Bu atnada Tөrkiä belän AQŞ arasında Ğiraqtağı saylawlar säbäple kierenkelek çıqtı. Premier Recep Tayyip Erdoğan bu atnada AQŞ-nıñ ataqlı Newsweek jurnalına birgän intervyüsendä AQŞ-nı tänqit itkän süzläre belän diqqätne cälep itte. Anıñ AQŞ-qa qarata tänqitlären tübändägeçä өç noqtada cıyarğa mөmkin: “Ğiraqtağı saylawlarnıñ nigeze yaxşı salınmadı, saylawçılar ğädel räweştä bilgelänmäde. Anketalar Tөrek xalqınıñ 82 protsentınıñ Bush citäkçelegen dөnya tınıçlığına qurqınıç dip qabul itüwen kürsätä. Bu xäl Avropada da şulay uq. AQŞ armiäse Ğiraqtan qayçan kire çigenäçäğen belderergä tieş.” Newsweekneñ, “Tөreklär AQŞ-nı üzlärenä iñ zur qurqınıç dip me kürälär?” digän sorawına Erdoğan, “Tөrkiä AQŞ-qa qarşı häm Afğanistanda häm Ğiraqta keşeçelek yardäme yağınnan өstenä tөşkän cawaplılıqlarnı urnına citkerde. Çınbarlıq isä, AQŞ-nıñ Tөrkiädä 40 meñ keşeneñ hälak buluwınnan çawaplı (idän astı Kөrd partizan oyışması) PKK-ğa qarşı bez өmet itkän sizgerlekne kürsätmäde. Bu da Tөrek xalqında tiskäre reaksiä tudırdı. Monnan tış Ğıraq xalqı belän AQŞ ğäskärlärenä yardäm itkän şirkätlärneñ xezmätkärläre belän tawar iltkän şoferlarıbıznıñ 100 tiräsendägeseneñ hälak buluwı mäsäläse dä bar.”
Premier Erdoğan başqa ber AQŞ mätbuğat organı The Wall Street Journalga birgän intervyüsendä, AQŞ Tөrkiägä qurqınıç tudırğan Kөrd terrorizmı häm etnik seperatizmğa qarşı xäräkät itü wäğdäse birde, läkin äle ber adım kürmädek” dide. Erdoğan Davostağı Dönya Ekonomik Forumunnan qaytqaç isä AK partiäneñ parlamenttağı partiä cıyılışında, Yaqın Kөnçığışqa demokratiä kiterü maqsatı belän kilgän kөçlär, (saylawlardağı) anti demokratik maqsatlarğa qarşı qızganıçqa qarşı däşmi qaldılar dip AQŞ-nı tänqitläwen däwam itte. Mäğlüm, ul şuşı süzläre belän bigräk tä Ğiraqnıñ kөnyağındağı bay neft yatmaları rayonında urnaşqan Kerküktä ütkärelgän saylawlarğa işarä itä. Kөrdistan Demokratiä Partiäse belän Kөrdistan İlsөyärlär Berlege (KİB) Kөrd Berlege isemenän saylawlarğa qatnaştılar. KİB liderı Celal Talabani Kөrd Berlege tawışlarnıñ 68 protsentın aldı dip belderde. Ğiraq Tөrkmännäre Tuğanlıq häm Mädäniät Oyışması räise Yaşar Şerif şuşı saylaw näticäsen qabul itmibez. Qayber Tөrkmän rayonnarına urnalar urnaştırılmadı. Qayber rayonnarda isä çittän kiterlgän keşelär tawış birdelär dip äytte. Tege yaqtan Kөrd Berlege Ğiraq ğomumi saylawlar kөntärtibenä kertelmägän bulsa da üzläre küpçelektä bulğan rayonnarda ayruça “bäysez Kөrdistan telisezme?” digän ber referendum da ütkärdelär. Tawış birügä qatnaşqan 1 million da 800-900 meñ saylawçınıñ 95 protsentı monı yaqlap tawış birgän. Qısqası Tөrkiäneñ kürşesendäge küpçelek Kөrdlär yäşägän Tөnyaq Ğiraqtağı şuşı täräqqiätlär Tөrkiäne citti räweştä borçıy.
İnde Tөrkiägä bu atnada yuğarı däräcäle baytaq çit il qunağınıñ vizit yasawı da şuşı tınıçsızlıq belän bäyle bulsa kiräk. Başta Mäskäwdän qaytışlıy Fälästinnen yaña Prezidentı Mahmud Abbas Ankarağa vizit yasadı. Prezident Sezer belän Premier Erdoğan anı qabul ittelär häm Tөrkiäneñ Fälästinne yaqlayaçağın belderdelär. İkençe mөhim qunaq isä Fälästin belän ciddi probleması bulğan İzraelneñ General Ştab Başlığı general mayor Moshe Yaalon buldı. Ul Prezident Sezer belän kollegası armiä generalı Hilmi Özkök belän küreşte. İzrailneñ Haaretz gazetasınıñ yazuwına küre, ike il arasında 48 F-4 Phantom tibındağı xärbi oçqıç belän ikençe dөnya suğışı çorınnan qalğan 200-300 M-48 Patton tibındağı tankalarnı modernalştıru buyınca küläme 1,5 milliar dollarlıq ber kileşü tөzü mäsäläse bar. Atna azağında isä AQŞ-nıñ yaña ğına täsdiqlängän Tışqı Eşlär Ministere Condoleca Rice Ankarağa vizit yasıy. Anıñ vizitı ike il arasında kirenkelek artqan häm President Bushnıñ Wäkillär Palatasında Suriä belän İrannı demokratiägä kirtä dip bilgelägän çığışı artından bula. Rusiä Tışqı Eşlär Ministere Sergey Lavrov ta Rice belän ber ük waqıtta Ankarağa vizit yasıy. Şul arada Aljir Prezidentı Buteflikanıñ Ankaraga yasağan vizitına tuqtap ta tormıybız. Qısqası kiläse kөnnär Tөrkiä өçen dä Ğiraq өçen dä qatmarlı bulaçaq kebek.
Bu atnada internetta “Hilmiye Köyü, yäğni awıl Tatarları” digän qızıqlı ber bitne oçrattıq. Şuşı säxifäne Recep Yıldız äzerlägän häm baytaq täfsille räweştä üzläreneñ kem buluları turında mäğlümät tä birgän. 1876’da ğosmanlılar belän urıslar arasında suğış barğanda Tatarlar mengän pasajir kөymäse urıs xärbilärennän qaçıp posıp kөçkä Batumğa kilep yulçıların tөşerä. Biredä ğailälär bülgälänä. Soñında Qara diñgez yar şähäre Samsun tiräsendä Hilmiye awılına 42 өy xalqı kilep urnaşa alalar. Өlkännärneñ äytüwenä kürä, xalıq Ebi, Qurmanay, Kuburnaz, Soltanmurat, İsmağil kebek awıllardan küçep kilgän bula. Berençe Dөnya suğışı qabınğaç isä awıl yegetläreneñ 63-e qoral astına alına, nibarı өçe genä isän qala. Menä sezgä törle illärgä taralıp betkän Tatar-Başqort yazmışınnan ber epizod.
Azatlıq radiosı өçen İstanbuldan Äxtäm İbrahim
Premier Erdoğan başqa ber AQŞ mätbuğat organı The Wall Street Journalga birgän intervyüsendä, AQŞ Tөrkiägä qurqınıç tudırğan Kөrd terrorizmı häm etnik seperatizmğa qarşı xäräkät itü wäğdäse birde, läkin äle ber adım kürmädek” dide. Erdoğan Davostağı Dönya Ekonomik Forumunnan qaytqaç isä AK partiäneñ parlamenttağı partiä cıyılışında, Yaqın Kөnçığışqa demokratiä kiterü maqsatı belän kilgän kөçlär, (saylawlardağı) anti demokratik maqsatlarğa qarşı qızganıçqa qarşı däşmi qaldılar dip AQŞ-nı tänqitläwen däwam itte. Mäğlüm, ul şuşı süzläre belän bigräk tä Ğiraqnıñ kөnyağındağı bay neft yatmaları rayonında urnaşqan Kerküktä ütkärelgän saylawlarğa işarä itä. Kөrdistan Demokratiä Partiäse belän Kөrdistan İlsөyärlär Berlege (KİB) Kөrd Berlege isemenän saylawlarğa qatnaştılar. KİB liderı Celal Talabani Kөrd Berlege tawışlarnıñ 68 protsentın aldı dip belderde. Ğiraq Tөrkmännäre Tuğanlıq häm Mädäniät Oyışması räise Yaşar Şerif şuşı saylaw näticäsen qabul itmibez. Qayber Tөrkmän rayonnarına urnalar urnaştırılmadı. Qayber rayonnarda isä çittän kiterlgän keşelär tawış birdelär dip äytte. Tege yaqtan Kөrd Berlege Ğiraq ğomumi saylawlar kөntärtibenä kertelmägän bulsa da üzläre küpçelektä bulğan rayonnarda ayruça “bäysez Kөrdistan telisezme?” digän ber referendum da ütkärdelär. Tawış birügä qatnaşqan 1 million da 800-900 meñ saylawçınıñ 95 protsentı monı yaqlap tawış birgän. Qısqası Tөrkiäneñ kürşesendäge küpçelek Kөrdlär yäşägän Tөnyaq Ğiraqtağı şuşı täräqqiätlär Tөrkiäne citti räweştä borçıy.
İnde Tөrkiägä bu atnada yuğarı däräcäle baytaq çit il qunağınıñ vizit yasawı da şuşı tınıçsızlıq belän bäyle bulsa kiräk. Başta Mäskäwdän qaytışlıy Fälästinnen yaña Prezidentı Mahmud Abbas Ankarağa vizit yasadı. Prezident Sezer belän Premier Erdoğan anı qabul ittelär häm Tөrkiäneñ Fälästinne yaqlayaçağın belderdelär. İkençe mөhim qunaq isä Fälästin belän ciddi probleması bulğan İzraelneñ General Ştab Başlığı general mayor Moshe Yaalon buldı. Ul Prezident Sezer belän kollegası armiä generalı Hilmi Özkök belän küreşte. İzrailneñ Haaretz gazetasınıñ yazuwına küre, ike il arasında 48 F-4 Phantom tibındağı xärbi oçqıç belän ikençe dөnya suğışı çorınnan qalğan 200-300 M-48 Patton tibındağı tankalarnı modernalştıru buyınca küläme 1,5 milliar dollarlıq ber kileşü tөzü mäsäläse bar. Atna azağında isä AQŞ-nıñ yaña ğına täsdiqlängän Tışqı Eşlär Ministere Condoleca Rice Ankarağa vizit yasıy. Anıñ vizitı ike il arasında kirenkelek artqan häm President Bushnıñ Wäkillär Palatasında Suriä belän İrannı demokratiägä kirtä dip bilgelägän çığışı artından bula. Rusiä Tışqı Eşlär Ministere Sergey Lavrov ta Rice belän ber ük waqıtta Ankarağa vizit yasıy. Şul arada Aljir Prezidentı Buteflikanıñ Ankaraga yasağan vizitına tuqtap ta tormıybız. Qısqası kiläse kөnnär Tөrkiä өçen dä Ğiraq өçen dä qatmarlı bulaçaq kebek.
Bu atnada internetta “Hilmiye Köyü, yäğni awıl Tatarları” digän qızıqlı ber bitne oçrattıq. Şuşı säxifäne Recep Yıldız äzerlägän häm baytaq täfsille räweştä üzläreneñ kem buluları turında mäğlümät tä birgän. 1876’da ğosmanlılar belän urıslar arasında suğış barğanda Tatarlar mengän pasajir kөymäse urıs xärbilärennän qaçıp posıp kөçkä Batumğa kilep yulçıların tөşerä. Biredä ğailälär bülgälänä. Soñında Qara diñgez yar şähäre Samsun tiräsendä Hilmiye awılına 42 өy xalqı kilep urnaşa alalar. Өlkännärneñ äytüwenä kürä, xalıq Ebi, Qurmanay, Kuburnaz, Soltanmurat, İsmağil kebek awıllardan küçep kilgän bula. Berençe Dөnya suğışı qabınğaç isä awıl yegetläreneñ 63-e qoral astına alına, nibarı өçe genä isän qala. Menä sezgä törle illärgä taralıp betkän Tatar-Başqort yazmışınnan ber epizod.
Azatlıq radiosı өçen İstanbuldan Äxtäm İbrahim