30 noyäber - 2 dekaber könnärendä Omskida dinnärara konferensiä bulıp uzdı. Mondıy çara ölkädä 1987 yıldan birle häryıl sayın ütkärelep kilä häm bıyılğısı 20-nçe buldı. Konferensiä ölkä filarmoniäseneñ konsertlar zalında plenar utırış belän açılıp kitte, annan soñ seksiälär, tügäräk öställär utırışları belän eşen belän däwam itte. Konferensiä barışında yasalğan çığışlarda asılda dini tärbiä temasına basım yasaldı, ayıruça ğailä tärbiäsenä iğtibar birelde. Plenar utırışta töp dokladnı ölkä gubernatorı Leonid Polejaev yasadı. Üzeneñ çığışında ul ölkädäge dini xalätkä qağılğan qayber sannar kiterde. Gubernator süzlärençä, küptän tügel ölkän sıynıflar uquçıları, texnikumnar häm kolliätlär studentları arasında ütkärelgän soraşular kürsätüençä 45% ğailälärdä din yolaların ütäp yäşilär, yäşlärneñ 90%-ı nindi din totuına qaramastan, teläsä nindi millät keşese belän aralaşıp häm dus yäşärgä mömkin dip sanıylar. Soraşuda qatnaşuçılarnıñ 10%-ı başqa millätlärgä häm dinnärgä qarata tiskäre mönäsäbäten beldergän.
Gubernator yäş buınnı dini ruxta tärbiäläwdä gäiläneñ role zur buluın assızıqladı, Omski xaqimiäte qararı buyınça ölkädä 2007 yılnıñ “Ğailä yılı” dip iğlan itelüe turında da belderde.
Konferensiäneñ utırışlarında başqa çığış yasawçılar da millätara mönäsäbätlärdä bulğan uñay häm tiskäre küreneşlärgä tuqtaldılar. Ölkä Qanunnar çığaru cıyılışı deputatı Rawil Bikbavov, uñay küreneş dip, ölkädä xristiannar belän berrättän başqa dinnär totuçılar öçen dä gıybädätxanälär tözelüen bilgeläde, tizdän İselkül rayonında yaña mäçet açılaçağı turında belderde. Ğomumän, konferensiä barışında çığış yasawçılar barsı da yäş buında tolerantlıq, millätara duslıq tärbiäläwne berençe urınğa quydılar.
Omskinıñ Xäyer-İxsan mäçete möxtäsibe Änwär xaci Cunıysovnıñ çığışı beraz kiskenleräk buldı. Ul tatar möxtäriäteneñ binasız qaluında ölkä citäkçelegen ğäyepläde, häm kiläçäktä bu problemanı uñay xäl itülären soradı.
Plenar utırıştan soñ Tara şähäre mäçete mullası Äxmätratif xäzrätkä min mondıy konferensiälärdä qatnaşunıñ ähämiäte nidän ğibärät digän soraw yulladım. “Kübräk keşene çaqırırğa kiräk möselmannardan, kürsennär, işetsennär – bezneñ dinebez barı tik duslıqqa, tınıçlıqqa öndi. Näticälär ul könendä bulmıy. Bez Tarada küpme añlatu eşläre alıp barabız, menä xäzer, allağa şöker, babaylar, äbilär dä, 45-50 yäşleklär dä, yäşlär dä namazğa basa başladılar, dimäk bezneñ tırışuıbız buşqa kitmi,”-dip cawap birde Tara mäçete mullası Äxmätratif xäzrät.
1 dekaber könne Omskida başqortlarnıñ Rusiä sostavına kerülärenä 450 yıl tuluı ber mädäni çara belän bilgelänep ütte. Anı Omski ölkäse başqortları qorıltayı şähär çitendä urnaşqan xärbi çast'lärneñ bersendä uzdırdı. Älege çarağa şähärdä yäşäwçe tatar yäisä başqort xalıqları wäkilläre çaqırılmadı. Räsmi dairälärdän ictimaği häm dini oyışmalar belän eşläwçe idärä xezmätkärläre buldı. Soldatlar aldında şähärneñ 13-nçe sanlı mäktäbe uquçıları häm Başqortstan qunaqlarınıñ çığışı buldı.
Älege çara xaqında mäğlümatnı başqort oyışması citäkçese Klara Quqarkina kiñ cämäğätçelekkä, şul isäptän mäğlümat çaralarına da citkermäde. Şul säbäple anıñ niçek uzuı turında täfsilleräk söyläw mömkinlege yuq.
Rozaliä Sayganova, Omski
