«Üzgäreşlär alar kerä, kerä toraçaq. Çönki Rusiä tuñğısız yäşi almıy. Anı maqsatı – töbäklärne buysındırıp, bülenmäs Rusiä buldıru. Bu isä – Rusiäne tarqatu yulı. Rusiä bügenge köndä şul yuldan bara, yäğni tarqala. Bez härwaqıt üz täqdimnärebezne äytä kildek. Tatarstan Rusiä belän maxsus mönäsäbättä. Ni öçen digändä, zamanında bügenge Rusiä däwläten, Mäskäw däwläte bularaq, tatar belän rus barlıqqa kiterde. Altın urda sostavında barlıqqa kilgän däwlät ul. Tatarstannıñ suverenlıq yulına küçüen min Deklaratsiä qabul itü könennän sanıym. Ni öçen digändä, berençedän, bezneñ 1920 yılnıñ 27 mayındağı dekret nigezendä barlıqqa kilgän respublikabız östennän töşerelgän ämer belän genä yäşäp kilde. Anıñ xoquqı nigezläre yuq häm anı şundıy qu dekret belän yuq itep bula ide. Şunıñ öçen bez härwaqıt yuqqa çığu qurqınıçı astında yäşädek. »
- dip äytä äñgämädä İndus Tahirov. Deputat fikerençä, nindi genä üzgäreşlär kertelmäsen, referendum ütkärü, möstäqil konstitutsiä qabul itü - respublikanıñ iñ zur qazanışlarınıñ berse bulıp qala. İndus Tahirov äytkänçä, ägär Rusiä federativ yuldan barmıy ikän, ul tarqalaçaq.Uris telendä yazuçı Время и Деньги gäzite dä konstitutsiä könenä bağışlap baş mäqälä bastırdı. «Azatlıq qısalarında» digän yazmanıñ avtorı «Närsä uñayınnan bäyräm itäbez?» digän soraw quya. Xäbärçe konstitutsiäne qabul itkän könnäre iskä ala. Ul waqıtta däwlät şurası utırışları ber-niçä kön däwam itä ide, häm här cıyılış Tatarstan Rusiä eçendäme, ällä bergä genäme?» digän ritorik sorawdan başlandı. Axırda Tatarstan Rusiä belän bergä digän qararğa kildelär, dip iskä ala yazmanıñ avtorı. Menä anıñ yazmasınnan ber özek.:
«Monı küp keşelär xıyallarınıñ çelpärämä kilüe belän tiñlädelär. Ämma soñınnan Federal Üzäk belän şartnamä tözü kebek faydalı äyber barlıqqa kilde, häm bez «Tatarstan Rusiäne çın federalizmğa öyrätä» digän süzlärne torğan sayın yışraq işetä başladıq. Çeçnya belän tuğan problemalar da añlarğa mömkinlek birde : Tatarstan Konstitutsiäse belän bez millätara häm dinara nizağlardan başqa yäşi aldıq. Bernärsä dä üzgäreşsez qalmağan kebek, Konstitutsiä dä elekke kileş saqlana almadı. Federal Üzäk «kiñäşlären» istä totıp, Tatarstanıñ Töp qanunında küp närsä üzgärtelde. Häm xäzer şunı küräbez : İqtisadıy bulsa da möstäqillek xıyallınnan ber ni dä qalmadı. Närsä uñayınnan bäyräm itäbez soñ xäzer? Bezneñ respublikanıñ säyäsi däräcäsen üstergän waqiğa uñayınnan. Ä bu inde, närsä genä äytsägez dä, bäyräm itär öçen yaxşı säbäp.» - dip yazıp çıqtı Время и Деньги gäzite.Zaman häm Şähri Qazan gäzitläre dä Konstitutsiä könenä iğtibar kürsätte. Basmalarnıñ tışlıq bitlärendä şawlağan mäydan räsemnäre, «Azatlıq» elämen kütärgän keşelärneñ surätläre basıldı. Bu gäzitlärdä dä respublikanıñ statusı, töp qanunına bağışlanğan yazmalar basıldı.
Atnanıñ tağın berniçä waqiğası matbuğatnıñ iğtibarın cälep itte. Futbol «Rubin» komandasınıñ ciñep, Rusiä çempionatında 3nçe urın aluı, sport söyüçelärneñ çiksez şatlanuı, respublika citäkçelärneñ uyınnan soñ futbol qırına çabıp çığuı, baş trener Qorban Berdievnıñ Allağa räxmätlär uqıp doğa qıluı, yäş malaylarnıñ Qazan uramnarında Tatarstan bayraqların kütärep yörüe gäzitlärneñ sport säxifälärendä genä tügel, berençe bitlärendä dä yaqtırtıldı.Qazanğa Watikan wäkilläreneñ kilüe, alarnıñ Qazan däwlät universitetında cılı oçraşular ütkärüe, Qazannıñ üzägendä katolik ğibädät yortına nigez taş saluı da şulay uq matbuğatnı bitaraf qaldırmadı. Läkin bu tema Rusiä gäzitläreneñ iğtibarın kübräk cälep itte bugay. Mäsälän Российская газетаda «Watikan Altın Urda belän dus bulğanmı?» digän külämle yazma basılıp çıqtı. Tatarstan yäşläre gäzite isä Qazan şähär başlığınıñ süzlären kiterep, «katoliklarğa da üz çirkäwlären tözetergä mömkinlek birü – Qazannıñ dönya mädäniäte şähäre ikänlegen tağın ber qat raslıy» dip yazıp çıqtı.
Bikä Timerova.