Accessibility links

Кайнар хәбәр

İrannıñ uran bayıtuda progresına qarata AQŞ saqlıqlı reaksiä kürsätä


AQŞ İrannıñ urannı atom qoralı eşläp çığaru däräcäsendä bayıtuı turındağı belderüenä qarata totnaqlı reaksiä kürsätte. Däwlät Departamentı 2 atna elek yasağan belderüen qabatlap, Tährannıñ qarşılıq kürsätüe şaqqattırlıq yañalıq tügel, dip belderde. Ämma AQŞnıñ atom qoralların cäyeldermäw mäsäläsendäge eleke räsmie bu täräqqiätne borçu tudıruçı dip bäyäläp, İran bayıtılğan urannı qoral öçen tügel ä xalıqara cämäğötçelek belän satulaşu öçen qullanır digän ömet belderde.

Ütkän ayda İran 37 tonna uranın uran Hexafluorid gazına äyländerergä äzer buluın beldergän ide. Bu gaz uran bayıtuda qullanıla ala. Çärşämbedä ike İran räsmie ber niçä tonna uran inde gazğa äyländerelde dip belderde.Bu ütkän ayda Xalıqara Atom Agentlığı İAEAnıñ Tehran barlıq bayıtu aktivlıqların tuqtatsın digän taläbenä qarşılıq kürsätü bulıp tora.İrannıñ Atom oyışmasındağı baş wäkile Xösäin Musavian gazğa ügärtü prosesı tik sınaw mäqsatında ide borçılu öçen säbäp yuq dip äytte. Ämma Däwlät Departamentı süzçese Adam Ereli moña ışanu qıyın , bigräk tä İran iä bulğan barlıq urannı gazğa äyländersä Ereli:

(Audio) "älbättä İran äytkäneçä 37 tonna sınaw bula almıy Bu eşkärtü baruın añlata" dide.

Ereli başqa ber närsä dä äytmi Däwlät Departamentınıñ 21 sintäberdä yasağan belderüen qabatladı.

(audio) "İrannıñ Atom Agentlığına qarşılıq kürsätep Uran hexafluorid eşläp çığaruı kötelmägän eş tügel. Bezneñ qaraşıbızça älege waqıtta bayıtılğan uran tınıç mäqsatlar öçen qullanılmıy. Bu İrannıñ atom qoralları programmasına däwam itüenä işarä itä."

Tehran sonğı belderüne Şaxab-3 raketasınıñ oçu yıraqlığın baytaq arttırdıq dip iğlan itkännän soñ ber kön ütkäç yasadı.Raketa elek 1300kilometr yıraqqa oça ala ide.Bu inde rakatalar izrael häm AQŞnıñ yaqın könçığıştağı bazalarına ireşä ala digän süz. Täräqi itterelgän Şaxab-3lär 1900kilometrdan yıraqraqqa oça ala ikän.İrannıñ urannı eşkärtü, raketanıñ oçu yıraqlığın arttıruı turındağı xabärlär, elek Clinton administratsiäsendä küpläp üterü qoralların cäyeldermäw mäsäläse östendä eşlägän Rose Gottemöllär qaraşınça borçılu tudıra, İran dönya cämğätçelege öçen qurqınıç täşkil itä. Bigräk tä ütkän ayda atom agentlığınıñ cibärgän işarädän soñ Gottemöller bolay dip däwam itä:

(audio) "İranğa cibärelgän kündermä açıq ide: Tehran üzeneñ tınıç mäqsatları turında xalıqara cämäğätçelektä ışanıç tudırırğa tieş. Urannı uran Hexafluorid gazına äyländerergä däwam itep ışanıç qazanıp bulmıy. İranğa acıq kündermä cibärelde, ul anı kire qağu yulın sayladı."

Gottemöller İranda Rusiäneñ role turındağı sorawğa , Mäskäw İranğa atom programamsında bulışlıq kürsätkän ide. Ämmma 1998-nçe yılda premyer Çernomırdın AQŞ basımı astında Tehranğa sentrifugalar satunı tuqtattı digän cawap qaytardı.Göttemöller xanım äle Putinnıñ könbatış belän İran turında ber fikerdä buluın äytep:

(audio) "Uruslar AQŞnıñ ütkän distä yıldağı borçılularına cawap birep, İrandağı aktivlıqlarn tuqtattı. Bu aktivlıq İrannıñ atom qoralı eşläp çığaruına yardäm itäçäk digän borçılu bar" ide belderde.

Göttemöller İrannıñ qarşılıq kürsätüe mine nıq borçıy. Anıñ süzlärençä:

(Audio): "Min äle kürgänlärebez nindider söyläşü taktikası dip ömet itäm. Ägär dä bulmasa, minemçä iranlılarnıñ qararları alarnı izolatsiädä qaldıraçaq, neft gaz industriäsen täräqi itterä almayaçaq. Bu alarnıñ töp resursları. Gaz häm neft kebek tabiğıy baylıqlardan zur tabış küräse urınğa Ni öçen alar atom pariaları bulırğa teli"

Xalıqara Atom Agentlığı 25 noyäberda cıyıla. Tähran agentlıqqa qarşılıq kürsätergä däwam itsä aña qarşı çaralar küreläçäk.

Färidä Xämit
XS
SM
MD
LG