Accessibility links

Кайнар хәбәр

Ğiraq suğışı cidençe köngä kerde


Uzğan töndä häm bügen irtän AQŞ häm Britaniä oçqıçları Ğiraqtağı köçle bombalawlarnı däwam itte. Bağdad tiräsendäge Ğiraq köçläre, bigräk tä Respublika saqçıları pozitsiäläre utqa totıldı. AQŞ xärbi diñgez flotı wäkile Farsı qultığınnan häm Qızıl diñgezdän Bağdadqa häm şähär tirälärenä 40-lap Tomahawk raketası oçırıldı dide. Tañğa aldınna başdaqala üzägendä bik köçle şartlaw buldı. Dönya televidenieläre Bağdad üzägendä, Ğiraqnıñ Mäğlümät ministrlığı häm televidenise urnaşqan tirädän yalqın häm töten kütärelüen turı efirda kürsätte. Şartlawdan soñ Ğiraq televidenieseneñ tapşıruları tuqtaldı. Sişämbedäge bombalawdan soñ da Ğiraq televideniese tapşıruları 45 minutqa tuqtap torğan ide. Ğiraqnıñ cir iärçene aşa tapşıruları da bügen irtän tuqtaldı. Televideniegä häm Mäğlümät ministrlığına ni däräcädä zian kilüe mäğlüm tügel. Düşämbedä Ğiraq prezidentı Säddam Xösäyen televidenie aşa çığış yasap Ğiraqlılarnı koalitsiä köçlärenä qatı qarşılıq kürsätergä çaqırğan ide. Uzğan töndä Ğiraqnıñ tönyağındağı Mosul häm Kirkuk şähärläre suğış başlanğannan birle iñ köçle hawa höcümnärenä duçar buldı.

Koalitsiäneñ cir öste ğäskärläre başqaladan 80-100 çaqrımlap yıraqlıqta tora. Biredä Bağdadnı saqlawçı köçlär, Bigräk tä Respublika Saqçıları ğäslärläre belän qatı bäreleşlär bulırğa mömkin. Şul uq waqıtta AQŞ salqanu ministrlığı Ğiraq üzägendäge Än-Nacaf şähäre yanındağı bäreleşlärdä berniçä yöz Ğiraq soldatı üterelgän bulırğa mömkin dip belderde. Anıñ äytüençä, Ğiraqnıñ yuğaltuları turında tulıraq mäğlümätlär älegä yuq, törle çığanaqlar 150-dän alıp 500-gä qädär Ğiraq xärbieneñ üterelüe turında äytä. Bu bäreleşlärdä AQŞ armiäseneñ yuğaltuları turında berni dä äytelmi.

AQŞ xärbiläre könyaqtağı Än-Nasiriä şähärendäge ber xastaxanädä 200-dän artıq utlı qoral häm suğış kiräk-yaraqları, ximik qoraldan saqlanu öçen 3 meñläp kiem häm gaz bitlekläre tabıldı dip belderä. Qatardağı AQŞ Üzäk İdaräse äytüençä, bu xastaxanä binasında T-55 tankı da tabılğan. Üzäk İdarä belderüendä biredä 170-läp qoralsız ğiraqlınıñ äsirlekkä alınuı turında äytelä. Alar şähär uramnarında suğışu öçen xastaxanägä qoral alırğa kilgän dip şiklänelä. Düşämbe könne AQŞ xärbi citäkçelege Ğiraqnıñ ximik qoral qullanırğa cıyınuı turında mäğlümätlär bar dip beldergän ide.

Ütkän töndä Ğiraqnıñ könyağındağı Basra şähärendäge wäzğiät turındağı butalçıqlıqqa açıqlıq kermäde. Sişämbedä Britaniä General-Mayorı Peter Wall Basrada xalıq Säddam xakimiätenä qarşı baş kütärergä mömkin dip beldergän bulsa, Ğiraq Mäğlümät ministrı Möxämmät Säit äs-Sahaf mondıy belderülärne kire qağıp, Basrada wäzğiät totrıqlı häm AQŞ citäkçelegendäge höcümgä qarşı toru däwam itä dide. Şähär tiräsendä Britan ğäskärläre höcümnärne däwam itä. Xalıqara humanitar yardäm oyışmaları 1 million 300 meñläp keşe yäşägän şähärdä ut häm su bulmaw säbäple humanitar krizis başlanırğa mömkin dip kisätä. Ğiraq xakimiätläre Basradağı tınıç xalıq arasında 200-dän artıq keşeneñ hälak buluın belderä. Ämma bu yuğaltular turında tögäl häm bäysez mäğlümätlär äle dä yuq.

Berläşkän millätlär oyışması General’ Sekretare Kofi Annan xalıqara qanunnar nigezendä, koalitsiä köçläre tarafınnan yawlap alınğan cirlärdä BMO humanitar yardäm eşenenä kereşkänçegä qädär Ğiraqlılarğa humanitar yardäm kürsätü Waşingtonnıñ burıçı dip belderde. Annannıñ süzçese äytüençä, General’ Sekretar bu belderüen BMOda AQŞ Prezidentınıñ iminlek kiñäşçese Condoleezza Rice belän oçraşu waqıtında yasağan.

Bügen BMO İminlek Şurası Ğiraq suğışı başlanğannan soñ berençe märtäbä açıq utırışqa cıyıla. Anda BMOdağı 191 ilneñ härberse bu nizağ turında üz fikeren belderä alaçaq. Ğäräp illäre BMO İminlek Şurasın Ğiraqta suğışnı tuqtatu häm annan çit il ğäskärlären çığaru taläbe belän rezolütsiä qabul itärgä çaqırıp kilä. Ämma analitiklar fikerençä, andıy rezolütsiä tawışqa quyılğan oçraqta da, İminlek Şurasında daimi äğza bulğan Quşma Ştatlar belän Britaniä aña veto salırğa mömkin.

Britaniä premyer-ministrı Tony blair bügen Quşma Ştatlarğa barıp Kemp Devidta AQŞ prezidentı George Bush belän oçraşaçaq. Blair äytüençä, oçraşuda Ğiraq krizisına bäyle başqa mäs’älälär belän bergä AQŞ, Britaniä belän Ğiraq suğışına qarşı çığuçı yewropa illäre, atap äytkändä, Fransiä häm Germaniä arasındağı fiker ayırmalıqları turında da süz bulaçaq. Pänceçämbe könne Bush belän Blair New-Yortka, BMO binasında Kofi Annan belän oçraşırğa cıyına.

Naif Aqmal, Azatlıq Radiosı, Praga.
XS
SM
MD
LG