1960 yılda tözelgän İqtisadi Xezmättäşlek häm Üseş Oyışmasına Könbatışnıñ alğa kitkän 30 ile kerä. Anı "baylar klubı" dip tä atıylar. Dönyadağı citeşterüneñ 2/3-se şuşı illärgä turı kilä. Oyışmağa kerüneñ şartı ğadi – ildä bazar iqtisadı häm demokratiä bulu. Rusiä älegä anda kermi. Ämmä oyışma äzğa bulmağan illär belän dä xezmättäşlek itä.
Oyışmanıñ Rusiä turında bıyılğı xisabı 216 bittän tora. Anda äytelgänçä, soñğı 6 yılda Rusiä iqtisadı yılına 6.7% üseş kiçerä. Läkin bü üseşkä kitergän säbäplär "qısqa waqıtlı" häm nigezdä neft bäyäsenä bäyle. Üseşne kiläçäktä dä saqlap qalır öçen, belgeçlär fikerençä, Rusiä xökümäte möhim çaralar kürergä tieş. Menä alar:
Büdjentnıñ neft sänäğätenä bäylelegen kimetergä. Stabilizatsiä fondın arttırırğa, tulayım citeşterüneñ 10%na qädär, xäzer ul 2% çaması. Neft satudan kilgän milliardlarnı, ber öleşen, Norvegiädä şikelle, Kiläçäk buın fondına, ikençe öleşen - kerem kitergän tarmaqlarğa salırğa, şulay uq innovatsiä texnologiälären kertergä.
Xisap avtorları fikerençä, neft häm gaz satudan kilgän aqça taşqını Rusiä iqtisadına citdi yanaw bulıp tora. Ul inflatsiäne köçäytergä, konkurensiä säläten kimetergä mömkin. Mondıy tiskäre yoğıntını buldırmas öçen Rusiä xökümätenä qırıs finans säyäsäte alıp barırğa turı kiläçäk.
İqtisadi Xezmättäşlek häm Üseş Oyışması, Rusiä iqtisadında iñ zur borçu uyatqan närsä dip däwlät kontroleneñ köçäyüen äytä, berençe çiratta neft, gaz, avto, aviatsiä sänäğätendä, finans tarmağında. Belgeçlär fikerençä, bazar reformasınnan däwlät kontrolenä taba awışu Rusiä iqtisadına faydağa bulmayaçaq.
Gazprom monopoliäsenä xisapta ayırım iğtibar birelgän. Belgeçlär fikerençä, soñğı yıllarda bu kompaniä gaz sänäğäten restrukturlaw yünäleşendä berni eşlämi diärlek, ä menä gaz sänäğätenä bäyle bulmağan tarmaqlarğa, kiresençä, zur aqça sala – elektr, atom energetikasına, maşina tözeleşenä, mäğlmät çaralarına. Belgeçlär, ildäge gaz bäyälären kütärergä, Rusiä torbalarına Gazpromnıñ köndäşlären dä cibärergä çaqıra.
Xisapta äytelgänçä, säyäsi häm iqtisadi uñay şartlarğa qaramastan, Rusiädä struktur reforma ölkäsendä xäzer sülpänlek küzätelä. Belgeçlär, berençe çiratta sälämätlek saqlaw, däwlät idaräsendä üzgäreşlär başqrırğa kiñäş itä.
Korrupsiä mäsäläsenä dä xisapta ayırım urın birelgän. Anda äytelgänçä, rişwätçelek bügen Rusiädä investitsiälär öçen töp kirtä bulıp tora. Bu tiskäre küreneşkä qarşı köräşü öçen, İqtisadi Xezmättäşlek häm Üseş Oyışması, strategik tarmaqlarda däwlät yoğıntısın kimetergä kiñäş itä.
Ali Ğilmi
Oyışmanıñ Rusiä turında bıyılğı xisabı 216 bittän tora. Anda äytelgänçä, soñğı 6 yılda Rusiä iqtisadı yılına 6.7% üseş kiçerä. Läkin bü üseşkä kitergän säbäplär "qısqa waqıtlı" häm nigezdä neft bäyäsenä bäyle. Üseşne kiläçäktä dä saqlap qalır öçen, belgeçlär fikerençä, Rusiä xökümäte möhim çaralar kürergä tieş. Menä alar:
Büdjentnıñ neft sänäğätenä bäylelegen kimetergä. Stabilizatsiä fondın arttırırğa, tulayım citeşterüneñ 10%na qädär, xäzer ul 2% çaması. Neft satudan kilgän milliardlarnı, ber öleşen, Norvegiädä şikelle, Kiläçäk buın fondına, ikençe öleşen - kerem kitergän tarmaqlarğa salırğa, şulay uq innovatsiä texnologiälären kertergä.
Xisap avtorları fikerençä, neft häm gaz satudan kilgän aqça taşqını Rusiä iqtisadına citdi yanaw bulıp tora. Ul inflatsiäne köçäytergä, konkurensiä säläten kimetergä mömkin. Mondıy tiskäre yoğıntını buldırmas öçen Rusiä xökümätenä qırıs finans säyäsäte alıp barırğa turı kiläçäk.
İqtisadi Xezmättäşlek häm Üseş Oyışması, Rusiä iqtisadında iñ zur borçu uyatqan närsä dip däwlät kontroleneñ köçäyüen äytä, berençe çiratta neft, gaz, avto, aviatsiä sänäğätendä, finans tarmağında. Belgeçlär fikerençä, bazar reformasınnan däwlät kontrolenä taba awışu Rusiä iqtisadına faydağa bulmayaçaq.
Gazprom monopoliäsenä xisapta ayırım iğtibar birelgän. Belgeçlär fikerençä, soñğı yıllarda bu kompaniä gaz sänäğäten restrukturlaw yünäleşendä berni eşlämi diärlek, ä menä gaz sänäğätenä bäyle bulmağan tarmaqlarğa, kiresençä, zur aqça sala – elektr, atom energetikasına, maşina tözeleşenä, mäğlmät çaralarına. Belgeçlär, ildäge gaz bäyälären kütärergä, Rusiä torbalarına Gazpromnıñ köndäşlären dä cibärergä çaqıra.
Xisapta äytelgänçä, säyäsi häm iqtisadi uñay şartlarğa qaramastan, Rusiädä struktur reforma ölkäsendä xäzer sülpänlek küzätelä. Belgeçlär, berençe çiratta sälämätlek saqlaw, däwlät idaräsendä üzgäreşlär başqrırğa kiñäş itä.
Korrupsiä mäsäläsenä dä xisapta ayırım urın birelgän. Anda äytelgänçä, rişwätçelek bügen Rusiädä investitsiälär öçen töp kirtä bulıp tora. Bu tiskäre küreneşkä qarşı köräşü öçen, İqtisadi Xezmättäşlek häm Üseş Oyışması, strategik tarmaqlarda däwlät yoğıntısın kimetergä kiñäş itä.
Ali Ğilmi