Rusiä prezidentı Putin 2 yılı elek bu konferensiäne Mäskäwdä ütkärü täqdime belän Kyoto protokolı tarafdarların ömetländersä dä, anda qatnaşuçılar aldında çığışında Rusiäneñ bu kileşüne raslarğa aşıqmawın belderep alarnıñ käyefen qırdı. Çönki Rusiäneñ raslawınnan başqa xalıqara kileşü ğämälgä kerä almıy.
Şulay da, Konferensiäneñ oyıştıru komitetındağı Rusiä wäkile Vladimir Gubaryov äytüençä, Mäskäwneñ qararı bu yıl axırına mäğlüm bulırğa mömkin. Ämma konferensiä inde Kyoto kileşüe yaqın arada ğämälgä kerergä mömkin digän ruxta ütmi.
BMOnıñ Klimat üzgäreşe turındağı nigez konvensiäse başqarma sekretare Joke Waller-Hunter Putin çığış turında bolay dip äytte:
AUDİO: Bez kileşü qayçanraq ratifikatsiäläner dip kötelüe turında Putinnıñ beraz tögälräk datanı atawına ömetlängän idek. Bıltır Yohannesburgta Rusiä premyer minsitrı Mäskäw Kyoto protokolın iñ yaqın kiläçäktä ratifikatsiäliäçäk dip iğlan itkän ide. Bez bu iñ yaqın kiläçäk bügen kilep çitte dip ömetlänep açıq ber xäbär kötkän idek.
Soñğı yıllarda, bigräk tä uzğan cäydä, qaynar hawa, häm klimattağı üzgäreşlärgä bäyle başqa tabiği küreneşlär bik küp qazalarğa säbäp buldı. Cılınunıñ däwam itüe tağın da zurraq kötelmägän häm moñarçı belenmägän qazalarğa kiterergä mömkin. Cir cılınuğa üglekislıy gaz, yäğni kümer gazı kebek yapma täs''ire tudıruçı gazlarnıñ cir atmosferasında cılılıqnı yabıp totuı säbäpçe dip sanala. Kyoto protokolı atmosferağa yapma tä''sire tudıruçı gazlar çığarunı kimetü turındağı xalıqara kileşü. Bu kileşüne ğämälgä kertü öçen andıy gazlarnıñ kimendä 55 protsentın çığaruçı illärneñ ratifikatsiäläwe zarur. Moñarçı ratifikatsiälägän illär barısı bergä ul gazlarnıñ 44 protsentın ğına çığara. Rusiä isä dönyadağı yapma tä''sire tudıruçı gazlarnıñ 17 protsetnın çığara dip sanala. Rusiä kileşüne raslağan oçraqta dönyadağı barlıq andıy gazlarnıñ 61 protsentı öçen cawaplı illär aña quşılğan bulır ide. Dönyada iñ küp kümer gazı çığaruçı il, yapma tä''sire tudıruçı gazlarnıñ 36 protsentı öçen cawaplı Quşma Ştatlar isä prezident George Bush xakimiätkä kilgännän soñ Kyoto Protokolınnan çigende. Elekke prezident Bill Clinton anı xuplağan ide.
Kanadanıñ tirä yün möxitne saqlaw ministrı David Anderson mondıy üzgäreşlär bigräk tä Kanada belän Rusiädä nıq tä''sir itäçäk dip bu mäs''älägä ayıruça cawaplı qararğa çaqırdı.
Naif Aqmal, Praga.
Şulay da, Konferensiäneñ oyıştıru komitetındağı Rusiä wäkile Vladimir Gubaryov äytüençä, Mäskäwneñ qararı bu yıl axırına mäğlüm bulırğa mömkin. Ämma konferensiä inde Kyoto kileşüe yaqın arada ğämälgä kerergä mömkin digän ruxta ütmi.
BMOnıñ Klimat üzgäreşe turındağı nigez konvensiäse başqarma sekretare Joke Waller-Hunter Putin çığış turında bolay dip äytte:
AUDİO: Bez kileşü qayçanraq ratifikatsiäläner dip kötelüe turında Putinnıñ beraz tögälräk datanı atawına ömetlängän idek. Bıltır Yohannesburgta Rusiä premyer minsitrı Mäskäw Kyoto protokolın iñ yaqın kiläçäktä ratifikatsiäliäçäk dip iğlan itkän ide. Bez bu iñ yaqın kiläçäk bügen kilep çitte dip ömetlänep açıq ber xäbär kötkän idek.
Soñğı yıllarda, bigräk tä uzğan cäydä, qaynar hawa, häm klimattağı üzgäreşlärgä bäyle başqa tabiği küreneşlär bik küp qazalarğa säbäp buldı. Cılınunıñ däwam itüe tağın da zurraq kötelmägän häm moñarçı belenmägän qazalarğa kiterergä mömkin. Cir cılınuğa üglekislıy gaz, yäğni kümer gazı kebek yapma täs''ire tudıruçı gazlarnıñ cir atmosferasında cılılıqnı yabıp totuı säbäpçe dip sanala. Kyoto protokolı atmosferağa yapma tä''sire tudıruçı gazlar çığarunı kimetü turındağı xalıqara kileşü. Bu kileşüne ğämälgä kertü öçen andıy gazlarnıñ kimendä 55 protsentın çığaruçı illärneñ ratifikatsiäläwe zarur. Moñarçı ratifikatsiälägän illär barısı bergä ul gazlarnıñ 44 protsentın ğına çığara. Rusiä isä dönyadağı yapma tä''sire tudıruçı gazlarnıñ 17 protsetnın çığara dip sanala. Rusiä kileşüne raslağan oçraqta dönyadağı barlıq andıy gazlarnıñ 61 protsentı öçen cawaplı illär aña quşılğan bulır ide. Dönyada iñ küp kümer gazı çığaruçı il, yapma tä''sire tudıruçı gazlarnıñ 36 protsentı öçen cawaplı Quşma Ştatlar isä prezident George Bush xakimiätkä kilgännän soñ Kyoto Protokolınnan çigende. Elekke prezident Bill Clinton anı xuplağan ide.
Kanadanıñ tirä yün möxitne saqlaw ministrı David Anderson mondıy üzgäreşlär bigräk tä Kanada belän Rusiädä nıq tä''sir itäçäk dip bu mäs''älägä ayıruça cawaplı qararğa çaqırdı.
Naif Aqmal, Praga.