Accessibility links

Şärm äş-Şäix söyläşüenä ber ömet tä yuq


Bu atnada Mısırnıñ Şärm äş-Şäix şähärendä Ğiraq iminlegenä bağışlanğan cıyınğa İran tışqı eşlär ministrın cibärergä buldı. Şulay itep, töbäktäge iminlek turındağı söyläşülärgä Ğiraqnıñ barlıq kürşe däwlätläre qatnaşır dip kötelä. Monnan tış bu cıyın qısalarında İran belän Amerika Quşma Ştatları arasında yuğarı däräcädä oçraşu bulu ixtimalı da bar. Tähran belän Waşington arasında mondıy oçraşu inde 30 yılğa yaqın waqıt bulmağan.

Yäkşämbe könne amerikanıñ ABC televideniä kanalına birgän äñgämäsendä AQŞ däwlät sekretare Condoleezza Rice, İran tışqı eşlär ministrı Manuçer Mottaqi belän oçraşu ixtimalı turında äytte. Alay da, söyläşü – Ğiraq tiräsendä genä baraçaq, dide Rice. Waşington belän Tähran arasında ber nindi dä diplomatik mönäsäbätlär yuq. İke ilneñ urta däräcädäge räsmiläre mart ayında Bağdadta oçraşqan ide.

1979nçı yılğı İslam İnqilabı häm amerikan diplomatlarınıñ totıq itep alınuınnan soñ AQŞ İran belän böten mönäsäbätlärne tuqtattı. 2004nçe yılda AQŞnıñ elekke däwlät sekretare Colin Powell İran tışqı eşlär ministrı belän ber aş mäclesendä yänäşä utırsa da söyläşü itäğätle isännäşüdän arı kitmägän ide.

Bu atnada Şärm äş-Şäixtäge söyläşülär – AQŞnıñ İran belän Ğiraq mäsäläsendä qarşılıqlar sürätendä genä tügel, ä Tährannıñ atom nizağı sürätendä dä ütäçäk. Ğiraq xökümäte – söyläşülärgä İrannıñ da qatnaşuı – Ğiraqta totrıqlılıq buldıru öçen bik möhim, dip sanıy. Ğiraq tışqı eşlär ministrı Hoşyar Zebari:

"Bez, Ğiraqlılar, İran wäkilläreneñ Şärm äş-Şäixtä bezneñ belän buluların telibez. Sez töbäktä möhim rol uynıysız. Sezneñ kilmäwegez bezgä faydalı bulmayaçaq. Şuña bez alarnı cıyında qatnaşırğa çaqırabız."

Belgeçlär, İrannıñ qatnaşuı belän genä Ğiraqtağı iminlek konferensiäse zur uñışqa ireşer dip uylamıy. Ammanda urnaşqan Xalıqara Krizis törkeme belgeçe Joost Hiltermann, cıyınnıñ näticäse turında farazlaw qıyın, dip belderde:

"Alarnıñ närsägä ireşüen farazlarğa äle irtä. Teläsä närsä bulırğa mömkin. Ämma oçraşunıñ ütüe inde üze ber möhim äyber. Bu – Ğiraqta totrıqlılıq urnaştıruğa taba adım. Ämma barısı da uñışlı bulır dip äytep bulmıy."

İrannıñ qatnaşuı – ömet uyata, dide Hiltermann:

"İrannıñ Ğiraqqa yoğıntısı zur häm ul annan törleçä faydalana. Berençedän bu şığılar mäsäläse, annarı ike ilneñ bik ozın urtaq tarixı bar häm AQŞqa qarşı bulu mömkinlege."

İrannı küp tapqır Ğiraqtağı şığılarğa qoral belän yardäm itü häm mäsxäb-ara bäreleşlärne qızdırıp toruda ğäyeplädelär.

3-4 may könnärendä ütäçäk cıyında töbäktäge däwlätlärneñ tışqı eşlär ministrları, Berläşkän Millätlär Oyışması häm Yevropa Berlege wäkilläre qatnaşaçaq. Konferensiädä Ğiraq premyer-ministrı Nuri äl-Mäliki häm BMO general sekretare Ban Ki Moon räislek itäçäk.

Alsu Qormaş
XS
SM
MD
LG