Dikäber urtalarında Kopenhagen summitında qabul itelgän deklaratsieneñ 19nçe paragrafında bolay dielgän : 2004nçe yılnıñ dikäberendäYevropa Şurası, Yevropa Komissieseneñ xisabına qarap, Törkie Kopenhagen bäyälären ütäde digän näticägä kilsä, Yevropa Berlege şunduq Ankara belän äğzalıq söyläşülärenä başlayaçaq. Berlek citäkçeläre Törkieneñ yaña xökümäten yaqlauların kürsätep comğada krizistan çığarğa tırışqan Ankaraga 126 million yevrolıq mäxsus yardäm dä birde. Berlekkä äğzalıqnıñ qıyın vä ozın yul buluın xäterlätkän yevropalı citäkçelär Ankaranı Kopenhagennıñ ike aradağı mönäsäbätlärdä bik möhim adım buluına ışandırırğa tırışa. Yevropa Paralemntı süzçese PaT Cox Törek citäkçeläre Brüsselneñ uñay kündermäsen yalğış täfsillämäslär digän ömed belderep tağı bolay dip äytte :
Min Törkiye turındağı qararnıñ iqtibar cälep itüçe , uñay häm berlek belän Törkie mönäsäbätlären kürenerdi däräcädä tiränäytkän dip uyılıym.Törkiye öçen bu qarar anıñ 4 distä yıldan artıq äğzalıq öçen tırışlığında in kürengän bilgi bulıp tora. Törkieneñ Yevropağa yaqınlaşu tırışlıqları 1963-nçe yılda başlansa da, aña 3 yıl elek Helsinki summitında ğına kandidat statusı birelde. Brüssel äğzalıq söyläşüläre başlanğançı , Ankaradan demokratie, keşe xoquqları , azçılıqlarnıñ xoquqlarına xörmät kebek mäsälälärdä progress yasarğa tieş dip taläp itä. Törkie ütkän yıl başlarınnan alıp şaqtıy ğına reformalar kertte, teoriedä 12 million körd öçen dä kiñräk sivil xoquqlar qabul itelde . İlneñ könyaq könçığışında 15yıldan soñ ğädättän tış xälnı köçtän çığardı , solıx waqıtnda ülem cazasın köçtän çığardı. Ämma Berlek bolar citärle tügel Törkie Kopenhagen qısalarına ireşergä tieş di. Törkieyedä qayberülär berlek ike törle ülçeü qullana , blokka alınaçaq illärneñ kübese Kopenhagen qıssalarınnan yıraqta dip söyli. Yevropa Berlegeneñ kiñäyü mäsäläläre buyınça komissarı Günter Verheugen reformalarnı qäğäzgä yazu ğına citmi, ul qullanışta bulırğa tieş dip äytte ütkän atnada. Törkiedä xäzer xakimiättä utırğan urtaçıl islamçı partie citäkçeläre Berlek nindi genä qarar çığarmasın bez reformalarğa dävam itäçäkbez dip äytä. Törkieneñ yaña premiere Abdullah Gül Kopenhagen summitı azağında jurnalistlarğa Törkieneñ suqmağı bilgele. Demokratik standartlarnı arttıru , ekonomikanı üsterü häm başqaları törek xalqı öçen eşlänäçäk. Törek xalqı moña layıq dip dip äytkän ide. Brüssel öçen Törkieneñ täsire zur xärbiläre töp borçılu çığanağı bulıp tora. Töp qararlar öçen möherne Törkie Milli İminlek Şurası suğıp utıra. Keşe xoquqları öçen törek fondınıñ ütkän aydağı xisabına qarağanda sonğı aylarda Törkiedä reforma protsesı elek kürelmägän tizlektä bara. Ämma törkem milli iminlek şuarasınıñ täsire yaqın kiläçäktä kimer dip ber dä ışanmi . Premier Gül kiläse yıl azağında Berlek belän söyläşülär başlau öçen reformalarnı tizlätergä wäğdä itte. Ämma Brüssel söyläşülärne tizlätergä riza bulırmı, anısı bilgesez. Britanie premiere Blair Ankaranıñ bu ideasına cılı qarasa da, Germanie kanslerı Schröder häm Fransie prezidentı J.Chirac Ankarağa birelgän waqıtnı üzgärtergä telämilär. Törkiedä küplär Parijğa Ankaranıñ Berlekkä kerü tırışlıqlarında töp kirtä bulıp tora dip qarıy. Ütkän ayda Fransieneñ eleke prezidentı Valery Giscard d’Estang 68million möselmannı qabul itü, berlekneñ azağı bulaçaq dip beldergän ide. Törklärneñ nıq açıun çığarğan bu süzlär, Fransiedä cämäğätçelektä debatlarğa yul açtı. Töreklärneñ Yevropa Berlegen xristiannar klubı dip tänqitläü , utqa may salu buldı. Kopenhagen Summitı waqıtnda Schröder ve Chirac belän oçraşqannnan soñ premier Abdulla Gül jurnalistlarğa Berlekneñ Ankarağa söylöşülär başlau öçen qatğıy tarix bilgelämäündä bälkim dä yevropadagı tiskäre cämäğätçelek fikre rol uynağandır dip äytkän ide. Gül süzlärençä : Sonğı täräqiät Yevropa Berlegeneñ qayber illärendä cämäğätçelek fikreneñ dä iqtibarğa alınuı kürsätä.. Şulay itep Kopenhagen qısalarına cämäğätçelek fikre dä östälä , ämma min Törkieneñ reformalar suqmağında dävam itäçägen äyttem. Ankaranı Berlekkä alu öçen oyışmanıñ 25äğzası qarar birergä tieş. Ämma moñın öçen ul illärdä refendum ütkärergä kiräkmi. Ämma Fransiedä qayberäülär bu mäsälädä xalıq fikrenä möräcäğät itelsen di.Törkieneñ Berlekkä kerüen nıq yaqlauçı Fransieneñ eleke sotsialist premiere Michel Rocard le Monde gazetasındağı mäqalädä söyläşülärne kiçekterügä qarağanda referendumda yuq dip äytü Ankara öçen küpkä zianlıraq bulır ide ide dip yaza. Rocard bu turıda cämäğätçelektä söyläşülär başlarğa çaqıra.
Färidä Xämit, Praga
Min Törkiye turındağı qararnıñ iqtibar cälep itüçe , uñay häm berlek belän Törkie mönäsäbätlären kürenerdi däräcädä tiränäytkän dip uyılıym.Törkiye öçen bu qarar anıñ 4 distä yıldan artıq äğzalıq öçen tırışlığında in kürengän bilgi bulıp tora. Törkieneñ Yevropağa yaqınlaşu tırışlıqları 1963-nçe yılda başlansa da, aña 3 yıl elek Helsinki summitında ğına kandidat statusı birelde. Brüssel äğzalıq söyläşüläre başlanğançı , Ankaradan demokratie, keşe xoquqları , azçılıqlarnıñ xoquqlarına xörmät kebek mäsälälärdä progress yasarğa tieş dip taläp itä. Törkie ütkän yıl başlarınnan alıp şaqtıy ğına reformalar kertte, teoriedä 12 million körd öçen dä kiñräk sivil xoquqlar qabul itelde . İlneñ könyaq könçığışında 15yıldan soñ ğädättän tış xälnı köçtän çığardı , solıx waqıtnda ülem cazasın köçtän çığardı. Ämma Berlek bolar citärle tügel Törkie Kopenhagen qısalarına ireşergä tieş di. Törkieyedä qayberülär berlek ike törle ülçeü qullana , blokka alınaçaq illärneñ kübese Kopenhagen qıssalarınnan yıraqta dip söyli. Yevropa Berlegeneñ kiñäyü mäsäläläre buyınça komissarı Günter Verheugen reformalarnı qäğäzgä yazu ğına citmi, ul qullanışta bulırğa tieş dip äytte ütkän atnada. Törkiedä xäzer xakimiättä utırğan urtaçıl islamçı partie citäkçeläre Berlek nindi genä qarar çığarmasın bez reformalarğa dävam itäçäkbez dip äytä. Törkieneñ yaña premiere Abdullah Gül Kopenhagen summitı azağında jurnalistlarğa Törkieneñ suqmağı bilgele. Demokratik standartlarnı arttıru , ekonomikanı üsterü häm başqaları törek xalqı öçen eşlänäçäk. Törek xalqı moña layıq dip dip äytkän ide. Brüssel öçen Törkieneñ täsire zur xärbiläre töp borçılu çığanağı bulıp tora. Töp qararlar öçen möherne Törkie Milli İminlek Şurası suğıp utıra. Keşe xoquqları öçen törek fondınıñ ütkän aydağı xisabına qarağanda sonğı aylarda Törkiedä reforma protsesı elek kürelmägän tizlektä bara. Ämma törkem milli iminlek şuarasınıñ täsire yaqın kiläçäktä kimer dip ber dä ışanmi . Premier Gül kiläse yıl azağında Berlek belän söyläşülär başlau öçen reformalarnı tizlätergä wäğdä itte. Ämma Brüssel söyläşülärne tizlätergä riza bulırmı, anısı bilgesez. Britanie premiere Blair Ankaranıñ bu ideasına cılı qarasa da, Germanie kanslerı Schröder häm Fransie prezidentı J.Chirac Ankarağa birelgän waqıtnı üzgärtergä telämilär. Törkiedä küplär Parijğa Ankaranıñ Berlekkä kerü tırışlıqlarında töp kirtä bulıp tora dip qarıy. Ütkän ayda Fransieneñ eleke prezidentı Valery Giscard d’Estang 68million möselmannı qabul itü, berlekneñ azağı bulaçaq dip beldergän ide. Törklärneñ nıq açıun çığarğan bu süzlär, Fransiedä cämäğätçelektä debatlarğa yul açtı. Töreklärneñ Yevropa Berlegen xristiannar klubı dip tänqitläü , utqa may salu buldı. Kopenhagen Summitı waqıtnda Schröder ve Chirac belän oçraşqannnan soñ premier Abdulla Gül jurnalistlarğa Berlekneñ Ankarağa söylöşülär başlau öçen qatğıy tarix bilgelämäündä bälkim dä yevropadagı tiskäre cämäğätçelek fikre rol uynağandır dip äytkän ide. Gül süzlärençä : Sonğı täräqiät Yevropa Berlegeneñ qayber illärendä cämäğätçelek fikreneñ dä iqtibarğa alınuı kürsätä.. Şulay itep Kopenhagen qısalarına cämäğätçelek fikre dä östälä , ämma min Törkieneñ reformalar suqmağında dävam itäçägen äyttem. Ankaranı Berlekkä alu öçen oyışmanıñ 25äğzası qarar birergä tieş. Ämma moñın öçen ul illärdä refendum ütkärergä kiräkmi. Ämma Fransiedä qayberäülär bu mäsälädä xalıq fikrenä möräcäğät itelsen di.Törkieneñ Berlekkä kerüen nıq yaqlauçı Fransieneñ eleke sotsialist premiere Michel Rocard le Monde gazetasındağı mäqalädä söyläşülärne kiçekterügä qarağanda referendumda yuq dip äytü Ankara öçen küpkä zianlıraq bulır ide ide dip yaza. Rocard bu turıda cämäğätçelektä söyläşülär başlarğa çaqıra.
Färidä Xämit, Praga