Accessibility links

Кайнар хәбәр

Yewropada "İslamofobiä" köçäyä – Yewropa Berlegeneñ yaña xisabı


Yewropada "İslamofobiä" köçäyä, uqırğa kergändä, eşkä urnaşqanda, toraq alğanda möselmannarnıñ xoquqları qısıla. Yewropa Berlegeneñ 18 Dikäber bäyän itelgän yaña xisabında änä şundıy näticä yasalğan. Xisapta äytelgänçä, bu wazğiätne tözätü öçen xökümätlär dä, möselmannar dä, kübräk eşlärgä tieş.

Yewropa Berlege illärendä 15 million çaması möselman yäşi dip sanala, bar xalıqnıñ 3.5% digän süz.

"Möselmannar häm Yewropa Berlege – Diskriminatsiä häm İslamofobiä" dip atalğan şuşı xisapnı Yewropanıñ rasaçılıq häm ksenofobiäne küzätü üzäge äzerlägän. Üzäkneñ belgeçläre 25 äğza-ilneñ här bersendä möselmannar yäşägän şartlarnı tikşerep çığarğa tırışqan.

Xisapta äytelgänçä, Yewropada İslamnı terrorçılıq belän bäyläw, aña Könbatış qimmätlärenä qarşı ber närsä itep qaraw köçäyä. Cämğiättä inde bulğan ksenofobiägä quşılıp bu xislär İslamofobiägä kiterä. Şuşı tiskäre qaraşlarğa qarşı toru öçen, möselmannar üzläre dä kübräk eşlärgä tieş di üzäkneñ citäkçese Beate Winkler:

"Bu ike yaqlı täräqqiät. Möselmannar cämğiät tormışına kübräk qatnaşırğa tieş. Berük waqıtta alar xuplawğa möxtac. Mondıy cämğiät buldıru öçen barıbız da tırışırğa tieş" di Beate Winkler.

117 bitle xisapta yäş möselmannar belän äñgämälär, alarnıñ Yewropada yäşäw täcribäse, fiker beleşülär kiterelgän. Uqu däräcäse tübänräk, yäşäw şartları naçarraq, eşsezlek däräcäse yuğarıraq. Xisapqa äytelgänçä, törle sotsial kirtälär bu yäşlärdä "ömetsezlek" xise tudıra.

Äytik, Niderlandta qayber möselman studentlar, şunda tuğan bulasalar da, kilmeşäk dip, ayırım sıynıfqa bilgelänä.

Başına yawlıq bäyäläp yörgän qızlarğa xezmät kürsätü tarmağında eş tabu ciñel tügel. Eşkä aluçılar, bu oçraqta möştärilär kimer dip qurqa ikän.

"Misal öçen Fransiädä ğäräp isemle keşegä eş tabu 5 tapqır awırraq. Eş ezlägändä alar isemnären kürsätmäskä tırışa" di Beate Winkler.

Küp kenä yewropalılar möselmannarda Könbatış qimmätlärenä ixtiram citmi dip sanıy. İslamda xatın-qızlarnıñ xoquqları qısıla, süz ireklege yuq, di alar. Soñğısına misal itep, Möxämmät Päyğämbär karikaturı tiräsendä qupqan cancal kiterelä.

Xisap öçen äñgämä birgän küp kenä möselmannar, Yewropa cämğiätenä yaraqlaşu öçen üzebez kübräk eşlärgä tieş digän fiker äytkän. Cirle dini citäkçeläreneñ, censi tormış, narkotiklar kebek möhim mäsälärgä söyläşüdän çitläşüenä zarlanğan.

Bezneñ imam bezgä qänäğätlänerlek cawap birä almıy. Törle kiçä, party''larğa yörü bezneñ ğöref-ğädätkä turı kilmi, di ul. Läkin anda yörmäsäñ, yalğız bulıp qaluıbıznı añlamıy, dip zarlana Niderlanda yäşägän ber möselman yegete.

Ali Ğilmi
XS
SM
MD
LG