Accessibility links

Кайнар хәбәр

Kasparov: Rusiä demokratiä buludan tuqtadı


"Novaya gazeta" küzätüçese Anna Politkovskaya ülemenä 1 yıl tulu uñayınnan bu könnärdä dönyanıñ törle illärendä iskä alu çaraları ütä. Uzğan atnakiç şundıy çara radiobıznıñ Pragadağı baş fatirında ütkän ide, çärşämbedä Waşingtonda ütte. Azatlıq/Azat Yewropa radiosı häm Kongressnıñ keşe xoquqları komitetı oyıştırğan çarada Rusiä häm Quşma Ştatlardan küp kenä tanılğan keşelär qatnaştı. Oppozitsiä citäkçese Garri Kasparov üzeneñ çığışında, Rusiä demokratiä buludan tuqtadı, digän süzlär äytte.

Anna Politkovskayanı iskä alırğa kilgän tanılğan şäxeslär arasında Kongressnıñ wäkillär pulatında California wäkile, tışqı eşlär komitetı başlığı demokrat Tom Lantos ta bar ide. Çığışı belän macar bulğan Lantos Politkovskayanı Rusiäne söygän, anıñ ireklege öçen canın fida qılğan şäxes dip atadı:

"Rusiä jurnalistı Anna Politkovsaya min anıñ belän oçraşu bäxetenä ireşkän iñ ğäcäyep xatın-qızlarnıñ berse. Şuşı iskitmäle keşe üzeneñ işek töbendä atıp üterele. Ul köçäyä barğan avtoritar xakimiät qorbannarınıñ berse" dide amerikan kongressmenı.

Jurnalistlarnı yaqlaw komitetı mäğlümätenä qarağanda, Vladimir Putin prezident bulğannan birle Rusiädä barlığı 17 jurnalist üterelgän. Bu cinayätlärneñ fäqät berse genä faş itelgän.

Rusiä xakimiäteneñ, bigräk tä anıñ Çeçnä säyäsäteneñ kisken tänqitçese bulğan Anna Politkovskaya uzğın yılnıñ 7 üktäberendä Mäskäwdä, fatirınıñ işek töbendä atıp üterelde. Rusiä räsmiläre, bu cinayät açıldı, dip iğlan itsälär dä, cinayätçelärneñ isemnären älegä atamadı.

Waşingtonda ütkän iskä alu çarasında töp çığışnı Rusiäneñ oppozitsiä citäkçese, 2008 yıl prezident saylawlarına namzät Garri Kasparov yasadı. Ul Politkovskayanı bäyäsenä qaramıyça xaqiqät öçen köräşkän jurnalist dip atadı:

"Ul başqalarğa da, üzenä şikelle, yuğarı taläplär quya ide, tänqitçelärenä, yärdämçelärenä, xezmättäşlärenä häm iñ elek xakimiätlärgä. Anıñ ixtiramı xakimiätlärgä tügel, xaqiqätkä ide. Anna monı küp tapqır isbatladı, bügenge Rusiädä xakimiät belän xaqiqät ikese ike cirdä" dide Garri Kasparov.

Kasparov Politkovskaya istälegenä ul yäşägän yortqa märmär taqta elü tarixın söyläde. Mäskäw räsmiläre qarşı çıqsa da, Başqa Rusiä xäräkäte taqtanı barıber elgän. 7 üktäber Politkovskayanıñ üterelü häm berük waqıtta prezident Putinnıñ tuğan köne. Rusiä matbuğatı bu ike çaradan tuğan könne sayladı dide Kasparov.

Putinnıñ kisken tänqitçese bulğan Kasparov Rusiädä xakimiät xäzer däwlät tarafınnan bilgelängän oligarxlar qulında, sivil cämğiät bastırıla, oppozitsiä tıyıla, matbuğat ireklege qısıla dide. Putin üzen demokratik citäkçe itep kürsätsä dä, Rusiädä bügen demokratiä yuq, dide ul:

"Bügen bez uñaysız xäldä qaldıq. Putin Lukaşenka, yä Mugabe kebek eş itä. Ä anı demokratik klub äğzası itep qabul itälär. Rusiädä bügen ber demokratik taläplär dä ütälmi" di Kasparov.

Dikäber ayında ütäçäk parlament häm kiläse yılda ütäçäk prezident saylawlarına kilgändä, Kasparov saylaw süzen qullanmasqa çaqırdı:

"Rusiä turında söylägändä min sezne saylawlar, kebek säyäsi terminnarnı qullanuda bik saq bulırğa çaqıram. Çönki bular barısı da yalğan. Bez Rusiädä saylawlarda ciñü öçen köräşmibez, bez saylawlarnıñ buluı öçen köräşäbez" dide Kasparov.

Kasparov çığış yasağan arada, Rusiä matbuğatı üzäk saylaw komissiäseneñ ul citäklägän Başqa Rusiä xäräkäteneñ saylaw isemlegen kire qağuı turında xäbär itte.

Waşingtonda ütkän çarada Berläşkän watandaşlar frontı äğzası ruxi awırular xastanasendä 46 kön köçläp totılğan Larisa Arap ta çığış yasadı.

"Xäzerge Rusiädä elekke sovet berlegendä şikelle, xakimiät belän riza bulmağannarğa qarşı, mäcbürläp dawalaw qulanıla. Bu oppozitsiägä qarşı köräşneñ ber ısulına äylände. Xakimiätne tänqitläsägez sez törmägä yä xastaxanägä elägä alasız, yä isä sezne qıynıy, Politkovskayanı şikelle üterä alalar. Ämmä şuşı reperssilärgä qaramastan, bez köräşebezne däwam itäçäkbez" dide Larisa Arap.

Larisa xanımğa köräşen däwam itergä awırraq bulaçaq anısı. Köçläp xastaxanägä iltkändä, anı şaqtıy qıynağannar, umırtqa bağanasına zıyan kilgän.

Tağın ber çığış yasawçı Financial Times gäziteneñ elekke Mäskäw xäbärçese xäzer Waşingtondağı Hudson institutı xezmätkäre David Satter, xäzerge Rusiädä idarä itüçe qüätle oligarxlar törkeme çama häm dönyadan qurqu digän närsäne inde küptän onıttı digän näticä yasadı.

ali ğilmi
XS
SM
MD
LG