Accessibility links

Кайнар хәбәр

Möselmança yawlıq bäyläw könbatışta bäxäslärgä säbäp bula


Möselman xatın qızınıñ başın qaplawı, yawlıq, möselman ile Törkiädän alıp, yevropanıñ barlıq illärendä diärlek problemağa äylände.Törkiädä yaulıqlılar universitetlarğa kertelmäsä Fransiädä bu aralarda ğına ike qız başların möselmança qaplağan öçen mäktäptän quıldı.Bu adım Fransiädä başnı qaplau ilneñ ber ğasırdan artıq köçtä bulğan däwlät belän dinne ayırğan qanunğa qarşımı digän qızu debatlarğa säbäp bulıp tora.

Ber tuğan ike fransuz -18yäşlek Lila belän 16yäşlek Alma Lewi sintäber azaqlarında Parijnıñ tönyaq bistäsendäge mäktäptän quıldı. Säbäp: alar möselmança kienüdän wazkiçmiäçäkbez dip äytkännär. Fransuz mäktäplärendä iqtibar cälep itkän dini simvoller qullanu tıyıla.Lila belän Alma bitläre genä kürengän räweştä yawlıq bäyläp, gäwdälären kürsätmägän ozın kiyem kigän.İke tuğan dinne propagandalamadıq dip äytä. Üzen ateist yähüd dip taswirlağan ataları mäktäp xäyäteneñ qararın akademik apartheid dip atap, yuğarı mäxkämägä möräcäğät itäçägen beldergän. Parijda urnaşqan Keşe Xoquqları Ligası prezidentı Michel Tubiana bu adımnı dialog häm sekularizm öçen cinelü dip bäyäläp bolay dide (audio) Bu yäş qızlar barlıq däreslärgä yärede bu bezneñ öçen bik möhim . başyawlığınıñ mäktäplärdä näfrät uyatqan mäğnäsenä qaramastan, vöcdan ireklege moña röxsät itä. Minemçä qızlarnı quırğa qarar birüçelär , ber eşneñ alğa kitü täräqi itüe öçen kiräkle berdänber yulnıñ öyrätü ikänlegen häm monıñ respublikanıñ mäktäp sistemasında yatuın onıtqan buluğa oşıy.

Xatın qıznıñ möselmança yawlıq bäyläwe Möselman ile Törkiädä dä küptännän birle problema bulıp tora, aktual ber xabärne işetterim .29üktäber Törkiäneñ cämxäriät bäyräme. Bıyıl prezident Sezer bäyräm uñayınnan oyıştıraçaq räsmi däğwätkä ministırlarnıñ başın qaplap yörüçe xelel cifätlären çaqırmağan. Premier Erdoğannıñ xatını yawlıq qullanğan öçen räsmi däğwätkä bara almıy.Aña däğwät xatı da yuq. Parlamentnıñ közge sessiäseneñ başlanuı uñayınnan birelgän kokteyl mäclesenä yaulıqlı xatın qıznıñ kilüenä protest belderep yuğarı xärbilär, prezident kilmägän ide. Törkiä qanunı da räsmi urınnnarda dini simvoller şulsanda möselmança yawlıq qullanunı tıya.Xäzer politik islamnıñ simvolenä äylängän yawlıq elek Yevropada problema tügel ide. Xätta elek ike pasportlı törek xatını ,Törkiä pasportında yawlıqsız ä Belgiä pasportında yawlıqlı räseme bulğan xällär dä bar. Ämma Yevropa 11nçe sintäberdän soñ islamnıñ politik simvolenä çıdamlıq kürsätmi başladı. Germaniädä törek, äfgan möselman xatın qız uqıtuçılarnıñ sıynıflarğa yawlıq bäylep kerüe inde tıyıla başladı. Däwlät mäktäplärendä sıynıflarınnnan haç simvolen çığarğan yevropa , ni öçen yawlıqqa çıdamlıq kürsätsen dip sorap bula torğandır. Fransiädä däwlät mäktäplärendä här törle dini simvol tıyılğan.Parijda urnaşqan qısqartılıp LİCRA dip yöretelgän (Rasizm häm anti Semitizmğa qarşı Xalıqara Liga)nıñ vitse prezidentı Richard Serero süzlärençä(audio) LİCRAnıñ pozitsiäse respublikanıñ qanunı-sekularizm, tulı sekularlıq . Ber nindi çığarmasız. Mäktäptä ber nindi yawlıq qullanılmıy. Mäktäptä bernindi dini simvoller yuq, bu billür kebek açıq. Fransiädä yawlıqlı şökertlärneñ mäktäptän quıluı berençe märtäbä bulğan xäl tügel. Çönki praktikada älegä qädär mäktäp xakimiätläre üzläre qarar birep kilde. Sonğı waqığä şau şuğa säbäp buldı ,çönki milli komissiä qağıydälärne nığıtu turında uylana başladı. Alar yıl azağında prezident J. Chiraqqa bu turıda isap täqdim itäçäk. Yawlıq turında qatırıaq zakonnarnı yaqlauçılar .yawlıq provakatsiä bularaq qabul itelä digän qaraşta. Fransiä parlamentında xakimiättäge konservativ partiäneñ äzğas1ı Jacques Myard süzlärençä (audio) Mäktäplärebezdä ber ğasırdan birle bernindi dini simvol yuq. Sonğı ber niçä yılda ğına qayber möselmannnar başyawlığı bäyläp başqalarına üzläreneñ möselman buluın kürsätergä teli. Keşe Xoquqları Ligasınnan Tubiana , qanunnı qırıslaştıru Fransiäneñ konstitutsiäse häm anıñ dini ireklekne yaqlaw kebek xalıqara yöklämälärenä qapma qarşı bulaçaq dip söyli.İkençeläre, qatıraq qanun islamçılarnı yaqlauçılarnı arttıraçaq digän qaraşta .

färidä xämit,praga
XS
SM
MD
LG