Accessibility links

İranda uram cıyınnarı bara, ayatolla Xamenei monıñ artında amerikannar tora dip belderä


Bu könnärdä İranda da tınıç tügel, pänceşämbegä qarşı töndä däwam itkän cuwalışlar sürätendä ilneñ yuğarı ruxi citäkçese ayatolla Ali Xamenei alar artında Amerika Quşma Ştatları tora, Waşington İranda da totrıqsızlıq urnaştırırğa teli digän ğäyepläwlär belän çıqtı.

Bu könnärdä İran soñğı aylarda kürelmägän ictimaği-säyäsi dulqınlanu kiçerä. Sişämbe könne Tähran studentlarınnan torğan keçkenä ber törkem tınıç qına, universitetlarnı xosusilaştıruğa qarşı uram cıyını ütkärgän ide, soñınnan ul İrannıñ säyäsi citäkçelegenä qarşı yünälderelgän zur demonstratsiägä äylände häm çualışlarğa kiterde. Äle bäreleşlärgä qädär ük politsiä 80-läp studentnı qulğa alğan ide, bu da çağıştırmaça waq ber mäs''älägä, ildäge universitetlarnı xosusilaştıruğa bağışlanğan cıyınnıñ İran ruxanilärenä qarşı çarağa äylänüwenä yardäm itte. Citmäsä anda qatnaşqan yäşlärgä berniçä distä qadimi adäm höcüm yasap, alarğa bu eştä politsiä dä bulışa başlağan. Moña cawap itep studentlar, "Xameneigä ülem!" dip tärtip saqlawçılarğa taşlar häm ut bombaları atqan. İlneñ iñ yuğarı citäkçese sanalğan, ruxi yulbaşçısı bulğan ayatolla Ali Xameneigä nindi dä bulsa qarşı süz äytü yäisä anı tänqitläw İranda törmä cäzasına kiterä ala, anıñ xakimiate çınnan da çiklänmägän häm älegä bu ildä şik astına alınmıy ide. Pänceşämbedä Xamenei üze soñğı çuwalışlar uñayınan belderü yasap, alarnı oyıştıru öçen cawaplılıqnı Amerika Quşma Ştatlarına yökläde. İlneñ könyağındağı Varamin şähärendä berniçä meñ keşe qarşında yasağan häm däwlät televideniäse aşa kürsätelgän çığışında ul, Waşington İrandağı islam xakimiaten xärbi köç belän qaqşata almawın abaylağaç xäzer, "keşelärne bülgäläp, xalıq wä xakimiat arasında qarşılıqlar çığarıp ildä tınğısızlıq tudırırğa teli" dip belderde. Anıñ süzlärenä qarağanda, ägär dä alar, yäğni amerikannar qänäğät bulmağan häm törle mäkerle eşlärgä äzer torğan keşelärneñ tınğısızslıq çığaruwın kürä ikän, alar şul keşelärne yallap, alarğa yardäm itüdän çitenmäyäçäk. Şuşı fikerennän soñ ayatolla Xamenei, "citäkçe ähellärneñ doşman yallağan köçlärgä qarata az ğına da märxämät kürsätü xoquqı yuq" dip belderä. İrandağı qadimi dairälärgä qarşı uram cıyınnarı moña qädär bulğalıy ide, läkin älegä anda ayatolla Xameneigä qarata andıy tänqiti süzlär bik yañğıramadı. Tağın şul da iğtibarnı cälep itä - bu yulı Tähran cıyınnarında qatnaşqan studentlar İran prezidentı Möxämmäd Xatamine dä urınınnan kitärgä çaqırdı. Xameneidän ayırmalı bularaq şuşı eşenä xalıq tarafınnan saylanğan Xatami İrannıñ reformaçıl köçläre yulbaşçısı sanala ide. Anı bigräk tä ildäge yäş buwın, şul uq studentlar yaqlap tordı. Xäzer isä bu yäşlär, hiçyuğı alarnıñ ber öleşe reformaçıl prezidentnı, ildäge zamança üzgäreşlärne tieşle däräcädä tiz alıp barmawda ğäyepli. Çärşämbe kiçen başqala uramnarına çıqqan xalıq, "Azatlıq, säyäsi azatlıq!", "Diktatorğa ülem" digän şiğarlär qıçqırdı, misal öçen. Räsmi xakimiatneñ, soñğı cuwalışlarnı Amerika oyıştıra digän ğäyepläwläre, İran oppozitsiäse televideniäseneñ, xalıqnı universitetlar häm tulay toraqlar yanında cıyıluğa öndäwenä bäyle. Şuşı tapşıruların oppozitsiä iärçen aşa näq menä Quşma Ştatlardan alıp bara. İranda satellit tälinkälären qullanu räsmi töstä tıyılsa da, şaqtıy ğına keşe alarnı barıber qullana. Şuña da, berniçä distä student qatnaşuwı belän genä başlanğan uram cıyınnarı tiz arada küpsanlı demonstratsiägä äylände.

Kärim Kamal, Praga
XS
SM
MD
LG