450 meñ xalqınıñ dürttän ber öleşen möselmannar täşkil itkän Adegeyä, totrıqsızlık cäyelgän Tönyaq Kavkazda beraz çittäräk, Krasnodar ölkäse eçendä yata. 14 yıl elek aña avtonom respublika statusı birelgän ide. Anda yäşägän xalıqnıñ zur öleşen, 68 protsentın pravoslav urıslar täşkil itä. 90-nçe yıllarda bar Tönyaq Kavkazda kierenkelek cäyelgän çorda da Adegeyä üzendäge säyäsi wä millätara totrıqlıqnı saqlap qala aldı. Läkin soñğı aralarda annan xäwele xäbärlär kilä başladı.
Rusiä töbäklären ereländerü şawqımına birelgän Mäskäw Adegeyäne yänä Krasnodar ölkäsenä quşu ixtimalı turında söyli başlağaç, adıglar üzläreneñ moña qatği töstä qarşı buluın belderde. Moñardan tış, respublikada dini qarşılıqlar da çıqtı - pravoslav çirkäwe başqala Maykopta Rusiäneñ patronı sanalğan izge Mikolay sının quyu niäte belän çıqqan ide, yüldä ber törkem möselman moña qarşı cıyın ütkärde.
Şuşı kierenkelek sürätendä 22-nçe üktäbrdä inde citdiräk waqiğä buldı - qorallı militsiä kiçke namazdan soñ Maykop mäçetennän çığıp barğan ber törkem möselmannı qıynap, alarnı qulğa aldı. Höcümgä duçar bulğannar arasında mäçetneñ imamı Ruslan Xakirov ta bar ide, militsiädä kürgännären ul radiobızğa bolay sürätläde:
"Soraw alğanda nigezdä din turında soraştılar - misal öçen, nigä bez saqal yörtäbez, nigä tähärät alabız. Alar fikerençä, bolar barısı da wahhabiçelek bilgeläre", di üktäbr ayında Adegeyä militsiäse tarafınnan qıynalğan häm totqarlanğan imam Xakirov.
Ul dindäşläre belän inde irtägäsen ük mäxkämä qararı nigezendä azat itelsä dä, noyäbr başında imamğa yaña höcüm yasaldı. Bu yulı üzenä höcüm itüçedä Ruslan Xakirov elegräk militsiädä soraw aluçılarnıñ bersen tanığan dip xäbär itelde. Xakirov imam ğına tügel, ul äle Adegeyä häm Krasnodar ölkäseneñ diniä nazaräte äğzası da. Maykoptağı Çirkäs kongressınıñ xoquqi mäs''älälär kiñäşçese Zaur Dzeukojev, höcümnärgä şundıy däräcäle keşelärneñ dä duçar buluı cirle möselmannarda zur borçu uyata, di:
"Bu höcümnärneñ näq menä diniä nazaräte äğzalarına yasaluı, möselmannarda, bolay bulğaç berkem dä iminlektä tügel digän xis qaldırdı. Ğomumän, xakimiatkä tuğrılıqlı dindarlarğa höcüm yasaluı bik säyer", dip añlata Adegeyä möselmannarı arasındağı käyeflärne Çirkäs kongressı wäkile.
Küzätüçelär fikerençä, xakimiatneñ möselmannarğa qarşı qırıs çaraları küptän tügel Qabarda-Balqar başqalası Nalçiktä bulğan qorallı höcümgä bäyle. Adegeyäneñ eçke eşlär ministrı Vasili Smirnov bu xaqta üze belderde - ul Nalçik belän Maykop arasında bäyläneşlär bula ala digän ide. Soraw alu barışında moña işarä itülärne imam Xakirov ta xäterli:
"Alar bezgä monı Nalçiktä bulğan xällärgä cawap itep eşläwen äytte, gärçä bezneñ andağı waqiğälärgä bernindi dä qatnaşıbız yuq ide, bez berqayçan da konstitutsiäne bozmadıq, bernigä dä öndämädek", di Maykop mäçete imamı Ruslan Xakirov.
Ul, bezgä şundıy yaman möğämälä qiäfätebez arqasında ğına buldı, dip belderä. Adegeyädäge soñğı xällär anda möselmannarğa qarata "ubırlar awı" başlana ala digän borçular uyata.
Kärim Kamal
Rusiä töbäklären ereländerü şawqımına birelgän Mäskäw Adegeyäne yänä Krasnodar ölkäsenä quşu ixtimalı turında söyli başlağaç, adıglar üzläreneñ moña qatği töstä qarşı buluın belderde. Moñardan tış, respublikada dini qarşılıqlar da çıqtı - pravoslav çirkäwe başqala Maykopta Rusiäneñ patronı sanalğan izge Mikolay sının quyu niäte belän çıqqan ide, yüldä ber törkem möselman moña qarşı cıyın ütkärde.
Şuşı kierenkelek sürätendä 22-nçe üktäbrdä inde citdiräk waqiğä buldı - qorallı militsiä kiçke namazdan soñ Maykop mäçetennän çığıp barğan ber törkem möselmannı qıynap, alarnı qulğa aldı. Höcümgä duçar bulğannar arasında mäçetneñ imamı Ruslan Xakirov ta bar ide, militsiädä kürgännären ul radiobızğa bolay sürätläde:
"Soraw alğanda nigezdä din turında soraştılar - misal öçen, nigä bez saqal yörtäbez, nigä tähärät alabız. Alar fikerençä, bolar barısı da wahhabiçelek bilgeläre", di üktäbr ayında Adegeyä militsiäse tarafınnan qıynalğan häm totqarlanğan imam Xakirov.
Ul dindäşläre belän inde irtägäsen ük mäxkämä qararı nigezendä azat itelsä dä, noyäbr başında imamğa yaña höcüm yasaldı. Bu yulı üzenä höcüm itüçedä Ruslan Xakirov elegräk militsiädä soraw aluçılarnıñ bersen tanığan dip xäbär itelde. Xakirov imam ğına tügel, ul äle Adegeyä häm Krasnodar ölkäseneñ diniä nazaräte äğzası da. Maykoptağı Çirkäs kongressınıñ xoquqi mäs''älälär kiñäşçese Zaur Dzeukojev, höcümnärgä şundıy däräcäle keşelärneñ dä duçar buluı cirle möselmannarda zur borçu uyata, di:
"Bu höcümnärneñ näq menä diniä nazaräte äğzalarına yasaluı, möselmannarda, bolay bulğaç berkem dä iminlektä tügel digän xis qaldırdı. Ğomumän, xakimiatkä tuğrılıqlı dindarlarğa höcüm yasaluı bik säyer", dip añlata Adegeyä möselmannarı arasındağı käyeflärne Çirkäs kongressı wäkile.
Küzätüçelär fikerençä, xakimiatneñ möselmannarğa qarşı qırıs çaraları küptän tügel Qabarda-Balqar başqalası Nalçiktä bulğan qorallı höcümgä bäyle. Adegeyäneñ eçke eşlär ministrı Vasili Smirnov bu xaqta üze belderde - ul Nalçik belän Maykop arasında bäyläneşlär bula ala digän ide. Soraw alu barışında moña işarä itülärne imam Xakirov ta xäterli:
"Alar bezgä monı Nalçiktä bulğan xällärgä cawap itep eşläwen äytte, gärçä bezneñ andağı waqiğälärgä bernindi dä qatnaşıbız yuq ide, bez berqayçan da konstitutsiäne bozmadıq, bernigä dä öndämädek", di Maykop mäçete imamı Ruslan Xakirov.
Ul, bezgä şundıy yaman möğämälä qiäfätebez arqasında ğına buldı, dip belderä. Adegeyädäge soñğı xällär anda möselmannarğa qarata "ubırlar awı" başlana ala digän borçular uyata.
Kärim Kamal