Düşämbe kiç BMO iminlek Şurası äğzalarına taratılğan küzdän kiçerelep qayber öleşläre üzgärtelgän rezolutsiä proyektı Ğıraqqa quyılğan çikläülärne beterä häm BMOsına demokratik xökümät buldıruda rol birä.Ämma proyektta okupatsiä köçläre AQŞ belän Britaniä Ğıraqta xalıqara qabul itelgän xökümät xakimiätkä kilgänçe il belän idarä itü aftoritetına iä bulaçaq dielä. . Yaña teksta general sekretar Kofi Annannıñ Ğıraqqa mäxsus wäkil bilgeläü sorala. Bu wäkil xalıqara tanılğan xökümät häm sivil oyışmalar buldıru öçen AQŞ vä Britaniä belän intensiv räweştä eşliäçäk .Eleke versiädä mäxsus wäkil , urınına mäxsus koordinator süze qullanılğan häm ul yardäm genä itäçäk dip äytelgän ide . Mäxsus wäkilneñ role ällä ni açıq anıq añlaşılmasa da, bu şäxes elekegä qarağanda bäysezräk bulaçaq häm ilne tözekländerü eşendä kübräk äytä alaçaq digän täsir qala. Rezolutsiä proyektı BMOnıñ neftkä almaşqa azıq tölek programmasın elek äytelgäneçä 4 tügel ä 6 ayğa ozaytunı küzdä tora bu bigräk tä Fransiä häm Russiäneñ kontraktların xäl qılu öçen kübräk waqıt taläplärenä turı kilä. Elek bulğan kebek yaña versiedä dä neft keremnäre ,Ğıraq Yzäk Bankında Ğıraq öçen täräqiät fondı xisabına salına..Bilgelängän xalıqara kiñäş xäyäte , tikşerüçe, küzläüçelärne bilgeliäçäk. AQŞ , Britaniä häm İspanya tarafınnan äzerlängän eleke ike rezolutsiä proyektında BMOsı qoral inspektorları turında süz yuq ide. Sonğı versiädä Ğıraq qoralsızlanu yäklämälären ütärgä tieş, AQŞ belän Britaniä qoralsızlandıru tırışlıqları turında başqa äğzalarğa mäğlümät birergä däwam itäçäk dielgän. Xalıqara atom energiese agentlığı başlığı äl Baradei atom qoralların tikşerüçelär kire Ğıraqqa qaytığa tieş dip äytkän ide kiçä. Ämma Däwlät departamentı süzçese Richard Boucher , atom, biologik yäki ximik qoral belgeçläreneñ qısqa waqıttta Ğıraqqa qaytuı mömkin tügel , çönki qorallı aksiälär däwam itä , koalitsiä köçläre tikşerülärne alıp bara ala dip äytte . AQŞnıñ BMOdağı ilçese John Negroponte Waşington resolutsiä tawışqa quyulu öçen äzer digän qaraşta dip äytte. Negroponte süzlärençä ( audio) Bez başqa delegatsiälärneñ beldergän borçıluların küzdä totıp mömkin bulğan qädäre alğa taba bardıq digän işarä cibäräbez. . Bez moña ğadel, töğäl ğämälgä quyıp bula torğan rezolutsiä dip qaribız .
Bu rezolutsiä xalıqara tanılğan Ğıraq xökümäte oyışqançı köçtä qalaçaq. Bu inde yıllarça digän süz bulıp tora. Bilgele bulğança eleke ike rezolutsiä proyektı turında Russiä, Qıtay ve Fransiä tirän borçılu beldergän ide. Negroponte rezolutsiä sonğı şäklen alğan dip äytte. Äytep kitkän 3 il iminlek şurasınıñ daimi äğzaları , alar rezolutsiäne yaqlamasalar da veto turında ber kem dä süz quzğatmadı. Düşämbe kiç Fransiä citäkçese Chiraq tawış birüdän totılıp qalu mömkinçelege turında äytkän ide. İminlek Şurası Ğıraq suğışı turında ikençe diplomatik bäxäs buldırırğa telämi .Şulay da Russiä wäkile S.Lawrow yaña proyektta küp kenä texnik mäsälälär bar, alar tikşerelergä tieş, qayber mäsälälärgäşulsanda okupatsiä küpme waqıt däwam itäçäk açıqlıq kertelergä dip söylägän.
Färidä Xämit, Praga
Färidä Xämit, Praga