Accessibility links

Кайнар хәбәр

Sişämbe britan premyer-ministrı Tony Blairnıñ soñğı eş köne


Soñğı distä yılda dönya säyäsäteneñ ayırılğısız öleşenä, xätta anıñ möhim yözläreneñ bersenä äylängän Tony Blair, britan premyer-ministrı sişämbedä eşenä soñğı märtäbä çıqtı. Çärşämbedä ilneñ xökümäten inde anıñ warisı Gordon Brown citäkli başlayaçaq. Britannar isä Tony Blairnıñ tarixtağı urının bilgelärgä tırışa.

May başında premyer-ministr eşenä soñğı märtäbä yünneñ 26-sında çığaçağın iğlan itkändä, Tony Blair bu belderüen danı iñ yuğarı noqtalarınıñ bersendä torğanda äytte. Ä dan britannar öçen çınnan da möhim qazanışqa - Tönyaq İrlandiädä tınıçlıqqa ireşügä bäyle ide.

Näq may başında Tony Blair Tönyaq İrlandiädä distä yıllar däwamında doşmanlaşıp yäşägän britan unionistları häm irland respublikannarı arasında wäkalätlärne büleşü kileşüenä ireşü xaqında iğlan itte. Ozaq yıllar näq menä şul töbäktän kilgän terror qurqınıçın toyıp yäşägän britan xalqınıñ zur küpçelege öçen bu Blair qazanışlarınıñ tacı buldı. Gärçä alarnıñ kübese anı berük waqıtta Ğiraqtağı suğışqa şulay ciñel genä kerep kitüe, Quşma Ştatlarnıñ andağı säyäsäten ayawsız yaqlawı öçen kisken tänqitläsä dä.

Tony Blairnıñ ikençe ber qazanışı itep şulay uq may başında uzğan cirle saylawlarda, ul citäklägän Xezmät partiäse, laboristlarnıñ kötelgängä qarağanda uñışlıraq buluı da terkälä ala. Näq menä Ğiraq suğışı arqasında Xezmät partiäsen yaqlaw tübän bulır dip farazlanğan ide, ämma laboristlarnıñ bu qurquları çınğa aşmadı. Warwick universitetı möğällime David Carlton monı bolay añlata:

"Ğiraqtağı suğış belän kübräk xalıqnıñ küpçelege tügel, ä säyäsi elita mäş kilde. Ğiraqtağı wäzğiätneñ şulay naçarlanıp kitüenä xalıqnıñ rizasızlığı buluına şik yuq, älbättä. Ämma tulayım alğanda bu rizasızlıq alarnıñ ğomumi fikerläwenä yoğıntı yasıy dip uylamıym", di David Carlton.

Britannarnıñ ber öleşe Tony Blairğa Ğiraq säyäsäte prizmasınnan çığıp qarasa, qalğannarı anı 2004-nçe yılda Chicagoda yasağan çığışına qarap bäyäli ala. Anda Blair humanitar mäs''älälärneñ möhimlege, alar xaqına xätta başqa illärgä basım yasaw turında söylägän ide. Küp kenä keşe Tony Blairne, anıñ industrial'' "sigezlek"täge räislegen iskä alıp yuğarı bäyäli ala. Şul çorda ul Afrika häm Aziädäge fäqir illärgä yardäm kürsätü kiräklegenä basım yasağan ide.

Häm älbättä, britannar öçen Tony Blairneñ Yewropa säyäsäte möhim buldı. Londondağı säyäsi belgeç Charles Jenkins ğomumän, Blairne britannar Yewropa berläşüen yaqlawçı bularaq qabul itä, dip isäpli:

Jenkins fikerençä, Britaniäne Yewropa berlegenä kertkän Ted Heathtan soñ Tony Blair iñ Yewropa yaqlı premyer-ministr bula ala.

Premyer-ministr bulıp Blair barlığı 10 yıl eşläde, 1997-dä şul eşenä kereşkändä ul iñ yäş premyer-ministrlarnıñ berse buldı. Xäzer aña 54 yäş, häm ul yalğa kitärgä ber dä oşamağan. Gärçä sişämbedä uzğan soñğı matbuğat oçraşuında ul:

"Miña bügen irtän, "teläsä närsä eşlägez, ämma min kire qaytam dip kenä äytmägez" diärgä quştılar. Monı döres añlamasqa mömkinnär", dip şayartqan ide.

Ämma inde xäzer ük Tony Blair Yaqın Könçığışta solıx urnaştıru eşläre belän şöğellänäçäk digän süzlär yöri.

Kärim Kamal
XS
SM
MD
LG