Accessibility links

Кайнар хәбәр

Ğiraqlılar amerikan köçläreneñ ildä küpmegä qaluwı mäs''äläsendä kileşä almıy


Ğiraqta yaña xakimiat qoru tırışlıqları däwam itä, bu atna Bagdadta, törle säyäsi törkem wäkilläreneñ xökümätne niçek itep qoru prinsipların bilgeläwgä bağışlanğan maxsus oçraşuwınnan başlandı. Şuşı cıyın waqıtlı amerikan idaräse tarafınnan oyıştırılsa da, anda qatnaşuçılar Quşma Ştatlarnıñ Ğiraqta qalu ixtimalına nigezdä qarşı çığa häm ildä demokratik cämğiat qorunı ğiraqlılar üzläre genä dä alıp bara ala dip belderä.

Ğiraq kiläçäge häm anı amerikannar yardämendä qoru ixtimalı mäs’äläsendä fiker qarşılıqları şundıy tirän ki, Bagdadta düşämbedä uzğan cıyınnı da qayberäwlär, faydalı fiker alışu dip bäyäläsä, ikençeläre ul nigezdä Quşma Ştatlarnıñ role turında qaynar bäxäskä äylände dip belderä. Oçraşuğa kötelgängä qarağanda azraq kilgän 200-läp keşeneñ dä wäkalätläre tübänräk bulıp çıqtı. Ğiraq Milli Kongressı citäkçese, amerikan xärbiläre tarafınnan ilneñ yaña citäkçese urınına täqdim itelgän Äxmät Çäläbi üz oıyşmasınnan bik tübän däräcäle wäkillek cibärgän ide, ilneñ könyağındağı şığıylar mänfäğäten qayğırtuçı dip sanalğan Näcäf şähäre ruxaniläre isä ğomumän Bagdad cıyınında qatnaşmadı, alar xätta oçraşuğa üz wäkilen dä yullamağan ide. Añlaşıla ki, Saddam Xösäyenneñ tarafdarları kiläçäk xakimiat turındağı söyläşülärgä bötenläy çaqırılmadı, düşämbedä alar Saddamnıñ 66-nçı tuğan könen bilgeläw belän mäşğül buldı. Elekke yulbaşçınıñ sürätläre bigräk tä anıñ tuğan şähäre Tikritta küp ide. Ä Bagdadtağılar isä ilneñ waqıtlı xökümäten 3-4 atnadan soñ tağın ber märtäbä cıyılıp bilgeläw xaqında kileşte. Moñardan tış älege oçraşuda qatnaşuçılar xakimiat mäs’äläsendä üzläreneñ xäzer, Saddam çorınnan ayırmalı bularaq, irekle fiker yörtä aluwı ähämiaten bik yuğarı bäyäläp, Ğiraqtağı däwlät tözeleşeneñ kiläçäktä fäqät demokratiägä häm xoquqqa nigezlänüwe xaqında üzara kileşte. Läkin şunda uq törle köçlärneñ demokratiäne dä törleçä añlawı açıqlandı. Amerikan köçlärenä yaqın torğan törkemnär, Ğiraq barı tik dönyawi däwlät bularaq qına üzendä totrıqlı demokratik cämğiat qora ala dip uylasa, dini dairälär, ägär dä ğiraqlılar irekle räweştä ildä islam däwläten tözüne yaqlasa, bu da demokratiä häm şuña kürä başqalar monı xörmät itärgä tieş bulaçaq dip isäpli. Başqalar digäne berençe çiratta Quşma Ştatlarnı añlata, älbättä. Läkin Waşington inde berniçä märtäbä Ğiraqta da İran tösle dini däwlät oyışuğa yul quymayaçağın belderep quydı. Fiker ayırmalıqları şulay uq, amerikan köçläreneñ Ğiraqta küpmegä qaluwı häm Quşma Ştatlarnıñ yaña xakimiatne buldıru eşlären alıp baruwı mäs’äläsendä dä şaqtıy tirän. Şığıy möselmannar häm öleşçä, Saddam zamanında çittä oppozitsiädä torğan törkemnär amerikannarnıñ bu eştä mömkin qädär azraq qatnaşuwın teläsä, Ğiraqnıñ tönyağında üz moxtariaten qorğan kördlär kiresençä, Quşma Ştatlarnıñ ildä ozaqqaraq qaluwın teli. Körd Demokratik partiäse wäkile Hoşia Zabari bu uñaydan, “bez AQŞ-nıñ biredä totrıqlı xökümät tözelgänçe qaluwın telibez” dip belderde. Kördlär amerikan ğäskärlären, üz moxtariate öçen ber garant bularaq kürä. Ğiraqnıñ öçençe zur şähäre Mosulda andağı ğäräplär häm kördlär arasında inde kiyerenkelek sizelä başladı, amerikannar annan kitsä monıñ yaña bäreleşlärgä kiterüwe bik ixtimal. Östäwenä, kördlärneñ üzara qarşılıqları da citärlek. Waşington älegä, üze alğa sörgän “Ğiraqnı demokratiägä citäkläw” säyäsätenä kirtälär belän isäpläşmäyäçägen kürsätep tora. Yäkşämbedä amerikan xärbiläre üzen Bagdadnıñ yaña xakime dip iğlan itkän häm inde şaqtıy kiñ eşçänlek alıp barğan Möxämmäd Zöbäydine totqarladı. Ul üzenä xaqı bulmağan wäkalätlär aluda ğäyeplänä.
XS
SM
MD
LG