Ğädättä iqtisadi problemalarnı qaraw öçen cıyılğan "sigezlek"neñ bıyılğı oçraşuwında töp iğtibar, dönya säwdäse xälen tikşerüdän tış küpläp yuq itü qoralların cäyeldermäw mäs''äläsenä birelde diärgä bula. Häm bu söyläşülär azağında qabul itelgän urtaq belderülärdä dä yaxşı çağıla. "Bez küpläp yuq itü qoralları häm alarnı qullanu çaralarınıñ barıbızğa da arta barğan qurqınıç tudıruwın añlıybız, xalıqara terrorçılıq belän bergä bu dönya iminlegenä zur yanaw bulıp tora" dielä "sigezlek"neñ urtaq belderüwendä. Bu uñaydan anda Tönyaq Koreä häm İrannıñ atom programmaları telgä alına. Dönyadağı iñ qüwätle illärneñ citäkçeläre Pxenyandağı kommunistik xakimiatne, üzendäge atom qoralları programmasın açıqtan-açıq, raslarlıq häm kire borılmaslıq itep yuq itärgä çaqıra, bu tulısınça tınıç ber çişeleş tabuğa möhim adım bulır ide dip belderä. "Sigezlek" citäkçeläre şulay uq İran atom programması tudırğan qurqularnı da inkär itmiäçägen äytä häm räsmi Tährannan, qorallarnı cäyeldermäw kileşüwendäge şartlardan taypılmawnı, bu mäs''älädä Xalıqara Atom Energiäse idaräse belän tığız xezmättäşlek alıp barunı taläp itä. Şunda uq "sigezlek"neñ, İran programmasın şul xalıqara idarä tarafınnan tulısınça tikşerüwen yaqlawı da bäyän itelä. Bu taläplärneñ berençe çiratta Waşington tarafınnan kertelüwe şik uyatmıy, çönki näq menä şuşı ike ilne, Saddam çorındağı Ğiraq belän bergä Quşma Ştatlar prezidentı "zolım küçäre", yäğni bar dönya iminlegenä yanağan däwlätlär dip atağan ide. Qurqınıçlar rätendä, älbättä, xalıqara terror da qala. Urtaq belderüdä bu uñaydan, soñğı yıl eçendä İndoneziä, Keniä, Marokko, Pakstan, Söğüd Ğäräbstanında bulğan terror ğämälläre telgä alına, isemlektä şulay uq Rusiäne dä kürep bula. Şuşı ölkädäge köräştä säyäsi eşçänlekne caylaw maqsatında "Sigezlek" citäkçeläre "Terrorğa qarşı çaralar kürü törkeme" oyıştıru xaqında belderä. İnde äytelgänçä, aldınğı industriäle 7 il citäkçeseneñ yıllıq oçraşuları ğädättä iqtisadi mäs''älälärne, dönya säwdäse xälen tikşerü öçen cıyıla ide. Şuşı törkemgä Rusiä quşılu belän anda qaralğan mäs''älälär kübräk ğomumsäyäsi bula başlasa da, iqtisadi öleş anda haman da kön tärtibeneñ möhim urının alıp tora. Bıyılğı oçraşuda yaqlar Dönya Säwdä Oyışması qağidälären tağın da nığıtu yünäleşendä eşläwne, üzara säwdäne tağın da açığraq, kirtälärsez itüne alğa sörü xaqında kileşte, urtaq belderüdä dä şul xaqta äytelä. "Sigezlek" citäkçeläre Dönya Säwdä Oyışmasın nığıtıp, şunıñ aşa mal citeşterü säläte haman da tübän qalğan "öçençe dönya" illärenä yardäm kürsätü kiräklegen dä tanıy, şul illär bu oyışma qısalarında barğan söyläşülärdä tulısınça qatnaşırğa tieş, bu ölkädä alarğa yardäm itü kiräk dip belderä. Fäqirlek kiñ cäyelgän däwlätlärgä bulışu mäs''äläsenä Eviandağı oçraşuda ayıruça zur iğtibar birelde, anıñ berençe könendä xätta "öçençe dönya" illäreneñ qayber citäkçeläre dä qatnaştı. Fäqirlekkä qarşı dönya külämendä köräş başlawğa "sigezlek" illären, globalläşügä qarşı çıqqan köçlärneñ oçraşu barğan urın tirälärendä yıl sayın üz qarşılıq çaraların ütkärüwe dä etärä.
Kärim Kamal, Praga.
Kärim Kamal, Praga.