Accessibility links

Кайнар хәбәр

Amerikan xärbiläre, "äl-Qaidä" Ğiraqta möselmannar arasında suğışlar başlap cibärä ala dip belderä


Ğiraqtağı soñğı şartlawlar häm höcümnär süzrätendä yänä, alar artında nindi köçlär tora soñ digän soraw qalqa, xörmätle tıñlawçılar. İldäge amerikan ğäskärläre moña üz cawabın taptı kebek, alar Ğiraqtağı totrıqlılıqnı önämägän qarşılıq xäräkäte mäğlüm "äl-Qaidä" törkeme belän bäyläneşkä kerergä omtıla dip belderä häm monı raslağan xat tabuın xäbär itä.

"New York Times" basması bäyän itkän mäğlümatqa qarağanda, Quşma Ştatlarnıñ Ğiraqtağı ğäskäriläre şuşı könnärdä, ildä amerikan köçlärenä qarşı eş alıp barğan qarşılıq xäräkäteneñ "äl-Qaidä" citäkçelärenä yullağan maxsus möräcäğäten qulğa töşergän. Anda "äl-Qaidä" oyışmasınnan Ğiraqta kiläse aylarda, yäğni amerikannar cirle idaräne ğiraqlılarğa tapşırğançı uq, törle dini mäzhäblär arasında bäreleşlär oyıştıruğa yardäm sorala dip xäbär itä Quşma Ştatlarnıñ Ğiraqtağı xärbiläre. 17 bittän torğan şuşı möräcäğät, inde küptännän "äl-Qaidä"gä bäyle bulğan häm xäzerge waqıtta Ğiraqta qaçıp yatqan iordanlı Abu Musab äl-Zarqawi tarafınnan yazılğan dip farazlana. Quşma Ştatlarnıñ Ğiraqtağı yuğarı xärbi citäkçese general Mark Kimmitt şuşı xatnı qulğa töşerü turında bolay dide:

Audio, Mark Kimmitt

"Xatnı Zarqawi yazuına inanabız, uylawıbızça, xäbär yörtüçe xatnı çitkä alıp çığu öçen alğan bulğan häm bez yaqın kiläçäktä anı bäyän itärgä cıyınabız" di general Kimmitt. Yäkşämbe könne şuşı xat häm anıñ amerikan xärbiläre yasağan ingliz tärcemäse "New York Times" xäbärçesenä kürsätelgän. Anıñ süzlärenä qarağanda, xatta Ğiraq xalqınıñ amerikannarğa qarşı köräşne bik yaqlamawı, qarşılıq köçläreneñ çit il ğäskärlären qurqıtırlıq höcümnär oyıştıra almawı bäyän itelä. Şunıñ sürätendä anda "äl-Qaidä" citäkçelärennän Ğiraqta törle dini törkemnär arasında nizaq çığaru eşenä yardäm itüe sorala. Ayırım alğanda, ildäge xalıqnıñ küpçelegen täşkil itkän şığıylarğa höcümnär oyıştırıp, alarnıñ sönni ğäräplärgä qarşı suğışa başlawına ireşü maqsatı quyıla. Bu Ğiraqtağı wäzğiatne kiskenläşterügä häm näticädä amerikannarnıñ Ğiraqta uñışsızlıqqa ireşüenä kiterä ala digän ömet belderelä äl-Zarqawineñ "äl-Qaidä"gä yullanğan dip farazlanğan xatında. Şotlandiädäge Saint Andrews universitetınıñ Terrorçılıq häm säyäsi çualışlar üzägendä eşläwçe Magnus Ranstorp, äl-Zarqawi üze "äl-Qaidä" äğzası tügel, läkin ul İordaniädäge Könbatış tarafında torğan xökümätkä häm amerikannarnıñ Yaqın Könçığış eşlärendä qatnaşuına qarşı köräş alıp bara häm şul eşendä anıñ maqsatları "äl-Qaidä"neke belän dä kiseşä dip isäpli. Ranstorp, äl-Zarqawi möselman dönyası buylap cäyelgän törle suğışçan üzäklärgä bäyle, şul üzäklär turıdan-turı "äl-Qaidä"gä kermäsä dä, alarnı urtaq täğlimat berläşterä dip belderä.

Audio, Magnus Ranstorp

Ranstorp fikerençä, äl-Zarqawineñ şuşı bäyläneşläre aña üz maqsatına ireşü eşenä törle törkemnärne cälep itü mömkinlegen birä. Uzğan awgustta Berläşkän Millätlär Oyışmasınıñ Bagdadtağı idaräsen, şığıy möselmannarnıñ Näcäf şähärendäge izge ğibadätxanäsen şartlatu artında da näq menä ul tora dip farazlana. Amerikan xärbiläre qulğa töşergän xat, Ğiraqtağı çit il suğışçılarınıñ ildäge xalıqnı Quşma Ştatlarğa qarşı kütärü eşendä awırlıqlar kiçerüenä işarä itä, anda misal öçen, ğiraqlılar islam suğışçılarına, alar dini qärdäş bulu säbäple, xörmät kürsätä häm öylärendä qunaq itä ala, läkin köräşkä quşıludan baş tarta dielä. Ämma şunı da onıtmasqa kiräk - Ğiraqta Könbatış köçlärenä qarşılıq kürsätüdä çit ildän kilgän islam suğışçıları ber öleşne genä täşkil itä.

Kärim Kamal, Praga
XS
SM
MD
LG