Soñğı könnärdä Sverdlovski ölkä mäğärif üsterü institutı xezmätkärläre, tatar deputatları, Yekaterinburg şähärendä eşläp kilüçe Milli media-xolding citäkçeläre ölkädäge milli mäğärif torışın öyränep, anıñ sıyfatın yaxşırtu buyınça aldınğı alımnar kertü öçen eş alıp baralar. Küptän tügel şuşı mäs'älä buyınça uzdırılğan kiñäşmädä “Awıl sotsiumı mäğärife” digän programmanıñ avtorı häm citäkçese, Sverdlovski awıl xucalığı akademiäse dotsentı Rifqät äfände İsmäğıylev bu ölkädä soñğı un-unbiş yıl eçendä alıp barğan öyränüläre belän tanıştırdı häm milli mäğärifneñ bügenge möşkel xäle säbäpçese itep mäğärif sisteması çinovnikların atadı.
Rifqät äfände söyläwençä, üz programması östendä eş alıp barğan çaqta, ul ike törle nigezdäge uqu planına iğtibar itkän. Berençese tuğan tele rus bulğan balalar öçen, ikençese tuğan tele rus tele bulmağan balalar öçen. Rifqät äfände äytüençä, bezneñ ölkädä tuğan telne uqıtu yuq dip awız tutırıp äytergä bula, ni öçen digändä, barlıq mäktäplärdä dä, şulay uq tatar awıllarında da uqıtu tuğan tele rus bulğan balalar öçen eşkärtelgän programma buyınça alıp barıla ikän. Şuña kürä, tuğan tel däresläre öçen mäktäp direktorları yäki rayon citäkçeläre bik az waqıt bülep birä, ä küpçelek, östän kürsätmä bulmağanlıqtan, bu mömkinçelekne bötenläy qullanmıy qala häm tuğan telne öyränü yäkşämbe mäktäpläre programması däräcäsenä genä töşep qala.
Tuğan telne öyränü probleması Rossiäneñ barlıq töbäklärendä dä bar ikänlege bilgele. Küptän tügel Qazanda kiñäşmädä bulıp qaytqan Milli media-xolding citäkçeläre Bötendönya tatar kongressı başqarma komitetı räise Rinat Zakirov belän oçraşqannar ide. Äñgämä waqıtında Rinat Zinnur ulı Sverdlovski ölkäsendäge milli mäğärif torışın bäyäläp, tatar awıllarında däreslärne rus telendä alıp barıp, balalarnı üz telendä belem aludan mäxrüm itü bernindi qalıpqa sıymaslıq eş dip atadı. Rinat äfände äytüençä, mondıy problema ber Yekaterinburgta yäisä Sverdlovski ölkäsendä genä tügel, böten Rossiädä bar. Anı çişü millätlärneñ ixtıäcın qänäğätländerü buyınça iñ berençe däräcädä möhim bulır ide, dip belderde BTK başqarma komitetı räise.
Kiñäşmädä qatnaşuçılar iğtibarına Rifqät äfände İsmäğıylev Sverdlovski ölkäsendä milli mäğärif torışın yaxşırtu buyınça üzeneñ programmasın täqdim itte. Ul anı tuğan tele rus tele bulmağan uqu programmasına nigezlänep eşlägän. Älege programma buyınça 5 tel öyränü täqdim itelä. Şul isäptän tuğan telne öyränü öçen atnasına 5-6 säğät mäcbüri qaralğan. Monnan tış, mäktäpne tämamlağanda balalarnıñ nindider hönärgä öyränep çığuı da küzdä totılğan. Berniçä hönär arasınnan küñelgä yatqanın balalar üzläre saylap alırğa xaqlı.
Älege programmanı sınap qarar öçen, täcribä mäydançığı nigeze itep Rifqät äfände Tübän Sırğa rayonı, Ufa Şiğere awılı mäktäben täqdim itä. Anıñ äytüençä, millät awıllarda saqlanıp qala. Tatar häm başqort balaları awıllarda yäşi, biredä täcribä öçen barlıq uñaylı şartlar da qaralğan. Bu eşne başqarıp çıqsaq, böten Rossiä külämendä öyränerlek täcribä bulır ide, di Rifqät İsmäğıylev.
Kiñäşmädä qatnaşuçılar bu programmanı iğtibarğa layıq dip taptılar. Şuşı könnärdä mäğärif ministrlığı belgeçläre, deputatlar, cirle xakimiät citäkçeläre, mäktäp direktorları häm uqıtuçılar qatnaşında tügäräk östäl oyıştırıp, Ufa Şiğere awılı mäktäbendä täcribä mäydançığı açu buyınça bulğan mäs’äläne kütärergä süz quyıştılar.
Fäwiä Safiullina, Yekaterinburg
