Töp Qanun dip atalğan bu waqıtlı konstitutsiä mäsäläsendä kileşügä ireşü turında düşämbedä Ğiraqnıñ İdarä Şurası süzçese Xämit Kifai xäbär itte:
Audio (Xämit Kifai)
"Nixayät, berniçä atna barğan bäxäslärdän soñ, bu dokument ber tawıştan qabul itelde."
60 matdädän torğan bu dokument Yünneñ 30nda xakimiätkä kiläçäk yaña xökümätneñ tözeleşen bilgeli. Anda şulay uq dönyawi cämğiätkä xas bulğan, süz, din ireklege, keşe xoquqları kebek töşençälär turında äytelä. Töp bäxäslär, Şäriğätneñ cämğiättä nindi urın alıp toraçağı, xatın-qızlarnıñ xökümättä qatnaşuwı häm Kördlärgä ni däräcädä möstäqillek birü mäsläsendä bardı. Bäxäslärneñ qayberläre xäl itelde, qayberläre – kiläse yılğa, ilneñ daimi konstitutsiäsen yazğançığa qädär qaldırıldı.
İñ zur näticä dip, Şäriğät mäsäläsendä ireşelgän kileşüne äytergä buladır. İslamçılar, islam qanunnarı Ğiraqta berdän-ber bulmasa, hiç yuğı töp urın alıp torğan qanun bulırğa tieş dip täqrarladı. Sekularistlar moña qarşı şıqtı. Axır çiktä, İdarä Şurası, Şäriğät – törle qanun çığanaqlarınıñ berse bulaçaq digän näticägä kilde.
Äytik, ayırılışu, miras qaldıru kebek mäsälälär öçen islamçılar maxsus dini mäxkämä buldırırğa taläp itte. Sekularistlar - bu mäsälälärne dönyawi mäxkämädä xäl itü mömkinlege birgän, Saddam çorında ğämäldä bulğan qanunnı saqlap qalırğa çaqırdı. Ğiratqa Keşe xoquqların bağuçı Ğiraq Waqıfı dip atalğan törkem wäkile Ammar Äl-Şabandar süzlärençä, bu qanun härkemgä tigez xoquqlar birä, şul uq waqıtta artıq dini bulğannarğa, Şäriğät nigezendä eş dä itergä mömkinlek birä:
Audio (Ammar Äl-Şabandar)
"Dönyawi qanunnar belän dä Şäriğätkä buysınıp yäşäp bula, monıñ öçen Şäriğät mäxkämäsen tözüneñ kiräge yuq. Citmäsä, bu dönyawi qanunnar da İslamğa nigezlängän bit, alar fäqät zamançalaştırılğan ğıan."
Şäriğät mäsäläsendä küpmeder kileşü bulsa, xatın-qızlarnıñ xakimiättä alıp toraçaq urını mäsäläsendä älegä alay dip bulmıy. İdarä Şurasındağı xatın-qızlar konstitutsiädä, xatın-qızlarğa xökümättä, parlamentta fälän urın birelergä tieş dip yazıp quayrğa çaqırğan ide. İdarä Şurası bu qaynar mäsäläne älegä tikşermsäkä, kiläçäkkä qaldırıp torırğa bulğan.
İlneñ tözeleşenä kilgändä, İdarä Şurası Ğiraqta federalizm bulırğa tieş digän urtaq fikergä kilde. Ä menä töbäklärneñ wäkälätlärenä kilgändä, älegä qarşılıqlar bar. Misal öçen, kördlär üzlärenä kiñräk xoquqlar, şul uq neft keremnären kontrol itergä mömkinlek birgän wäkälätlär sorıy. Başqalar moña qarşı, cirle xakimiätlärneñ wäkälätläre çiklängän bulırğa tieş digän qaraşta.
İdarä Şurası älegä şundıy qararğa kilde. Waqıtlı konstitutsiädä Federalizm dip yazıp quyıldı, ä menä anıñ eçtälege, töbäklärgä nindi wäkälätlär bireläçäge, kiläse yılğa, daimi konstitutsiä yazılğanda xäl iteläçäk.
Ğiraqnıñ waqıtlı konstitusiäsen imzalaw tantanası çärşämbedä Bagdadta ütäçäk.
Ali Gilmi, Praga
Audio (Xämit Kifai)
"Nixayät, berniçä atna barğan bäxäslärdän soñ, bu dokument ber tawıştan qabul itelde."
60 matdädän torğan bu dokument Yünneñ 30nda xakimiätkä kiläçäk yaña xökümätneñ tözeleşen bilgeli. Anda şulay uq dönyawi cämğiätkä xas bulğan, süz, din ireklege, keşe xoquqları kebek töşençälär turında äytelä. Töp bäxäslär, Şäriğätneñ cämğiättä nindi urın alıp toraçağı, xatın-qızlarnıñ xökümättä qatnaşuwı häm Kördlärgä ni däräcädä möstäqillek birü mäsläsendä bardı. Bäxäslärneñ qayberläre xäl itelde, qayberläre – kiläse yılğa, ilneñ daimi konstitutsiäsen yazğançığa qädär qaldırıldı.
İñ zur näticä dip, Şäriğät mäsäläsendä ireşelgän kileşüne äytergä buladır. İslamçılar, islam qanunnarı Ğiraqta berdän-ber bulmasa, hiç yuğı töp urın alıp torğan qanun bulırğa tieş dip täqrarladı. Sekularistlar moña qarşı şıqtı. Axır çiktä, İdarä Şurası, Şäriğät – törle qanun çığanaqlarınıñ berse bulaçaq digän näticägä kilde.
Äytik, ayırılışu, miras qaldıru kebek mäsälälär öçen islamçılar maxsus dini mäxkämä buldırırğa taläp itte. Sekularistlar - bu mäsälälärne dönyawi mäxkämädä xäl itü mömkinlege birgän, Saddam çorında ğämäldä bulğan qanunnı saqlap qalırğa çaqırdı. Ğiratqa Keşe xoquqların bağuçı Ğiraq Waqıfı dip atalğan törkem wäkile Ammar Äl-Şabandar süzlärençä, bu qanun härkemgä tigez xoquqlar birä, şul uq waqıtta artıq dini bulğannarğa, Şäriğät nigezendä eş dä itergä mömkinlek birä:
Audio (Ammar Äl-Şabandar)
"Dönyawi qanunnar belän dä Şäriğätkä buysınıp yäşäp bula, monıñ öçen Şäriğät mäxkämäsen tözüneñ kiräge yuq. Citmäsä, bu dönyawi qanunnar da İslamğa nigezlängän bit, alar fäqät zamançalaştırılğan ğıan."
Şäriğät mäsäläsendä küpmeder kileşü bulsa, xatın-qızlarnıñ xakimiättä alıp toraçaq urını mäsäläsendä älegä alay dip bulmıy. İdarä Şurasındağı xatın-qızlar konstitutsiädä, xatın-qızlarğa xökümättä, parlamentta fälän urın birelergä tieş dip yazıp quayrğa çaqırğan ide. İdarä Şurası bu qaynar mäsäläne älegä tikşermsäkä, kiläçäkkä qaldırıp torırğa bulğan.
İlneñ tözeleşenä kilgändä, İdarä Şurası Ğiraqta federalizm bulırğa tieş digän urtaq fikergä kilde. Ä menä töbäklärneñ wäkälätlärenä kilgändä, älegä qarşılıqlar bar. Misal öçen, kördlär üzlärenä kiñräk xoquqlar, şul uq neft keremnären kontrol itergä mömkinlek birgän wäkälätlär sorıy. Başqalar moña qarşı, cirle xakimiätlärneñ wäkälätläre çiklängän bulırğa tieş digän qaraşta.
İdarä Şurası älegä şundıy qararğa kilde. Waqıtlı konstitutsiädä Federalizm dip yazıp quyıldı, ä menä anıñ eçtälege, töbäklärgä nindi wäkälätlär bireläçäge, kiläse yılğa, daimi konstitutsiä yazılğanda xäl iteläçäk.
Ğiraqnıñ waqıtlı konstitusiäsen imzalaw tantanası çärşämbedä Bagdadta ütäçäk.
Ali Gilmi, Praga