Accessibility links

Кайнар хәбәр

Ğiraq suğışınıñ ikençe yağı – PR suğışı. Bu frontta Waşington ciñügä ireşä alırmı?


Ğiraqta suğış barğan ber mäldä, bar dönya buylap bu suğışqa qarşı protest çaraları ütä. Waşingtonnıñ suğış qırında ciñäçäge şik tudırmıy, ä menä xalıqara fiker öçen köräşne ul ciñep çığa alırmı?

Ğiraq suğışınıñ äle tağın ber möxim frontı bar, ul da bulsa, xalıqara fiker öçen barğan köräş, zamança äytkändä, PR suğışı. Dönyadağı iñ qüätle armiäneñ xärbi ölkädä tiz arada ciñügä ireşäçäge şik tudırmıy, ä menä PR suğışında Waşington älegä çiñelü kiçerä. Bar dönya bulap Ğiraq suğışına qarşı protest çaraları bara. Comğa könne alar İtaliä, Germaniä, Gretsiä, Yaponiädä ütte. Zur demonstratsiälär İordaniä, Avstraliä, İndoneziädä buldı. Jakarta uramnarına çıqqan keşelär “Buş - maymul” digän yazular kütärep, suğışqa qarşı şigärlär qıçqırdı:

Audio (protest tawışları)

Xärbi operatsiädä Amerikan xärbilärennän tış Britaniä häm Avstraliä genä qatnaşsa da, räsmi Waşington monı 40 ildän torğan xalıqara koalitsiä itep kürsätergä tırışa. Pänceşämbe ütkän xökümät utırışında Amerikan prezidentı George Buş bolay dide:

Audio (Buş) Bezneñ tırışlıqnı 40-tan artıq il xuplıy. Bez alarnıñ mondıy qaraş aluwına räxmätle.

Şul uq könne Aq Yort süzçese Ari Fleischer häm Saqlanu ministrı Donald Rumsfeld, bügenge koalitsiä 1991 yıl Farsı qultığı suğışı belän çağıştırğanda kiñräk, dip belderde. İmeş anda berniçä yäşeren partner da bar, läkin üz ilendäge wazğiät säbäple, alar suğışnı açıqtan-açıq xuplıy almıy.

Monıñ işe belderülär älbättä ğäcäpkä qaldıra. Berençe Farsı qultığı suğışına Berläşkän Millätlär fatixa birgän ide, häm ul çaqta koalitsiägä çınlap ta küp illär quşıldı, şul isäptän ğäräp illäre: Söğüd Ğäräpstanı, Süriä, Misır.

Waşingtonnıñ mondıy xöcümçän PR kampaniäse tiskäre reaksiä tudıra. Fransiä, Germaniä, Rusiä häm Qıtıay Waşingtonğa qarşı toruwın däwam itä, häm bu suğışnı qanunsız dip sanıy. Äle qayçan ğına terorğa qarşı suğışta Buşnıñ iñ möxim partnerı sanalğan Rusiä prezidentı Vladimir Putin, Ğiraq suğışına qarata bik kisken belderü yasadı:

Audio (Putin)

Kiçä Waşington bar xökümätlärgä möräcägät itep, Ğiraqnıñ başqa illärdäge ilçeleklären yabarğa çaqırdı. Fransiä, Rusiä, Geramniä, Hollandiä, monı eçke eşkä tıqşınu dip, kire qaqtı.

Älegä Quşma Ştatlar töp mäsälä Saddamnı bärep töşerü belän mäşgül. Läkin bu suğıştan soñ, alar ikençesen dä, PR suğışın da ciñergä mäcbür. Ni genä äytmä, Ğiraqnı tözekländerergä kiräk bulaçaq, bu eşkä Waşington üzeneñ elekke tarafdarların cälep itergä tırışaçak.

İtaliäneñ la Stampa gäzite xäbärçese Maurizio Molinari fikerençä, ägär suğış tiz häm uñışlı tämamlansa, Waşington Yevropa illäreneñ qaraşın tiz üzgärtergä mömkin:

Audio (Molinari) Ägär siğış tiz häm uñışlı betsä ciñelräk bulaçaq, di Maurizio. Ägär inde Saddam tıyılğan ximik, biologik qoral qullanıp xata cibärsä, Bu administratsiäsenä üz säyäsäten aqlaw tağı da ciñelräk bulaçaq.

Şul uq waqıtta, suğış ozaqqa suzılıp, qorbannar sanı küp bulsa Waşingtonğa kiresençä, awırraq bulaçaq. Alman radiosı xäbärçese Siegfried Buşşulter fikerençä, suğış tiz betsä dä, küp kenä almannar üz fikeren tiz genä üzgärtmiäçäk. Çönki alar, nindi dä bulsa ilne qoraldan arındıru eşe barı tik xalıqara qanunnar, BMO qısalarında başqarılırğa tieş, dip sanıy.

Buş administratsiäseneñ üz qaraşı, alar ättüençä, Saddam BMO rezolutsiälären 12 yıl bozıp kilde, soñğı berniçä xezmättäşlek adımı da barı tik turıdan-turı yanawdan soñ yasaldı. Amerikan prezidentı George Buş bu suğıştan soñ dönya küpkä iminräk bulaçaq dip ışandıra. Bu turıda ul pänceşämbedä tağın ber tapqır äytte. Ägär şulay bulsa, bälki, bu suğışnı küpmeder däräcädä aqlarğa yärdäm iter ide. Tik, ägär şulay bulsa. Ä bulmasa?..

Ali Gilmi, Praga
XS
SM
MD
LG