Accessibility links

Кайнар хәбәр

BMO qoral inspektorları citäkçese Hans Blix şul eşen tämamlıy


Berläşkän Millätlär Oyışmasınıñ qoral inspektorları citäkçese, Ğiraq suğışı aldınnan dönya mäğlümat çaraları iğtibar üzägendä torğan Hans Blix şuşı urınınnan kitä. Monıñ säbäbe ğadi, ul BMO belän imzalağan 3 yıllıq eş kileşüweneñ tämamlanuwı bulsa da, Blix bu eşennän tınıç qına kitmi, soñğı atnalarda ul berniçä märtäbä, Waşingtonnıñ Ğiraqta küpläp yuq itü qoralların haman da taba almawı andağı suğışnıñ xalıqara xoquq normalarına sıyıp betmäwen kürsätä dip beldergän ide.

Ğiraq suğışınnan soñ Hans Blixnıñ eşe qalmağan da ide diärgä bula, xörmätle tıñlawçılar. Saddamn

ı xakimiattän çitläşterü belän Ğiraqta küpläp yuq itü qoralların ezläw ixtiacı da bermä-ber kimede, monı xäzer anda amerikan ğäskärläre alıp bara. Suğışqa qädär isä Berläşkän Millätlärneñ qoral inspektorları citäkçese bularaq Blix dönya cämäğätçelegenıñ iğtibar üzägendä tordı, anıñ İminlek Şurasına äzerlägän xisapları zur tüzemsezlek belän kötelä ide, çönki Ğiraqqa qarşı köç qullanu, qullanmaw mäs''äläse, İminlek Şurası qabul itkän qararda äytelgänçä, näq alarğa bäyle buldı. Axırğı çiktä Waşington London belän bergä Ğiraq problemasın üze genä xäl itärgä alındı, häm xäzer il belän amerikan häm britannarnıñ waqıtlı idaräse citäkçelek itä, Blix şulay itep cämäğätçelek iğtibarınnan tağın çittä qaldı. İminlek Şurasınıñ suğıştan soñ qabul itelgän häm Quşma Ştatlar wä Britaniägä Ğiraq belän idarä itü mandatın birgän yaña qararında BMO qoral inspektorlarınıñ Ğiraqtağı urını turında fiker alışularnı däwam itü qaralsa da, anda şikle qorallarnı ezläw xäzer, inde äytelgänçä, tulısınça amerikannar qulında. Şuña kürä 74 yäşlek Hans Blixnıñ yünneñ 30-ında 3 yıllıq kileşüwe tulğannan soñ bu eştän kitüwe ber dä ğäcäp tügel, xäzer ul kire üz ilenä, Şvetsiägä qaytıp, anda Ğiraq krizisı turında kitap yazarğa cıyına. Häm äle anıñ urınınnan kitüwe dä tınıç qına bulmas kebek - Blix belderülärennän kürengänçä, ul Waşington häm London Ğiraqnı qoralsızlandıru tırışlıqlarına qomaçawladı ğına dip isäpli. Uzğan atnada New Yorktağı Tışqı mönäsäbätlär Şurasında yasağan çığışında ul, BMO qoral inspektorlarınıñ Ğiraqta barı tik 3 ay yarım ğına eşli aluwın, amerikan häm britannarnıñ bu eşne däwam itügä yul quymawın tänqitläp çıqtı.

Audio, Hans Blix

"Min haman da yaña tikşerülär öçen 3 ay yarım ğına waqıt bik qısqa buldı dip uylıym, bigräk tä bez xäzer Quşma Ştatlar xökümäteneñ, "qarağız äle, beraz sabır bulırğa tieşsez, bu eşlärgä waqıt kiräk" diyüwen işetep torğanda" di Hans Blix. Ul şulay uq Waşingtonnıñ üzendä Ğiraq qoralları turında kire qağa almaslıq dälillär buluwı xaqında belderüwenä dä şiklänep qarıy.

Audio, Hans Blix

"Küpläp yuq itü qoralları buluwına 100 protsent ışanıp, alarnıñ qayda buluwın isä 0 protsentqa ğına belü, minemçä, üzenä kürä ber başwatqıç bulıp tora" di Berläşkän Millätlärneñ qoral inspektorları citäkçese Hans Blix. Anıñ şuşı eşennän kitüwe belän Ğiraqtağı qoral inspeksiäläreneñ 10 yıldan artıq tarixı da azağına yaqınlaşa. Alar äle 1991-nçe yılda uq, Farsı qultığı suğışı tämamlanuğa başlanğan ide. Ğiraqnıñ şikle qorallar eşläp çığaruwın tikşerü belän bergä aña qarşı iqtisadi çikläwlär kertelde, häm Bagdadnıñ xalıqara inspektorlar belän xezmättäşlegen waqıt-waqıt köç qullanu yanawı belän nığıtıp torırğa turı kilde. 1998-nçe yılda amerikan häm britan xärbi oçqıçları şul maqsatta xätta Ğiraqtağı qayber qorılmalarnı bombağa da tottı.

Kärim Kamal, Praga.
XS
SM
MD
LG