Ğıraqnıñ iñ täsirle şiği citäkçse Ayatolla Ali Sistani qaraşınça, AQŞnıñ suveren waqıtlı xökümät buldıru planı ğıraqlılarğa citärlek zur rol birmägän kebek ilneñ möselman yözen dä çağıldırmıy.Ali Sistani yış qına belderülär yasawçı şäxes tügel .Ayatollanıñ Amerika planı turındağı borçıluların Abdel Aziz al-Hakim telgä aldı. al Hakim AQŞ bilgelägän Ğıraq İdarä şurası äğzası häm ber yk waqıtta İslam İnqilabı yuğarı Şurası partiäseneñ citäkçese.Kiçä ul Najafta ayatolla belän küreşkännän soñ(audio)
Ali al Sistani belän söyläşüneñ üzägendä idarä şurasınıñ täqdim itkän proyekt tordı.Ayatolla AQŞnıñ xakimiätne tapşıru turındağı planın tikşergännän soñ bik zur upqınnar buluı turında borçılu belderde .Bolar belän eş itergä kiräk,proyekt ğıraqlılarnıñ telägen çağıldırmıy.
Sistanınıñ qänäğätsezlege Bush administratsiäseneñ cäyen waqıtlı xökümät buldırıp ildän çığıp kitü plannarın qatmarlandıra ala.Ğıraq xalqınıñ 60%n täşkil itkän şiğilarnıñ bik zur öleşe al Sistaninı yaqlıy. Ul elegeräk Ğıraq konstitutsiäsen äzerläwçelär ğomumi saylawda saylansın dip beldergäç.P.Bremer plannarın şaqtıy üzgärtergä mäcbür bulğan ide.Sistaninı tınıçlandıru öçen äzerlängän yaña planğa kürä, ğıraqlılar konstitutsiäne yazaçaq delegatların saylı alaçaq Bu dokument , xakimiät waqıtlı xökümätkä tapşırılğannan soñ yazılaçaq. Sistaninıñ komentarları Bremer belän idarä şurası arasında barğan söyläşülärgä täsir itä ala.Şuranıñ qayber äzğaları şulsa da al Hakim konstitutsiä äzerlängänçe il belän idärä itäçäk töp qanunda, cämğiättä islamnıñ rolen açıqça çağıldırğan maddälär buluın teli.Sistani, al Hakim kebek şäxeslärgä waqıtlı xökümätneñ saylanu ısulı da oşap citmi. Bremer planı ilneñ 18 ölkäsendä waqıtlı assamleya äğzaların saylawnı küzdä tota. Bu assambleya waqıtlı xökümätne saylayaçaq Şiği citäkçeläre oyıştıru komitetlarına dini citäkçelär kertelmäs dip qurqa, şunlıqtan alar assambleya äzğaları turıdan turı saylansın dip däğwä itä.Sistani xakimiätneñ ğıraqlılarğa tapşırıluwında ğıraq xalqı rol uynamıy dip belderä. AQŞ räsmiläre saylawlar ütkärü bik qıyın mäsälä ildä saylaw qanunnarı yuq, can isäbe alınmağan bik küp waqıt kiräk digän pozitsiädä tora. Sistani , dä Hakim dä Bremer belän idarä şurasınıñ kileşkän planda äytelgäneçä Ğıraq xalqınıñ küpçelegeneñ dine(yäğni islam) şulayuq başqa din häm mäzhäplärneñ xoquqları garantiälänä digän süzlär belän qänäğät tügel ..Alar yaña Ğıraqta nindi dä xökümät utırmasın , ilneñ möselman yöze çağılırğa tieş, töp qanunğa islamğa qarşı, yäki aña kileşmägän bernindi dä zakonnar kertelmiäçäk digän maddä östälergä tieş dip taläp itä. İdarä Şurasışiği äğzaları äğzaları Sistani teläklärenä qarşı eşlärgä telämi. Sönni ğäräb häm kördlär turıdan turı saylawlar ütkärelsä yaña xökümättä şiğilar ğına utıraçaq dip qurqa.Amerikannar da dini citäkçelärdän torğan islam xökümäten kürergä telämi torğandır Bugen Ğıraq idarä şurasınıñ citäkçese Jalal Talabani Sistani belän küreşep anı amerikan planın qabul itüe öçen künderergä tırışaçaq dip xabär itelde.Älege waqıtta idarä şurası äzğaları arasında AQŞta kiläse yılda ütäçäk saylawlar Ğıraqnıñ säyäsi kiläçägen bilgeläwdä zur rol uynıy digän qaraş östenlek itä.
färidä xämit,praga
färidä xämit,praga