Sişämbe könne Törkiä tışqı eşlär ministrı Yäşär Yakış Säddam Xösäyen Xökümäten qoralsızlandıru öçen köç qullanu zarur bulğan oçraqta Törkiä AQŞ xärbiläre belän xezmättäşlekkä äzer dip belderde.
AUDİO:Suğış bulğan oçraqta, älbättä bez Quşma Ştatlar belän xezmättäşlek itäçäkbez, çönki ul bezneñ yaqın berektäşebez.
Anıñ bu belderüe Törkiäneñ xezmättäşlek itü mömkinlekläre turında söyläşü öçen kilgän AQŞ saqlanu ministrı urınbasarı Paul Wolfowitzqa cawap bulıp tora. Yakışnıñ cawabınnan şul añlaşıla Törkiä xezmättäşlekkä äzer, ämma şul uq waqıtta qayber şartlar quyarğa teli. Wolfoviç belän oçraşudan soñ Yakış cämäğätçelekneñ qarşılığı Ğiraqqa höcüm itü öçen distälärçä meñ Amerikan xärbien ilgä kertüne qıyınlaştıra dide. Ul şulay uq, xärbi köç qullanuğa qädär başqa barlıq mömkinleklärne faydalanıp qararğa kiräk dide.
Berazdan törkiä tışqı eşlär ministrlığı Yakışnıñ äykännärenä açıqlıq kertep bu belderü törkiäneñ inde qarar qabul itkänlegen añlatmıy, barı tik mömkinleklärne sürätläw genä bulıp tora digän belderü tarattı. Ministrlıqnıñ şuşı belderüennän uzğan atnada ğına eşkä kereşkän yaña xökümätneñ bu mäs’älägä ni qädär saq qarawın çamalarğa bula. Törkiäneñ bu wäzğiättäge xäle aña Amerikan ğäskärlären kertü öçen satulaşıp qayber ölkälärdä fayda kürü mömkinlege birä.
Ber könbatış diplomatı äytüençä Quşma Ştatlar äle elekke xökümätkä ük bik möhim wäğdälär birgän bulğan. Berençedän, Amerika Ğiraqnıñ kördlär yäşägän tönyağında Körd däwläte barlıqqa kilügä qarşı bulaçaq. İkençedän AQŞ Ğiraqnıñ tönyağındağı Mosul häm Kirkuk şähärläreneñ dä kördlär Kontrolenä qarşı. Öçençedän Ğiraqnıñ barlıq neft’ baylıqları yaña xökümät kontrolendä bulaçaq, bu isä tönyaqtağı neft’ baylıqlarınnan Kördlärneñ bäysez räweştä tabış kürä almiaçağın añlata. Dürtençedän Waşington Törkiäneñ suğıştan küräçäk yuğaltuların kompensatsiäliäçäk.
Ber törek diplomatı Berençe Farsı qultığı suğışı säbäple Törkiä 40 milliard dollar yuğalttı dide. Töreklär äytüençä xäzer suğış turında söyläşü üze genä dä törkiä iqtisadına naçar tä’sir itä, investitsiälärneñ, turizmnıñ kimüenä, neft’ bäyäläreneñ artuına säbäp bula. Älege wäzğiättä törkiä Yewropa Berlegenä quşılu söyläşülären başlawnı tizlätüdä dä Quşma Ştatlarmnıñ yardämenä ömetlänä ala. Sişämbe könne törkiä räsmiläre belän oçraşqannan soñ AQŞ saqlanu ministrı urınbasarı Wolfowitz, min eşlär barışınnan bik qänäğät, xäzer bez alarnıñ problemaların, şul isäptän iqtisadıy problemaların elekkegä qarağanda küpkä yaxşıraq añlıybız dide.
Ankaranıñ Ğiraqqa qarşı suğışta xezmättäşlege Amerika öçen ni däräcädä möhim digän sorawğa kilgändä Törkiäneñ Ğiraqnıñ tönyaq kürşese buluı Amerika xärbilärenä bik küp östenleklär biräçäk. Farsı qultığındağı qayber däwlätlär üzläreneñ xärbi hawa alannarın AQŞ xärbilärenä açu mömkinlege turında äytkän bulsa da törkiädäge xärbi bazalar suğış öçen ayıruça möhim bulaçaq. Yaqın urnaşu säbäple suğışnıñ başında oçqıçlar waqıtnı hawada yağulıq tutıru häm şartlatqıçlar alu öçen yıraqtağı bazalarğa oçuğa sarıf itmiçä kübräk höcümnär oyıştıra alaçaq. Höçümnärne könyaqtan da tönyaqtan da oyıştıru Säddam ğäskärlären beryulı ike frontta suğışırğa mäcbür itäçäk. Monnan tış qayber küzätüçelär äytüençä, cir öste ğäskärlären Ğiraqqa küwäyt aşa ğına kertü Säddamnıñ alarğa qarşı ximik yäki biologik qoral qullanu mömknlegen dä arttıra ala.
Älegä Törkiä üzendä küpsanlı ğäskärlärne qabul itü mömkinlegen qarawğa äzer bulmawın belderä. Törkiädä barı tik ezläw qotqaru törkemnären, häm Ğiraqnıñ küçerelep yörtelüçe raketaların ezläwçelärne urnaştırü mömkinlege qarala. Ämma Waşintonnıñ Strategik häm xalıqara tikşerenülär üzägendäge törkiä bülege citäkçese Bülent Aliriza Törkiä Quşma Ştatlarğa Yakış äytkännän küpkä artığraq xärbi yardäm kürsätergä mömkin dip isäpli.
AUDIO: Aldağı berniçä köndä bez Töreklärneñ nindi wäğdälär birüe turında tögälräk beläçäkbez. Minem fikeremçä alar bez xäzer belgängä qarağanda küpkä artığraq yardäm kürsätergä kileşkän.
Naif Aqmal, Praga
AUDİO:Suğış bulğan oçraqta, älbättä bez Quşma Ştatlar belän xezmättäşlek itäçäkbez, çönki ul bezneñ yaqın berektäşebez.
Anıñ bu belderüe Törkiäneñ xezmättäşlek itü mömkinlekläre turında söyläşü öçen kilgän AQŞ saqlanu ministrı urınbasarı Paul Wolfowitzqa cawap bulıp tora. Yakışnıñ cawabınnan şul añlaşıla Törkiä xezmättäşlekkä äzer, ämma şul uq waqıtta qayber şartlar quyarğa teli. Wolfoviç belän oçraşudan soñ Yakış cämäğätçelekneñ qarşılığı Ğiraqqa höcüm itü öçen distälärçä meñ Amerikan xärbien ilgä kertüne qıyınlaştıra dide. Ul şulay uq, xärbi köç qullanuğa qädär başqa barlıq mömkinleklärne faydalanıp qararğa kiräk dide.
Berazdan törkiä tışqı eşlär ministrlığı Yakışnıñ äykännärenä açıqlıq kertep bu belderü törkiäneñ inde qarar qabul itkänlegen añlatmıy, barı tik mömkinleklärne sürätläw genä bulıp tora digän belderü tarattı. Ministrlıqnıñ şuşı belderüennän uzğan atnada ğına eşkä kereşkän yaña xökümätneñ bu mäs’älägä ni qädär saq qarawın çamalarğa bula. Törkiäneñ bu wäzğiättäge xäle aña Amerikan ğäskärlären kertü öçen satulaşıp qayber ölkälärdä fayda kürü mömkinlege birä.
Ber könbatış diplomatı äytüençä Quşma Ştatlar äle elekke xökümätkä ük bik möhim wäğdälär birgän bulğan. Berençedän, Amerika Ğiraqnıñ kördlär yäşägän tönyağında Körd däwläte barlıqqa kilügä qarşı bulaçaq. İkençedän AQŞ Ğiraqnıñ tönyağındağı Mosul häm Kirkuk şähärläreneñ dä kördlär Kontrolenä qarşı. Öçençedän Ğiraqnıñ barlıq neft’ baylıqları yaña xökümät kontrolendä bulaçaq, bu isä tönyaqtağı neft’ baylıqlarınnan Kördlärneñ bäysez räweştä tabış kürä almiaçağın añlata. Dürtençedän Waşington Törkiäneñ suğıştan küräçäk yuğaltuların kompensatsiäliäçäk.
Ber törek diplomatı Berençe Farsı qultığı suğışı säbäple Törkiä 40 milliard dollar yuğalttı dide. Töreklär äytüençä xäzer suğış turında söyläşü üze genä dä törkiä iqtisadına naçar tä’sir itä, investitsiälärneñ, turizmnıñ kimüenä, neft’ bäyäläreneñ artuına säbäp bula. Älege wäzğiättä törkiä Yewropa Berlegenä quşılu söyläşülären başlawnı tizlätüdä dä Quşma Ştatlarmnıñ yardämenä ömetlänä ala. Sişämbe könne törkiä räsmiläre belän oçraşqannan soñ AQŞ saqlanu ministrı urınbasarı Wolfowitz, min eşlär barışınnan bik qänäğät, xäzer bez alarnıñ problemaların, şul isäptän iqtisadıy problemaların elekkegä qarağanda küpkä yaxşıraq añlıybız dide.
Ankaranıñ Ğiraqqa qarşı suğışta xezmättäşlege Amerika öçen ni däräcädä möhim digän sorawğa kilgändä Törkiäneñ Ğiraqnıñ tönyaq kürşese buluı Amerika xärbilärenä bik küp östenleklär biräçäk. Farsı qultığındağı qayber däwlätlär üzläreneñ xärbi hawa alannarın AQŞ xärbilärenä açu mömkinlege turında äytkän bulsa da törkiädäge xärbi bazalar suğış öçen ayıruça möhim bulaçaq. Yaqın urnaşu säbäple suğışnıñ başında oçqıçlar waqıtnı hawada yağulıq tutıru häm şartlatqıçlar alu öçen yıraqtağı bazalarğa oçuğa sarıf itmiçä kübräk höcümnär oyıştıra alaçaq. Höçümnärne könyaqtan da tönyaqtan da oyıştıru Säddam ğäskärlären beryulı ike frontta suğışırğa mäcbür itäçäk. Monnan tış qayber küzätüçelär äytüençä, cir öste ğäskärlären Ğiraqqa küwäyt aşa ğına kertü Säddamnıñ alarğa qarşı ximik yäki biologik qoral qullanu mömknlegen dä arttıra ala.
Älegä Törkiä üzendä küpsanlı ğäskärlärne qabul itü mömkinlegen qarawğa äzer bulmawın belderä. Törkiädä barı tik ezläw qotqaru törkemnären, häm Ğiraqnıñ küçerelep yörtelüçe raketaların ezläwçelärne urnaştırü mömkinlege qarala. Ämma Waşintonnıñ Strategik häm xalıqara tikşerenülär üzägendäge törkiä bülege citäkçese Bülent Aliriza Törkiä Quşma Ştatlarğa Yakış äytkännän küpkä artığraq xärbi yardäm kürsätergä mömkin dip isäpli.
AUDIO: Aldağı berniçä köndä bez Töreklärneñ nindi wäğdälär birüe turında tögälräk beläçäkbez. Minem fikeremçä alar bez xäzer belgängä qarağanda küpkä artığraq yardäm kürsätergä kileşkän.
Naif Aqmal, Praga