Accessibility links

Кайнар хәбәр

Kem soñ ul, amerikannarğa qarşı çığuğa öndägän Moqtada äl-Sadr?


Ğiraqtağı wäzğiatneñ kinät kenä kiskenläşep kitüe, anda şığıy citäkçese äl-Sadr tarafdarlarınıñ Könbatış köçläre belän bäreleşlär başlawı, alarnıñ inde xäzer Basrada cirle xakimiat binasın yawlap aluı, kem soñ ul Moqtada äl-Sadr digän soraw uyata.

Ğiraqta az ğına da bulsa tä''sirgä iä ictimaği yä dini citäkçeneñ üz qorallı ğäskäre, militsiäse buluı ser tügel, xörmätle tıñlawçılar. Andıylar arasında Moqtada äl-Sadr da bar. Ğiraqnıñ şığıy ölkälärendä başlanıp kitkän bäreleşlär uñayınnan dönya mäğlümat çaraları äl-Sadrnı kürenekle şığıy ruxanie dip atıy, läkin asılda anıñ andıy dini beleme yuq. Ğiraq şığıylarınıñ ruxi citäkçese bulıp bügenge köndä baş ayatolla Ğali äl-Sistani tora. Moqtada äl-Sadrnıñ berdänber östenlege - ul elek zur qüwätkä iä bulğan ruxanilär näselennän, anıñ ätise Möxämmäd äl-Sadr Saddam çorında näq menä xäzer äl-Sistani totqan urında, Ğiraq şığıylarınıñ baş ayatollası ide. 1999-nçı yılda ul Saddam cibärgän dip şiklänelgän keşelär tarafınnan üterelde häm anıñ iseme şunnan soñ Saddam Xösäyengä qarşılıq kürsätü simvollarınıñ bersenä äylände. Elekke baş ayatollanıñ ulı, 30-lar tiräsendä bulğan Moqtada äl-Sadr isä yäşe yağınnan qarağanda da, beleme belän dä citdi ruxi citäkçe bulırlıq däräcädä tügel, Ğiraq belgeçläre, ul barı tik şığıylarnıñ qänäğätsezlegen genä osta itep faydalanırğa tırışa dip isäpli. Ä inde alarnıñ abruylı ruxi yulbaşçısı bulıp äl-Sistani qala. Britaniäneñ Exeter universitetında eşläwçe Yaqın Könçığış belgeçe Larbi Sadıqi:

Audio, Larbi Sadıqi

"Sadrnıñ yoğıntısı Sistani qüwäte häm tarafdarları tösle kiñ tügel, Sistani ul berdänber, ul Ğiraqnıñ ayatolla Xomäynie bulıp tora" dip añlata şığıy citäkçeläre arasındağı ayırmanı Larbi Sadıqi. Atna azağında çualışlar başlanğaç baş ayatolla äl-Sistani xalıqnı tınıçlanırğa öndägän ide. Larbi Sadıqi, ägär dä baş kütärügä äl-Sistani üze çaqırğan bulsa, Ğiraqtağı wäzğiat küpkä yamanraq häm qurqınıçraq bulır ide di:

Audio, Larbi Sadıqi

"Sistanidän ber genä süz dä citä - häm minemçä, bar närsä dä tötengä kümeläçäk, monı ikelänmi äytep bula. Ägär dä amerikannarğa buysınmaw yäisä baş kütärü ämeren Sistani birsä, bu çın-çınlap suğış başlanunı añlataçaq" di Ğiraqtağı eçke wäzğiatne küzätep barğan Larbi Sadıqi. Läkin ul berük waqıtta, Moqtada äl-Sadr mömkinleklären dä inkär itmäskä öndi.

Audio, Larbi Sadıqi

"äl-Sadr uqımışlı ğailädän kilä, belüegezçä, anıñ ätise üterelgän ide, anıñ näsel nigeze şaqtıy kiñ." Uzğan közdä äl-Sadr üz militsiäsen qordı, häm anıñ maqsatın, Ğiraqtağı äxlaqsızlıq wä kilmeşäk qaraşlar belän köräşü dip bilgeläde. Soñğı bäreleşlär uzğan atnada äl-Sadrnıñ üz wäğäzendä, "basıp aluçılar"nıñ höcümnärenä qarşı toruğa äzer bulu öndäwennän soñ başlandı. Aña qädär Könbatış berektäşläre anıñ yaqın tarafdarı Mostafa Yaqubine totqarlağan ide. Ul uzğan aprildä ikençe ber şığıy ruxanien üterüdä şiklänelä. Moqtada äl-Sadr Amerikağa qarşı belderülären soñğı yıl eçendä nıq arttırdı, läkin Ğiraqtağı Könbatış ğäskärilärenä qarşı köç qullanu älegä qädär artta torğan çara bularaq qına qaralğan ide.

Kärim Kamal, Praga
XS
SM
MD
LG