Accessibility links

Кайнар хәбәр

Helsinki sammitı aldınnan Warşaw Mäskäwgä ayaq çaldı


Comğa kön Helsinkida ütäçäk Yewropa Berlege-Rusiä sammitında Berlek belän Rusiä arasında yaña kileşü turında söyläşülär başlaw qaralğan ide. Ämmä veto xoquqına iä bulğan Polşa moña qarşı çıqtı. Rusiäneñ bu ildän it kertüne tıyğanı öçen, cawap itep. Atnakiç Berlektä räislek itkän Finlandiä, Polşanı künderep bulmadı, Rusiä belän söyläşülär bulmayaçaq, dip iğlan itte.

Yewropa Berlege belän Rusiä arasında Partnerlıq häm xezmättäşlek turında dip atalğan kileşü 1994 yılda uq tözelgän ide, anıñ möddäte kiläse yılda çığa. Şuşı yılnıñ Mayında Mäskäw kileşüne yañartırğa täqdim itte. Söyläşülärne Helsinkida başlarğa kileşengän ide.

Ämmä bu niätkä, Berlektä äğza bulğan Polşa ayaq çaldı. Eş şunda ki, uzğan yıl Rusiä Polşadan it kertüne tıyğan ide, sıyfatı naçar digän sıltaw belän. Warşaw ber yıl buyı tıyunı beterergä tırıştı, barıp çıqmadı. Nixayät, Mäskäwgä qarşı üzeneñ veto xoquqın qullanırğa buldı.

Yewropa Berlege räsmiläre Polşanıñ mondıy xoquqın tanısa da, Warşawnı veto salmasqa künderergä tırıştı:

"Polşanıñ borçuları urınlı, bez alarnı añlıybız. Läkin alar monı Berlek qısalarında eşlärgä tieş. Bez Rusiä belän yaña kileşü tözergä telibez. Ul xäzergesennän küpkä köçleräk bulaçaq. İñ dörese – Rusiä belän söyläşülär alıp baru, qaywaqıt bu ciñel tügel, läkin bu yuldan barırğa kiräk" di YewroKomissiä prezidentı Jose Manuel Barroso.

Başqa süzlär belän äytkändä, Brussel bu "it bäxäsendä" Warşawğa yärdäm wäğdä itä, läkin xäzer tügel, soñraq, Helsinki sammitınnan soñ.

Tik menä Mäskäw Brusselnıñ bu aradaşçılığına rizalaşırmı? Elegräk ul mondıy täqdimne kire qaqqan ide. Citmäsä, atnakiç könne Rusiä räsmiläre kiläse yılnıñ 1 ğinwarınnan it embargosın bar Yewropa Berlegenä cäyelderü belän yanadı. Yänäse, Romaniä häm Bolğarstanda mallar awırıy ikän. Bu ike il yıl başınan Berlekkä kerä.

Berlekneñ qayber yaña äğzaları Polşanıñ veto ğämälen xuplıy, qayberläre monı çamadan-tış çara dip sanıy:

"Bez dä Polşa yağında, Latviäneñ dä Rusiä belän näq şundıy problemaları bar. Läkin bezneñ qaraş - Rusiä belän söyläşülärne başlarğa kiräk, şunda ğına bu problemnarnı çişep bulaçaq. Ägär söyläşmäsäk, bez şul uq urında basıp qalaçaqbız" di Latvia premier-ministrı Aigars Kalvitis.

Şulay itep, Helsinki cıyınında Rusiä belän yaña kileşü turında söyläşülär bulmayaçaq. Ägär inde Warşaw soñğı minutta ğına fikeren üzgärtmäsä. Ämmä Berlek räsmiläre äytüençä, kön tärtibendä başqa möhim mäsälälär dä citärlek: energetika, Rusiä-Gruziä mönäsäbätläre, Kosovo, Yaqın könçığıştağı wazğiät. YewroKomissiä wäkile Emma Udwin süzlärenä qarağanda, Rusiädä keşe xoquqları torışı, häm dä Çeçnä mäsäläse dä çittä qalmayaçaq.

Rusiä prezidentı Vladimir Putin Helsinkiğa atnakiç kilde häm fin prezidentı Tarja Halonen belän ike-yaqlı söyläşülär ütkärde.

Ali Ğilmi
XS
SM
MD
LG