Accessibility links

Кайнар хәбәр

Putin Rusiä watandaşlığın alunı ciñeläytä, läkin töp kirtä qala


Rusiä prezidentı Putin 1-nçe Dikäberdä Dävlät Dumasına elekke sovet respublikaları vatandaşlarına Rusiä vatandaşlığın aluların ciñeläytüne küz aldında totqan qanun proyektın täqdim itte. Ul vatandaşlıqqa möräcäğät itü mömkinlegen birgän elekke qanunnıñ möddäten ikı yılğa ozaytunı häm şulay uq terkälgän başqa çit il vatandaşlarına da möräcğät itü mömkinlegen birüne küz aldında tota. Läkin, migratsiä belgeçläre qänäğät tügel

Bu Putinneñ 2002-nçe yılnıñ iyülendä qabul itelgän Rusiäneñ yaña vatandaşlıq qanunın yomışartu öçen berençe tırışlığı tügel. Qanun qabul itelgännän soñ berniçä ay uzğaç, ul 2002-nçe yılnıñ 1-nçe iyülenä qädäre terkälgän elekke sovet vatandaşlarına qarata qayber çiklävlärne yomışarttı. Mäsälän elekke SSSR vatandaşlarına Rusiädä biş yıl yäşäv yäisä rus tele buyınça imtixan birü şartın beterde. Läkin, bu ciñellekneñ möddäte 2006-nçe yılnıñ 1-nçe ğinvarında tula. İnde prezidentnıñ yaña ğına täqdim itkän östämägä kürä, möddät tağı da ike yılğa ozaytılırğa tieş. Annan başqa vatandaşlıq qanunı 2002-nçe yılnıñ 1-nçe iyülenä qdäre terkälgän elekke sovet vatandaşlarına ğına tügel, ä Rusiädä terkälep yäşägän barlıq elekke sovet vatandaşlarına qarıyaçaq. Dävlät Dumasınıñ BDB mälälärenä qarağan komitet başlığınıñ urınbasarı Axmäd Bilalov bu tözätmäne yaqlıy. Anıñ süzlärneçä, bu SSSRnıñ cimerelüe näticäsendä törle illärneñ vatandaşı bulğan ğailä ağzaların berläşterügä yardäm itäçäk häm şulay uq Rusiäneñ ixtiacı bulğan migrant eşçelärne cälep itügä dä öleş kertäçäk.

"Bügenge köndä migratsiä öçen köräş bara häm Rusiä dä monıñ belän qızıqsına. Ruslarnıqına oxşaş belen alğan elekke vatandaşlarnıñ migratsiäse bezne qızıqsındıra. Elekke SSSR vatandaşlarınıñ beleme, mädäni mirası häm dönyağa qaraşı urtaq."

Rusiäneñ migratsiä säyäsäte bik qırıs häm ul andıy eşçelärne qanuni status alır öçen möräcäğät itärgä ber dä qıulandırmıy. Ä demokrafik krizis säbäple eş qullarına ixtiac bar. Finans ministere Kudrin süzlärençä, Rusiäneñ, xalıq sanı kiläse 20 yılda här yıl sayın ber milionğa kimiäçäk. Läkin, Putinneñ yaña initiativası migratsiä ekspertların qänäğäyländermäde. Sivil Yardäm Komitetı isemle migratsiägä yardäm oyışması aktivı Svetlana Gannuşkina tözätmälär migrantlarğa ällä ni ciñellek kitermiäçäk digän fikerdä. Anıñ süzlärençä, ul in zur qıyınlıqnı, terkälü protsedurasın ber dä yomışartmıy. Ä inde terkälgän bulu vatandaşlıq alu öçen töp şart.

"Prezidentnıñ monıñ belän genä çiklänüe küñelne qaytardı. Bez ul möhimeräk üzgäreşlär kerter dip ömetlängän idek. Vatandaşlıq alu terkälgän bulu belän bäyle. Daimi yäşäv röxsäte xoquq aluğa ğına yul aça belä. Terkälü tik xoquqi raslau ğına bula ala, xoquq alu öçen çığanaq bula almıy. Xakimiätlär monı añlamıylar bulsa kiräk."

Rusiä Fännär Akademiäseneñ Sotsio-ekonomik instititınıñ migratsiä belgeçe Yelena Türükanova Putinneñ adımın xuplasa da, radiobıznıñ Mäskäv xäbärçesenä birgän ängämäsendä , xökümätneñ migratnatlarğa küberäk taşlamnalar yasarğa telämäve, Rusiäneñ migratsiä säyäsäteneñ bulmauın çağıldıra dip belderde.

"Rusiäneñ pozitsiäse säyer. Xakimiätlär ber yaqtan vatandaşlıq alunı ciñeläytep, işekne açarğa qurqalar. Ber ük vaqıtta migrantlarnı qabul itü säyäsäte säbäple qatı çaralar da kürä almıylar. Açıq xökümät konsepsiäse yuq. Şul säbäple özek özek çaralar kürelä häm migratsiä säyäsäte dä kisäklärdän torğan Mozikqa oxşıy."

Putinneñ tädime ütä millätçelärne dä açulandırdı. Dmitriy Rogozin ciñeleräk vatandaşlıq alu tik çit il vatandaşı bulğan ruslarğa ğına qararğa tieş dip belderde. Dävlät Duması vatandaşlıq qanunına üzgäreşlär turıda yıl azağına qädäre tauış biräçäk dip kötelä.

Färit dele, Praga .
XS
SM
MD
LG