Accessibility links

Кайнар хәбәр

Bush belän Kerry arasında ütkärelgän berençe bäxästä, küzätüçelär fikerençä, Kerry ciñde


Comğağa qarşı töndä amerikan prezidentı George Bush belän anıñ urınına däğwa itüçe senator John Kerry arasında qaralğan 3 bäxäsneñ berençese ütte. Saylawlarğa ber ay qala ütkärelgän fiker beleşügä kürä Bush Kerrydan beraz aldaraq bara. Şuşı bäxäslär amerikan saylawçısına täesir itü öçen soñğı mömkinlek bulıp tora. Miami universitetında ütkän tamaşanı distälägän million amerikan küzätte. Kön tärtibendä tışqı säyäsät ide. 90 minut däwam itkän süz köräşterüneñ säğättän artığı Ğiraq tiräsendä bardı. Köndäşlär Rusiädäge soñğı xällärgä dä üz fikeren belderde.

Tamaşanı alıp baruçı moderator birgän sorawlarnıñ kübese terrorğa qarşı köräş, ayırım alğanda Ğiraq turında ide. Bush ta, Kerry da şuşı awır waqıtta Amerika belän näq menä ul yaxşıraq idarä itäçägen isbatlarğa tırıştı. Başlap Kerry Amerikanı Bushtan kim yaratmawın äytte, Saddamnı qoralsızlandıru kiräklegen tanısa da, anıñ 11 sintäber xöcümnärenä ber qatışı da bulmawın, Ğiratqa küpläp üterü qoralı tabılmawın iskärtep, Bushnıñ, diplomatik adımnarnı yasap betermiçä, aşığıç räweştä Ğiraqqa basıp kerüen, näticädä berektäş illärneñ ışanıçın yuğaltuın xata dip atadı. Bush, Ğiraq terrorğa qarşı suğışta töp urın alıp tora, Amerikağa qurqınıç yanağanda prezident başqa illärneñ fikeren kötep utıra almıy digän cawap qaytarıp, Kerrynıñ üzen Ğiraq mäsäläsendä fiker üzgärtüdä ğäyepläde: başta sez Senatta Ğiraqqa qarşı köç qullanu öçen tawış birdegez, xäzer monı kiräksez waqıtta, kiräksez urında kiräksez suğış dip atıysız, dide ul. Moña cawap itep Kerry, Senat köç qulanunı barı tik diplomatik adımnar yasalıp betkännän soñ, iñ soñğı çara itep rasladı, ä inde kemdä-kem fikeren üzgärtä ikän, ul keşe – Bush üze, dide ul:

Audio (John Kerry): "Üzeneñ ber çığışında Bush: bez monı centekläp tikşeräçäkbez, suğışnı qotılğısız itmiäçäkbez, berektäşlär belän bergäläp, zur saqlıq belän eş itäçäkbez, digän ide. Ul bolarnıñ bersen dä eşlämäde, di Kerry."

Kerry süzlärençä, Bush Ğiraq suğışın başlağanda Amerikanıñ küptänge tarafdarları fikeren iskä almadı, xäzer dä yökne büleşergä telämi. Näticädä, Ğiratqa ülüçe xärbilärneñ 90 %tı amerikannar, çığımnarnıñ da 90%tın amerikannar kütärä. Bush, Kerrynıñ Ğiraq suğışına qaraşın butalçıq dip atadı, häm ul prezident bulsa, mondıy qaraşları belän Ğiraqtağı Amerikan xärbiläreneñ ruxın töşeräçäk, başqa illärne üz yağına cälep itä almayaçaq, dide:

Audio (George Bush): "Kerry Ğiraqta uñışqa ireşüneñ nigeze başqa illärne cälep itü, di. Soñ ul alarğa närsä dip äytergä teli, bez Ğiraqta çigenäbez, äydägez bezgä quşılığız, dipme? Yä isä, bu kiräksez waqıtta, kiräksez urında kiräksez suğış buldı, äydägez bezgä quşılığız, dipme?"

Bäxäs axırında ikesenä dä Rusiä turında soraw birelde. Bu mäsälädä dä fiker ayırması bulu açıqlandı. Qayçandır Bush Putinnıñ küzlärenä qarap anıñ ışanıçlı buluın añladım digän ide. Putinnıñ Rusiädä demokratiäne qısuın iskä alıp, moderator Bushtan, sez bu keşegä yalğış bäyä birgänegezne tanıysızmı dip soradı. Bush Putinnı dustım, terrorğa qarşı köräştä köçle partner dip atadı. Axrı ul xakimiät büleneşen önäp betermi, monısı qızğanıç, ämmä eçkersez mönäsäbätlärgä qarşılıqlar qoma çawlamıy dide ul. Kerry bu sorawğa qırısraq cawap birde, Putinnıñ ildäge soñğı üzgäreşlärne terorğa qarşı köräş belän añlatuın kire qaqtı:

Audio (John Kerry): "Rusiädäge soñğı xällär ükeneçle, minemçä bu terrorğa cawap qına tügel, di Kerry. Putin xäzer ildäge bar televideniene kontrol itä. Anıñ säyäsi köndäşläre törmägä utırtıldı. Bu il belän bezgä yaxşı mönäsäbät kiräk, ämmä bez härwaqıt demokratiä öçen bulırğa tieş."

Quşma Ştatlarnıñ aldınğı telekompaniäläre tamaşa betü belän ütkärgän soraşularda, cawap birgännärneñ kübese, Kerry beraz ğına yaxşıraq ide, digän bäyä birgän. The Los Angeles Times gäzite, comğa sanında, Kerry Bushnıñ tışqı säyäsätenä köçle ğäyepläwlär belderde, dip yazıp çıqtı. The New York Times yazuınça, Kerry Bush administratsiäse ğämällärenä moña qädär bulğan iñ köçle häm mäğnäle tänqit belderde. Ä menä USA Today gäzite, könäşlärneñ härberse üz qaraşın yaqladı, berençe bil alışu tigez xisap belän tämamlandı, digän näticä yasadı.

Bäxäslärneñ ikençese 8 Üktäberdä Saint Louis şähärendä, soñğı, öçençese – 13 Üktäberdä Arizona ştatında ütäçäk. Prezident saylawları 2 Noyäberdä uzaçaq.

-Ali Gilmi
XS
SM
MD
LG