Accessibility links

Кайнар хәбәр

Elekke sovet illärendä iqtisadi üseş häm fäqirlek turında Dönya Bankı xisabı


Dönya Bankı Könçığış Yevropa häm elekke Sovetlar Berlege turında soñğı biş yıldağı iñ täfsille raportın iğlan itte. Xisapta Rusiä, Qazaxstan häm Ukraina kebek illärdäge üseş 1998-nçe 2003-nçe yılar arasında 40 milion keşeneñ fäqirlektän qotıluına kiterde dielgän. Läkin, BDB illärendä milionağan keşe äle dä könenä ike dollarğa yäşi häm häm xätta üseş yuğarı bulğan illärdä dä sälämätlek saqlanı häm başqa xezmätlärne yaxşırtu öçen tieşle çaralar kürelmi. Bu xaqta radiobıznıñ Washingtondağı xäbärçese raport aftorlarınıñ berse belän söyläşte.

Elekke SSSRda soñğı altı yılda ekonomik üseş dönayadağı urtaça üseştän yuğarıraq buldı. Dönya Bankınıñ menä yaña ğına iğlan itelgän raportında bu üseş distälägän milion keşene fäqirlektän qotqarde dielgän. 1998-nçe yılğı finans krizisınan soñ Rusiädä bigeräktä nefte eskportı säbäple bulğan üseş, BDB illärenä dä uñay täsir yasağan. Raport aftorlarınıñ berse häm Dönya Bankınıñ ekonomistı Mamta Murthi üseş belän fäqirlek arasında bäyläneşneñ buluı kürener dip kötelgän bulsa da, BDB illärendä tigezsezlek tä kimer dip kütelmägän ide dip belderde.

"Üseş kire qayttı häm BDBdağı bu küreneş regiondağı keşelärneñ igelege öçen buldı. Bu üseştän xalıqnıñ keçkenä qatlamı ğına faydalanaçaq digän borçılu bulsa da, näticä monnan härkem faydalanğanın häm fäqirlekneñ kimegänen kürsätä."

Şulay da näticälär här cirdä ber ük tügel. Regionda äle dä 60 milion keşe fäqirlektä yäşi. 150 milionğa fäqirlek yanıy. Fäqirlek öç Kafkaz ilendä, Üzbäkstanda, Tajikstanda, Qırğızıstanda , Törkmänstanda häm Moldovada yuğarı bulıp qala birä. Yaxşı mäktäplär, sälämätlekne saqlau, su häm elektr energiäse täminatında tigezsezlek bar. Murthineñ süzlärençä,

"Keşelärneñ kesäsendä küberäk aqça bulğan xäldä dä, bu äle alarnıñ cämağät xezmätennän tieşençä faydalana aluların añlatmıy. Tigezsezlek äle dä bar. Başqala häm turism üzäkläre fayda kürde. Auıl cirläre häm vağıraq şähärlär artta qala."

Murthi Qazaxstan şähär häm auıl cirläre arasında ayırma zur bulğan illärgä misal bulıp tora dip belderde. 2001-nçe 2003-nçe yıllar arasında Qazaxstanda fäqirlekneñ protsentı 30-an 20-gä töşkän. İske häm yaña başqalalar Almata belän Astanada ul nulğa töşsä dä, auıl cirlärendä xalıqnıñ 30 protsentı äle dä könenä ike dolarğa yäşärgä tieş. Küpkenä BDB illärendä, bigeräk tä Üzäk Aziädä töp problemma auıl cirlärendä, vaq igençeleklärgä kredit, sävdä häm xezmättän faydalanu mömkinlekläre yuq. BDB illäre arasında iñ fäqire Tacikstan. Anda xalıqnıñ 70 protsentı fäqirlektä yäşi. Bulğan baylıq ta tigez räveştä taratılmıy. Dönya Bankınıñ xisabında Tacikstanda xalıqnıñ biştän ber öleşe genä su belän daim tämin itelä dielgän. Dönya Bankınıñ farazlarına qarağanda, elekke Sovetlar Berlege belän Könçığış Yevropa illärendä 2007-nçe yılğaça 40 milion keşe fäqirlektä yäşiäcäk.

Färit İdelle, Praga.
XS
SM
MD
LG