Afinada 100meter yögerügä qatnaşaçaq äfgan xatın qız atlete Robina Muqimyar älbättä ciñüçelär arasında bulmayaçaq. Ämma aña iqtibar zur bulaçaq.Muqimyar häm judoçı Friba Rezihi Olimpia uyınnarında Äfganstannı wäkilçelek itkän berençe xatın qızlar bulaçaq.Muqimyarnıñ yarışta kigän kiyeme dä başqa sporçılardan nıq ayrılaçaq. Älege waqıtta xatın qız yögerüçelärneñ şort, ştannarı ciñel ,tängä sılaşqan , mäxsus tuqımalardan äzerlängän. Muqimyar bu turıda (audio)
Min Äfganstandağı xällärgä kileşle kiyenergä tieş. Min möselman, gäwdämne bötenläy qaplağan kiyem kiyergä tieş. Äfganstan möselman ile. Min ayaqlarımnı qaplağan çalbar kiyeçekmem, ämma cinnär qısqa bulaçaq dip söyläde,
Belgeçlär islam här kem öçen sport, fizik aktivlıqnı uñay kürä,xätta qıyulandıra dip äytä.Riwayätlärgä kürä , Xz Möxämmäd xäläl cifäte Ğaişäne yörergä çaqıra torğan bulğan üze soñlap ,ikençe bulıp kilep citä ikän.. Küp kenä möselman illäre misal öçen Üzäk Aziä, könyaq Könçığış Aziädäge möselman illäre sportçı xatın qızğa ber nindi dä çikläwlär quymıy. İndoneziä öçen berençe altın medalnı Badmintonda Susi Susanti isemle xatın qız aldı . 1976nçe yılda ul çaqta sovet bayrağı astında yarışqan tadcik qızı Zebuniso Rustamova bronz medal alıp tadcik xatın qızların sportqa öndäde. Ämma qayber möselman illärendä xatın qız öçen sport qıyın mäsälä bulıp tora.Anda başnı çäçne gäwdäne qaplau berençel urında tora. Xätta İran kebek ildä ir at qatnaşsa bötenläy tıyıla.
Bu traditsiälärne bozıp zamança şort kiyep yägergän aljirlı Hassiba Bulmerka 1992nçe yılda 1500meterda ciñep altın medal alsa da, şort kiyep meñnnärçä ir at öydä xökem itelde.Bulmerka traditsion räweştä islamça kiyenep 1500meterne yögersä ide, altın medal alırmı ide. Älbättä yuq, Bügen sportnıñ bik küp tarmaqlarında atletnıñ yaulıq bäyläp, çalbar itäklär kiyep yögerüen, sikerüen häm medal aluın küz aldına kiterep tä bulmıy. Ämma çığarmalar yuq tügel Pistolet häm mıltıq belän atuda 1992yılda Lida Fariman Barselonada häm 2000nçe yılda Sidneyda Manijeh Kazemi hicab häm çadra kigän idelär . İran bıyıl Nassim Hassanpur isemle mıltıq belän atuçısın Afinağa cibärä.Tehranda sport jurnalistı Mahin Gorji bolay dip äytä(audio)
İran xatın qız sportçıları qayber tarmaqlarda olimpia standartlarına ireşä almıy. Alar voleyboll yözü kebek sportlarda qatnaşa almıy, çönki bezdä kiyemgä nıq çikläwlär quyılğan. Nassim Hassanpur ğına Olimpia uyınnarına qatnaşa ala
Xalıqara sport waqıyğälären , dini qağıydälär belän kileşterep bulamı ? İranda 4 yılda ber alterntiv xalıqara waqıyğä bularaq , möselman xatın qızları sport uyınnarı ütkärelä.İrlär anda kertelmi, şunlıqtan xatın qızlarğa kiyem çikläwe dä yuq. Ämma moñı Olimpia uyınnarınıñ, abruyı belän çağıştırıp bulmıy älbättä.Qayber aktivistlar nindi genä din totmasın talantlı` yuğarı sıyfatlı xatın qız sportçılar yarışu xoquqna iä bulırğa tieş dip belderä. Parijda advokat Linda Weill Curiel qayber illär Olimpia törkemnärenä xatın qızlarnı da alsın digän kampaniä alıp bara. Törkem üzen Atlanta-Sydney-Afina Plus dip atıy. Törkem 92-nçe yılda 35il alarnıñ yartısı mäselman illäre xatın qız sportçılar cibärmägännän soñ kampaniä alıp bara başladı. Olimpia xartiäse diskrimnitasiäneñ barlıq törlären tıya. Weil Curiel süzlärençä(audio)
Ütkändä Könyaq Afrika apartheid säyäsäte säbäple 30yıl çaması olimpia uyınnarına qatnaştırılmadı. Bez xatın qızlarına uyınnarğa qatnaşırğa röxsät itmägän illärne anda kilüne tuqtatırğa telibez. Alar Olimpia uyınnarı qağıydälärenä xörmät itergä , yäki bötenläy qatnaşmasqa tieş.Ni öçen Olimpia yäki başqa sport yarışları dini qağıydälärgä buysınırğa tieş , Monda süz din tügel ä sport turında bara.
Cruel kampaniäse başlanğannan birle , yalğız ir-at sportçılar cibärüçe illär sanı kimede 2000nçe yılda Sidney uyınnarına 9 il genä xatın qız sportçı cibärmägän ide. Bıyıl isä Curiel äytüenä kürä 4 yäki 5 il genä . Misal öçen ir at sportçılar ğına cibäräçäk illär arasında Suğut Ğäräbstäne dä bar . Böten gewdäne qaplauçı yözü kiyemnäreneñ qullanışqa kerüe, qayber möselman illäre tarafınnnan uñay qarşı alındı . 8yıl elek kenä xatın qız sportçıların Olimpia uyınnarına qatnaştıra başlağan Pakstan bıyıl berençe märtäbä xatın qız yözüçe cibärä. Ul böten gewdäne qaplağan yözü kiyeme kiyäçäk. Ämma Möselman illäre xatın qızları öçen in möhim närsä anda qatnaşu . Muqimyar äytkäneçä(audio)
İn möhim närsä minem qatnaşuım ,başqalarınıñ Äfganstannıñ Olimpia yarışlarına qatnaşuın kürüe, Äfgan bayrağınıñ cilferdüe mine ğorurlandıraçaq
färidä xämit,praga
färidä xämit,praga