Accessibility links

Кайнар хәбәр

Papanıñ çirkäwlärne berläşterü xıyalı tormışqa aşmıy qaldı


Comğa könne cirlängän Rim papası İoan Pavel ikençeneñ, ayıruça soñğı yıllarda, iñ zur teläge – xristian çirkäwlären berläşterü ide. Katolik çirkäw başına basqan berençe slavyan bularaq, ul bigäräk tä pravoslav çirkäwen yaqınaytu öçen tırıştı. Ämmä qayber täräqqiätkä qaramastan, anıñ iñ zur xıyalı – Rusiägä kilü teläge tormışqa aşmıy qaldı. Rusiäneñ pravoslav çirkäwe moña qarşı çıqtı. Katolik-pravsolav mänäsäbätläre äle dä kierenke bulıp qala. Xäzer qayber küzätüçelär, papa belän bergä xristian çirkäwlären berläşterü xıyalı da cirlänmäde mikän digän soraaw quya.

Katolik belän pravoslav çirkäwläre arasındağı qarşılıqlar yaqınça ber meñ yıl däwam itä, 1054 yılda pravoslav çirkäwe katolik çirkäwennän ayırılıp çıqqannan birle. Pravoslavlar Vatikannıñ östenlegen dä, papanıñ wäqäläten dä tanırğa telämi. 1982dä Grek pravoslav çirkäw citäkçeseneñ Rimğa kilgäç "Papa, böten problema sezneñ üzegezdä" digän süzläre äle dä köçendä. İoann Pavel ikençe, bigräk tä ğömereneñ soñğı yıllarında, bu ike çirkäw arasında küper salırğa tırıştı. Bu eştä anıñ taradarı bulğan italian ruxanie Monsignor Romano Scalfi:

Audio (Romano Scalfi)

"Papa östenlek turında säyläşülär alıp barırğa teläde. Äytergä kiräk, pravoslav çirkäwe monı küpmder däräcädä tanıdı da. 1054 yıl büleneşennän soñ Vatikan östenlege könçığıta da añlaw taptı."

Qayber pravoslav citäkçeläre, äytik Konstantinopol patriarxı Varfolomeev belän xezmättäşek buluğa qaramastan, qalğannarı papadan çitläşep kilde. Rusiä partiarxı Aleksi isä papa belän oçraşunı da, anıñ Rusiägä kilü ixtimalın da qatğıy kire qaqtı. Comğa cenazasına da üze kilmäde, patriarxatnıñ tışqı bäyläneşlär citäkçese metropolit Kirilnı cibärde.

Rusiä häm dä Ukraina çirkäwläre Vatikannı dindarlarnı katolik çirkäwenä awdaru niätendä ğäyepli. Ukrainada grek katolikları dip atalğan 5 million çaması keşe bar. Pravoslav yolaların ütäsä dä, alar papağa tuğrılıq saqlıy. Pravoslav citäkçeläre monı katoliklaştırunıñ ber ğälämäte dip sanıy.

2001 yılda Ukrainanıñ Galitsiä töbägenä yasağan tarixi säfäre waqıtında Rim papası 17 yıl sovet gulağında ütkärgän grek katolikları citäkçese kardinal Slipıynı iskä aldı:

Audio (Rim papası İoan Pavel)

"Ukraina grek katolik çirkäwen sıyındırğan şuşı Galitsiä tufgarğı, kardinal İosif Slipıy süzläre belän äytkändä, mäyet tawları, qan yılğaları belän tüşälgän."

Papanıñ bu säfärennän soñ pravoslav häm katolik çirkäwlär arasındağı kierenkelek tağı da arttı.

150 millionlı Rusiädä katoliklar ni barı 600 meñ çaması, häm bu san soñğı yıllarda kimi. Alay da, Rusiä patriarxı Aleksi pravoslav dinenä qurqınıç kürä. Uzğan yıl yasağan ber çığışnda ul bolay dide:

Audio (Rusiä patriarxı Aleksi)

"Zamana taläpläre mädäniätläre, qaraşları, ğöref-ğädätläre yaqın bulğan illärne häm xalıqlarnı berläşergä mäcbür itä. Yevropa berläşä, möselman illäre köçlären berläşterergä tırışa. Şuşı wazğiättä pravoslav tarixlı illär tarqaw bulıp qala alamı."

Ser tügel, bügenge Rusiädä eçke häm tışqı doşmannar, pravoslav dineneñ östenlege däwlät säyäsätenä ayırım urın alıp kilä. Bu şartlarda çirkäwlärne berläşterü kebek mäsälälär inde urınsız kebek.

Äytergä kiräk, şuşı tormışqa aşmağan berläşüdä räsmi Qazan da tarixqa kerep qala yazdı. Qazan başlığı Kamil İsxaqov Vatikanğa barıp Qazan anası ikonasın qaytaru turında Papa belän söyläşep qayttı. Papa anı üze kilep tapşırası ide. Anıñ xıyalı tormışqa aşmadı. Rusiä çirkäwe Papanıñ Rusiägä kilüenä qarşı çıqtı. İkonanı Mäskäwgä kardinal Kasper kiterde.

-Ali Gilmi
XS
SM
MD
LG