Yevropa Berlegendä AQŞ Üzäk Küzläw Oyışması CİAneñ yäşren törmäläre turındağı bäxäslär qızulana bara.Atnakiçtä Brüsseldä Yevropa Parlamentınıñ sivil irekleklär komitetı cıyılıp,bu ğäyepläwlär turında räsmi tikşerü başlatılırğa tieşme digän mäsäläne qaradı.Komitet bu turıda parlament dikäber urtasında qarar biräçäk dide.Berlekneñ in yuğarı xoquq oyışması Yevropa Şurası üz tikşerüen başlatıp cibärde inde. Yevropa Berlegeneñ çirattağı prezidentı Britaniä düşämbedä Washingtonğa bu xaqta xat cibärep borçıluın belderde. Washington xatqa cawap qayataraçaq dip belderelde. Däwlät sekretarı C.Riceneñ kiläse atnadağı Yevropa säfärendä mäsälä östenlek itä ala.
Atnakiçtä Human Rights Watch(HRW) AQŞnıñ yäşren törmälärendä bälkim dä Yevropada totılğan 26 totqınnıñ isemlegen iğlan itte.HRW isemlek media, xökümät belderüläre häm üzläre tapqan mäğlümätkä nigezlänä dip äytte. İsemlektäge isemnär sonğı yıllarda cämäğätçelekkä bilgele. Misal öçen, 11 sintäber insidentın oyıştıruda ğäyeplängän kuwaitle Xalid Şäyx Möxämmäd.HRWtan Tom Malinowski isemlektäge keşelär zur cinayätlär eşläwdä şiklänelüçelär,alarğa AQŞ imza itkän xalıqara kileşülärgä kürä legal mömkinçelek birelmäde, bälkim dä alar ezärleklänep cafalandı dip äyte.Malinowski:
Ägär dä bu keşelärgä suğış qanunnarına kürä möğämälä kürsätelgän bulsa , Qızıl Xaç Oyışması alar belän küreşergä, alarnıñ totılğan urın açıqlanırğa tieş ide.Ägär dä alarğa cinayätlär kodeksına kürä mäğämälä kürsätelsä, alar xökemgä tartılırğa tieş ide.Bolaymı tegeleyme alarnıñ töp xoquqları bozıldı.
CİA törmäläre turında berençe bulıp Washington Post gazetası xabär itte.Ul iseme äytelmägän CİA çığanaqlarına tayanıp 8 ildä şulsanda könçığış Yevropa illärendä küzläw oyışmasınıñ yäşren törmäläre bar dip yazıp çıqtı.Anda qaysı illär ikänlege äytelmäde. Ämma HRW Polşa häm Rumıniädä şundıy yäşren törmälär buluı xaqında köçle dälilläre bar dip belderde. Warsau da Bucharest ta kire qaqtılar. Azatlıq atnakiçtä Rumıniä saqlanu ministırı Christian Ghigaga märäcäğät itep mätbuğatta CİA oçqıçları 4 märtäbä Rumınägä kilde, bälkim dä anda totqınnar bar ide digän xabärgä komantar birüen soradı.Ghiga:
Bu informatsiägä saqlanu ministrı komentar birä almıy.Bez xalıqara mätbuğatta iseme ütkän xärbi bazalarğa jurnalistlarnı çaqırdıq.Bazalarda totqarlau üzäge dä ,oçqıçlar maydanı da yuq Minemçä sez bu sorawnı Rumıniä transport ministırına birergä tieşsez.
Ömma Malinowski radiobızğa bezneñ mäxsus dälillärebez ikençe däräcädä, bez ber qayçan da bu yäki tege ildä qorılış buluına dälillebez bar dip äytmädek.Eçendä al-Qaida totqınnarı bar dip belengän, ayrım alğanda Qabuldan Guantanamoğa oçqan oçqıçlar küp märtäbälär Polşa häm Rumıniädä tuqtaldı –moñı yağulıq alu häm başqa närsä belän açıqlap bulmıy dip söyläde. Atnakiçtä The Guardian basması 300dän artıq CİA oçqıçı Yevropa hava mäydannarında tuqtalış yasadı dip xabär itte.Malinowski Yevropa Berlege mäsäläne öyränü öçen Yevropa küzläw oyışmalarına möräcäğät itärgä tieş, alar bu turıda belä,minemçä Berlek häm Berlek äzğası illär üzläreneñ küzläw oyışmasınnan möğlümät sorarağa tieş dip söyläde radiobızğa.NYT gazetası çärşämbedä 11sintäberdän soñ 100dän artıq totqın CİA tarafınnan başqa törmälärgä cibärelde dip şiklänelä digän fiker beyan itte. färidä xämit
Ägär dä bu keşelärgä suğış qanunnarına kürä möğämälä kürsätelgän bulsa , Qızıl Xaç Oyışması alar belän küreşergä, alarnıñ totılğan urın açıqlanırğa tieş ide.Ägär dä alarğa cinayätlär kodeksına kürä mäğämälä kürsätelsä, alar xökemgä tartılırğa tieş ide.Bolaymı tegeleyme alarnıñ töp xoquqları bozıldı.
CİA törmäläre turında berençe bulıp Washington Post gazetası xabär itte.Ul iseme äytelmägän CİA çığanaqlarına tayanıp 8 ildä şulsanda könçığış Yevropa illärendä küzläw oyışmasınıñ yäşren törmäläre bar dip yazıp çıqtı.Anda qaysı illär ikänlege äytelmäde. Ämma HRW Polşa häm Rumıniädä şundıy yäşren törmälär buluı xaqında köçle dälilläre bar dip belderde. Warsau da Bucharest ta kire qaqtılar. Azatlıq atnakiçtä Rumıniä saqlanu ministırı Christian Ghigaga märäcäğät itep mätbuğatta CİA oçqıçları 4 märtäbä Rumınägä kilde, bälkim dä anda totqınnar bar ide digän xabärgä komantar birüen soradı.Ghiga:
Bu informatsiägä saqlanu ministrı komentar birä almıy.Bez xalıqara mätbuğatta iseme ütkän xärbi bazalarğa jurnalistlarnı çaqırdıq.Bazalarda totqarlau üzäge dä ,oçqıçlar maydanı da yuq Minemçä sez bu sorawnı Rumıniä transport ministırına birergä tieşsez.
Ömma Malinowski radiobızğa bezneñ mäxsus dälillärebez ikençe däräcädä, bez ber qayçan da bu yäki tege ildä qorılış buluına dälillebez bar dip äytmädek.Eçendä al-Qaida totqınnarı bar dip belengän, ayrım alğanda Qabuldan Guantanamoğa oçqan oçqıçlar küp märtäbälär Polşa häm Rumıniädä tuqtaldı –moñı yağulıq alu häm başqa närsä belän açıqlap bulmıy dip söyläde. Atnakiçtä The Guardian basması 300dän artıq CİA oçqıçı Yevropa hava mäydannarında tuqtalış yasadı dip xabär itte.Malinowski Yevropa Berlege mäsäläne öyränü öçen Yevropa küzläw oyışmalarına möräcäğät itärgä tieş, alar bu turıda belä,minemçä Berlek häm Berlek äzğası illär üzläreneñ küzläw oyışmasınnan möğlümät sorarağa tieş dip söyläde radiobızğa.NYT gazetası çärşämbedä 11sintäberdän soñ 100dän artıq totqın CİA tarafınnan başqa törmälärgä cibärelde dip şiklänelä digän fiker beyan itte. färidä xämit