Accessibility links

Кайнар хәбәр

Portugaliädä Rusiä-Yewropa Berlege sammitı - ike yaq ta oçraşuğa ällä ni ömet bağlamıy


Comğa könne xäzerge waqıtta Yewropa Berlegendä räis bulıp torğan Portugaliädä, şuşı Berlek belän Rusiä citäkçeläre arasında çirattağı oçraşu uza. Andıy däräcädäge söyläşülär ğädättä şaqtıy ähämiätle waqiğä sanalsa da, bu yulı här ike taraf ta oçraşunıñ ikeyaqlı mönäsäbätlärgä uñay yoğıntısı ällä ni bulmas digän fikerdä. Yewropa Berlegendä ğomumän, bu wäzğiät Putin xakimiätne warisına tapşırğançı üzgärmäs, dip uylıylar.

Kiläse yılnıñ martı, yäğni Vladimir Putinneñ warisı açıqlanğanğa qädär bulaçaq çornı Yewropa Berlege citäkçeläre inde xäzerdän ük "Küçeş çorı" dip atıy. Häm şul waqıt eçendä Yewropa belän Rusiä arasındağı mönäsäbätlärdä ällä ni zur üzgäreşlär bulır dip uylamıy. Üktäbrneñ 24-endä Yewropa parlamentında yasağan çığışında Yewrokomissiädä tışqı bäyläneşlär öçen cawaplı Benita Ferrero-Waldner, Portugaliädä uzaçaq oçraşu yaña qararlar qabul itü tügel, ä tuqtap inde ireşelgän uñışlarnı barlaw öçen yaxşı ber mömkinlek bulaçaq, dip belderde:

"Comğa kön bulaçaq sammit ul mönäsäbätlärebezneñ nindi xäldä buluın añlaw öçen çirattağı ber mömkinlek. Berlektäge xäzerge räisebez, Portugaliä premyer-ministrı Jose Socrates äytüençä, çınnan da qayber möhim mäs''älälär çişelä almasa da, bez başqalarında alğa kitep, Rusiädäge küçeş çorınnan soñ kiläçäk eş öçen nigez buldıra alaçaqbız", di Ferrero-Waldner.

Yewropanıñ xäzer çınlap torıp, Rusiä belän mönäsäbätlären canlandıru tırışlıqların Putinnän soñğı çorğa planlaştıruı Benita Ferrero-Waldnernıñ atnakiç äytkän süzlärendä dä çağıldı. Ul, dikäbrdä uzaçaq Duma häm martqa bilgelängän prezident saylawları Rusiä öçen citdi ber sınaw bulaçaq, dide.

Portugaliäneñ Mafra şähärendä, kolonial çor sarayında ütäçäk älege oçraşu ike kisäktän toraçaq dip farazlana. Anıñ berençesendä Yewropa öçen ifrat ta ähämiätle ölkälärdä Rusiäneñ xezmättäşlegenä ireşü mäs''äläse toraçaq. Misal öçen, energiä wä yağulıq tä''minatı, Kosovo häm İran kebek qaynar problemalar. Söyläşülärneñ ikençe öleşendä isä kön tärtibendä demokratiä torışı, keşe xoquqları, Mäskäwneñ bäysez mäğlümät çaraların, oppozitsiä wäkillären, xökümättän bäysez oyışmalarnı ezärlekläwe tora.

Ämma küzätüçelär, kön tärtibendä Rusiä öçen şundıy caysız mäs''älälär torsa da, töp iğtibar barıber Yewropa Berlegeneñ Mäskäw belän tığızraq eş itüenä bireler, dip uylıy. Yün ayında Portugaliä Berlektä räislek eşenä kereşkändä, anıñ premyer-ministrı Jose Socrates Putingä, Yewropa Berlege Rusiägä demokratiä häm keşe xoquqları xaqında leksiälär uqımayaçaq, dip wäğdä itkän ide.

Mafra oçraşuında da töp xuça näq menä Socrates bulaçaq. Vladimir Putin bu yulı ğomumän İberiä yarımutrawınnan çıqqan ähellär belän genä oçraşa. Socratestan tış anda şulay uq portugal, Yewrokomissiä räise Jose Manuel Barroso häm Berlekneñ tışqı säyäsät wä iminlek öçen yuğarı wäkile ispan Javier Solana ğına bulaçaq. Rusiädän yıraq yatuı häm tarixta Mäskäw belän ällä ni zur problemaları bulmaw säbäple Portugaliä dä, İspaniä dä ğädättä Rusiägä, andağı wäzğiätkä qarata zur tüzemlek kürsätä.

Kärim Kamal
XS
SM
MD
LG