñ sıyfatlarına kilgändä isä, yasawçılar süzlärenä qarağanda, TU-334 maşinasınıñ texnik kürsätkeçläre naçar tügel. Eçke bizäleş çit ilnekelärdän naçarraq bula inde ğädättä beznekelärneñ, läkin monısı ällä ni awır eş tügel. Xäzer törle texnologiälär bar, alarnı satıp alasıñ da, üzebeznekelärne dä äybätläp eşliseñ. Anıñ qarawı bezdä yasalğan oçqıçlarnıñ ber bik äybät yağı – anıñ bäyäseneñ kimräk buluı bar, dide bezgä Möxämmät Zakarjaev.
Menä şulay itep, TU-334 respublikada satıp alırğa äzerlär. Xäyer, respublikada ğına da tügel ikän. Tatarstannıñ vitse-premyerı Boris Pavlov süzlärenä qarağanda, yaqınça 20 million dollar toraçaq oçqıçnı inde Rusiäneñ başqa aviaşirkätläre dä alırğa teläk beldergän. Bu Rusiä xökümäten TU-334 yasıy başlarğa aqça bülep birergä etärerme ällä inde Qazan aviaberläşmäsendä cıyılğan oçqıç urınına Rusiä şirkätläre haman da çit il maşinaların satıp alırlarmı – älege soraw haman da cawapsız qala birä.
Gölnaz İlgizär
