Accessibility links

Кайнар хәбәр

Ğiraqnı öyränü törkeme xisabına dönya nindi reaksiä belderä?


Çärşämbedä Kongress tarafınnan tözelgän maxsus törkem Quşma Ştatlarnıñ Ğiraq säyäsäten kisken üzgärtergä çaqırğan xisap bäyän itte. Amerikan prezidentnı George Bush bu täqdimnärne citdi qabul itäçägen belderde. Ğiraqnıñ üzendä, anıñ kürşe illärendä bu xisapqa qarata nindi fikerlär äytelä?

Ğiraqnı öyränü törkeme dip atalğan komissiä Ğiraqtağı wazğiät "bik awır häm tağı da naçarlana bara" digän bäyälämä çığardı häm prezident Bushnı Ğiraq säyäsäten kisken üzgärtergä çaqırdı.

Törkemneñ xisabında 79 konkret täqdim kiterelgän. Şularnıñ berse – Ğiraqtan ğäskär çığaru waqıtın bilgeläw. Amerikan xärbiläre xärbi ğämällärdän tuqtap, Ğiraq xärbilären öyrätü eşenä küçergä tieş, 2008 yıl başına anda fäqät yärdäm bülekçälären qaldıru täqdim itelä.

Respublikan häm demokratlardan torğan däräcäle komissiä şulay uq, Ğiraqtağı wazğiätne yaxşırtu öçen anıñ ike kürşese, İran häm Süriä belän söyläşülär başlarğa täqdim itä. Bush administratsiäse bu illärne terrorçılıqnı xuplawda ğäyepli häm alar belän söyläşüne moñarçı kire qağıp kilde.

Ägär Washington bu adımğa barası itsä, İran häm Süriäneñ cawabı nindi bulaçaq?

"Bälki Quşma Ştatlar Ğiraq krizisın yaxşı tämamlarğa telider. Alay bulsa, bez yärdäm itergä äzer. Niçek dip sorasağız – belmim. Üzläre äytsen, läkin bez yärdäm itergä äzer" dide çärşämbedä Nederlandqa kilgän İran tışqı eşlär ministrı Manuxir Mottaqi.

Süriäneñ räsmi reaksiäse älegä bilgesez, ämmä parlament äğzası Möxämmät Habaş süzlärençä, bu xisapta Süriä, bar töbäkkä qarata uñay qaraşlar bar, bälki ul yaxşı başlanğıç bula alır. "Prezident Bushnıñ, üz xalqına häm bar dönyağa ''min xata yasadım'' dip äytergä batırlığı citär dip ömetlänäm" dide Süriä deputatı.

Ğiraqnıñ räsmi reaksiäse älegä yuq. Ä menä Möselman Möğälimnäre Berläşmäse – bu törkemne Washington ğisyançılar belän elemtädä toruda ğäyepli – mondıy qaraşta:

"Minemçä, bu xisap bik döres, şuña kürä Bush anı qırıs dip atadı da. Berençe döreslek xatanı tanuda, Ğiraqta bernindi ciñü, täräqqiät, wazğiät yaxşıru da yuq" di Möğälimnär Berläşmäse süzçese Başar Faidi.

Kongress törkeme Bushnı İzrail-Fälestin nizağın çişü öçen dä yaña çaralar kürergä çaqıra. Xisapta äytelgänçä, bu nizaq Ğiraqtağı uçaqqa ut östäp tora. Bush isä moñarçı bu ike nizaqnı bäyläwgä qarşı çığıp kilde.

Atnakiç könne İzrail premier-ministrı Yäxüd Olmert ta, bu ike nizaq arasında ber bäyläneş tä yuq, ä inde ekstremistik Xämäs törkemen xuplawçı Süriä belän söyläşü ğömümän urınsız, dip belderde.

Läkin Washingtonda prezident Bushqa basım köçäyä bara, Kongress törkeme täqdimnären, hiç yuğı ber öleşen, qabul itergä turı kiläçäk sıman. Xäzer süzen Bush äytergä tieş.

Ali Ğilmi
XS
SM
MD
LG