“Ayqay” törkeme başqaruında Zölfät Xäkimneñ “Tatarlar kilä” cırı 29 noyäberdä Mäskäwneñ millätlär yortında yañğıradı. Ul könne millätlär yortında tatar ğailäse köne ide. Tatar ğailäse kiçäsenä Mäskäwdä yäşäwçe tatar ğailäläreneñ iñ kürenekle iñ märtäbäleläre çaqırılğan ide. Mäskäwdä yäşäwçe başqa millät wäkilläre dä tatar ğailäsenä qunaqqa kilgän ul oçraşuda, Aqçurinnar, Nigmatulinnar , Qamayıwlar ğailäse qatnaştı. Aqçurinnar ğailäse xaqında Milli mädäni möxtäriät räise bulğan general polkovnik Räsim Aqçurin, anıñ señlese Flera Akçurina çığış yasadı. Alarnıñ tanılğan eneläre kardioxirurg. Renat Aqçurin ul oçraşuda yuq ide, anı Qıtayda komandirovkada didelär. Ğailä turında süz älbättä äti änilärgä, ğailä traditsiälärenä barıp totaştı. Här ğailä üzeneñ hönären dä kürsätä aldı.Aqçurin Räsimneñ tormış iptäşe Fäwziä xanım professiäse buyınça tabip bulsa da Aqçurinnar ğailäsenä bağışlap üze uynap cır da başqardı.
Akademik Robert Nigmatullin häm anıñ enese fännär doktorı Bulat Nigmatullinnarnıñ çığışın xalıq bik zur qızıqsınu belän tıñladı. Qunaqlar törle millät wäkilläre bulğanğa cırlar tatarça yañğırasa, çığışlar rus telendä bardı. Robert Nigmatullin üzeneñ çığışında üz milläteñ belän ğorurlanırğa kiräk dip äytälär. Min bu täğlimättan çitläştem, minemçä iñ möhime üz milläteñä xezmät itärgä kiräk. Balalarıñnı tuğan teleñdä söyläşergä öyrätergä kiräk. Min tatar bulıp tuğanmın. Min 13 yıl Başqortstanda eşlädem. Başqort telen däwlät tele itep qabul itkän waqıtta prezident Räximovqa bik nıq teläktäşlek belderdem. Ul waqıtta Başqortstanda başqort tele tatar telenä qarağanda möşkelräk dip uylağan idem. Bälki min yalğışqanmındır da ul çaqta, şulay da ükenmim dide ul. Robert Nigmatulin şulay uq ätise yağınnan Teregulovlar, Yenikiewlar şäcäräsen iskä alıp, alarnıñ tatar xalqına quyğan xezmätläre xaqında söyläde. Änise yağınnan bulğan babası da ğömer buyı Troiskiy şähärendä uqıtuçı bulıp eşlägänlegen äytte. Häm ul äle küptän tügel genä andağı mäktäpne tanılğan jurnalist Färit Säyfelmölekovnıñ babası berençe gildiä säwdägäre Yauşev tözetkänlegen dä beldem. Yäuşewlar ğailäse bezneñ ğailä belän tuğanlaşqan bulğannar. Alarnıñ küpläre reprisisyalärgä duçar bulğan, dide Robert Nigmatullin. Xäzer inde Başqortstannan Mäskäwgä eşkä qaytqan akademik Robert Nigmatulin anı şuşı könnärdä okeonologiä institutınıñ direktorı itep bilgeläwlären dä belderde. Qamayıwlar ğailäsen täqdim itkän, çığışları Tübän Novgorod ölkäsennän bulğan öç bertuğan Venera, Lemma, Nadirä xanımnar da uqıtuçıqlıq traditsiäse, äti äniläreneñ dä uqıtuçılar bulğanın söylädelär. Ätineñ uqıtuçı bulğanlığı miña bügenge könemdä yärdäm itä, dide Mäskäwdäge etnokultura yünäleşendä eşläwçe mäktäp direktorı Lemma xanım. Xäzer miña ätiem uquçılarınıñ balaları, Mäskäw eşquarları bulıp citeşkän yaqtaşlarım mäktäp öçen matdi yärdäm kürsätep tora, dide ul. Mäskäwneñ tanılğan cırçsı Roza Xabibullina da şuşı ğailädän. Şulay tatar ğailäsendäge tradisiä, ğoref ğadätlär turında da çığışlar buldı ul oçraşuda.Çığışlar tämämlanğannan soñ qunaqlarğa, tatar xalqı turında tulıraq mäglümät alsınnar dip, analı qızlı Mäymünä Möbäräkova häm Roza Sağdieva icat itkän “Tatarlar turında bilgele häm bilgesez mäğlümätlär” digän kitap ta büläk itep taratıldı. Kiçäneñ ikençe bülege çäy östäle artında däwam ite. Biredä qunaqlarnı çın tatar aşları, öçpoçmaq, göbädiä, çäkçäk. häm başqa küp törle rizıqlar kötä ide. Çeçen oyışmasınnan Äbüzäil apaev rizıqlarnı ükrgäç bolay dide. Yäğni bezneñ rizıqlar da ber- bersenä oxşağan, ruxi yaqtan da islam mädäniätendä bulğan öçen bez yaqınnar dide, Abüzäid Apaev. Bu oçraşuda şulay uq Tübän Novgorodnıñ Qızıl Oktäber rayon xakimiätendä mädäniät bülege citäkçese Mäksüd Yärullin da qatnaştı. Anı Räşit Vahapovnıñ tuğanı dip tanıştırdılar. Mäksüd äfände, min tatar buluım belän ğorurlanam. Çönki min Tuqay telendä söyläşäm, Tuqay telendä aralaşam, Tuqay telendä cırlıym dip, “Sarmannı” suzdı. Süzne Başqort oyışmasınnan Batırxan Murzagaliev aldı.Tatar belän başqort ber xalıq dip atağan Batırxan başqortça, läkin tatar cırın cırladı. Mäskäwneñ millätlär yortında uzğan tatar ğailäse kiçäsendä, Tatarstannıñ elekke mäğärif ministrı, xäzer inde Mäskäwdä mäğärifne üsterü fänni tikşerü institutı direktorı Faris Xarisov ta bar ide. Faris äfände millätneñ nigeze ğailädä, ğailäneñ duslığında häm xalıq tradiciälärendä dip belderde.
tıñladığız.
Näzifä Kärimova, Mäskäw
