Çükeç belän timer qağıp, qul belän cir qazıp bayu, zamanaları artta qaldı, cämäğät. Bügen tir tügep tügel, ä uy-fikerne eşkä cigep aqça eşläw faydalıraq. Ni äytsäñ dä, 21 ğasır yaña texnologiälär zamanında yäşibez. Tatarstanda monı añlıylar. Soñğı arada iqtisat ölkäsendä texnopark süze yış qullanıla başladı. Tatarstan başqalası Qazanda da, “İdeyä” innovatsion texnoparkı bar. Anıñ töp maqsatı, yaña texnologiälärne, biznesnı üsterü.
Küptän tügel şuşı texnopark belän dön'yaküläm tanılğan IBM şirkäte arasında kileşü tözelde.
IBM şirkäteneñ komp'yuter cihazların yasaw, biznes öçen innovatsion programmalar tözü buyınça 90 yıllıq täcribäse bar häm ul bu ölkädä aldınğı urınnarda tora. Bügenge köndä anıñ 117 ildä wäkilçelege bar, alarda 335 meñgä yaqın belgeç eşli. Qazan texnoparkınıñ, çit il kompaniäse belän kileşüen, “İdeyä” texnoparkı general' direktorı Sergey Yuşqo bolay bäyäli.
Bu bik zur proyekt häm Rusiädä äle mondıy kileşüneñ bulğanı yuq, häm minem uylawımça yaqındağı 10 yılda äle bulmayaçaq ta. Rusiä tarixında Tatarstan berençelärdän bulıp bu eşne başlap cibäräçäk. Häm min uylım yaña açılaçaq IT üzäk Rusiädä berdänber bulaçaq. Älbättä bu kileşü tik torğannan barlıqqa kilmäde. Tatarstan texnopark tözü buyınça federal' bäygedä ciñgän ide. Qazan texnoparkınıñ ber öleşe bularaq, IBM şirkäte belän bergälektä IT üzäk tözeläçäk. Şunısı quandıra Tatarstan citäkçelege moña zur iğtibar birä. Bezneñ taraftan älege kileşügä alğa taba zur ömetlär bağlana.
Sergey Yuşqo äytüe buyınça, Qazan texnoparkında, eksport bularaq dönya bazarına çığa alırlıq, proyektlar bik küp. Läkin nindi genä eşkä tıtınma, ul iñ elek original' bulırğa tieş. Alğa taba, barı tik ere,bilgele kompaniälär tormışqa aşıra ala torğan, global' proyektlarnıñ ğına yäşärgä mömkin. Monıñ öçen älbättä bay investorlar kiräk. Qazanda IT üzäk açuğa investorlar niçek qarıy. Bügenge köndä alar küpme. Bu sorawğa Sergey Yuşqo cawap birä.
Bay investorlar moña bik yaxşı qarıy. Çönki iñ bay investor bezneñ belän eşlärgä teläk belderüçe IBM şirkäte üze. Barlıq eşlärne bez urtaq başqarırğa cıyınabız. Başqa industrial' investorlar älegä bik küp tügel, läkin bar. İnde bügen ük bezneñ belän eşlärgä teläwçe qayber investorlar, texnopar belän yaqınnanraq tanışa. Bez ışanabız, alarnıñ sanı artırğa tieş.Yaña tözeläçäk IT üzäk , maşina tözeleşe häm nefteximiä ölkäsendä eş alıp barır dip kötelä. Yaqındağı ike ayda texnopark belgeçläre bu ölkälärdä tikşerülär ütkärep, dönya bazarın öyränäçäk. Texnopark citäkçeläre äytüençä yaña üzäkne tözelep, anıñ maqsatların barlawğa yaqınça 6 ay kitäçäk. Annan soñ kiräkle cihazlar satıp alu, belgeçlärne öyrätü başlanaçaq. Barlığı üzäkne tözergä 70 million dollar sarıf iteläçäk. Anıñ yartısın Tatarstan, ikençe yartısın çit il kompaniäse tüli. Yaña üzäk finans yaqtan üz-üzen yäşätä alırlıq däräcägä kütärelgänçe, küpme waqıt uzaçaq. Bu sorauğa Sergey Yuşqo bolay dip cawap birde.
Aldağı täcribägä tayanıp şunı äytergä bula, älege üzäk finans yaqtan üz-üzen yäşätä alırlıq däräcägä 2, iñ kübendä 3 yılda kütäreläçäk. Läkin IBMның bik köçle şirkät buluın, Tatarstan xökümäte bu yunäleşne bik xup kürüen, Tatarstanda bulğan täcribäne isäpkä alıp bez bu waqıt arası qısqaraq bulır dip uylıybız.IBM şirkäteneñ Tatarstan texnoparkı belän kileşü tözüne, qayberäwlär, Germaniäneñ tanılğan Mersedes kompaniäse bezneñ WAZ şirkäte belän kileşü tözep çit il maşinası çığara başlawğa tiñli. Urtaq kileşügä kilgän şirkätlärneñ köçläre ber bulmasa da, Tatarstan citäkçelege, kiläçäktä Respublikada yaña texnologiälär nıq üseş alaçaq dip ışanalar.
Ğädel Galämetdinov
