Bu könnärdä Qazan Kirmäne tıyulığındağı “Qazan Ermitajı” üzägendä Altın Urdağa bağışlanğan “Ğasırlar töpkelennän” dip atalğan, teatral''läşterelgän kürgäzmä bara. Oyıştıruçılar süzenä qarağanda, tarix belän qızıqsınğan yäşlär, studentlar, başqa şähärlärdän ekskursiägä kilgän xalıq kürgäzmädän bik qänäğät.
Milli muzeynıñ sınlı sänğäte bülege fänni eş xezmätkäre Eleonora Novikova “Monda Altın Urda çorınıñ küp kenä eksponatları berençe tapqır quyıla.”,- di. Xätta S-Peterburg şähärendäge Ermitaj zallarında bulmağan qayber eksponatlarnı “Qazan Ermitajında kürergä bula ikän.Kürgäzmägä ekskursiäne milli muzeynıñ fänni üzgärtep qoru bülegeneñ mödire Vyaçeslav Xabirov alıp bardı.
ХIII XIV ğasırlar tarixı –ul, zur Mongol däwläte yaulap alğan cirlär tarixı. Häm ul çor Altın Urda çorı dip atala. Bu waqıt küp kenä tarixi däwlätlärneñ mädäni üseşenä dä yoğıntı yasağan çor. Şulay uq Tatarlarnıñ babaları yäşägän Bolğar däwlätenä dä. Ul çornı tatarlar tarixınnan ayırıp alıp bulmıy. Eksponatlar berniçä zalda urın alğan. Alar arasında xärbilärneñ köräş häm saqlanu qoralları cıyılmasınnan-; kiñ yözle uq oçlıqları, qılıçlar, altınnan qoyılğan bitlek, altın- kömeştän eşlängän bilbaw cıyılması; qıtay yefägennän eşlängän qaftannar, törle hönärçelek, käsepçelek äyberläre bik zatlı itep tegelgän kün çiteklär häm Altın Urda çorı aqçaları, eşkärtelgän zatlı taşlarnı, xucalıqta qullanılğan könküreş kiräk-yaraq äyberläre belän dä tanışırğa bula kürgäzmäneñ törle zallarında. Eleonora Novikova äytüençä: ,“Altın Urda ostaları 1 gramm altınnan -2 kilometr yarım altın cep suza alu ostalığına iä bulğannar ”
Ekskursiä waqıtında törle zallarda çitek tegüçelär, aqça suğuçılar, tegüçelär belän tanıştıru bardı. Ä soñğı zalda bu zur ilneñ xärbiläre aşağan, eçkän rizıqlarınnan ekskursiägä kilgän keşelär dä awız ittelär. Alar arasında at ite, balda peşerelgän alma, qort, äçe bal dä bar ide. Rizıqnı tämläp qarawda qatnaşqan, Qazan Kirmäne tıyulığı başlığı İldus Waxitov bolay dide: “Bik tämle , at ite, .balda peşerelgän alma . Mondıy oyıştırılğan ekskursiälär bik yış bula”.
Ä nişläp bu qädär bay il dä ciñelgän soñ?- digän sorawğa alıp baruçınıñ cawabı mondıy ide. Bu ilneñ xanı üzeneñ däwläten üze ülgäç zur ulına qaldırunı täğäyenlämägän bulğan. Näticädä , Aqsaq Timer xan Tuqtamış xannıñ däwläten 300 meñlek ğäskär belän kilep yaulap alğan. -Härxäldä, kürgäzmädä urın alğan, ğäräpçä häm uyğurça qıyıp yazılğan Uralda tabılğan ber zur qara taşta şulay dielgän. Ä xäzer tamaşaçı fikere “İldar Mullin- Min üzem tatar . Üz xalqım tarixı belän bik qızıqsınam .Üzemneñ babalarımnıñ qılğan ğämällären bar eşlägän eşlären, bar mädäniäten belergä tieşlemen dip sanıym. Tarixnı inde mäktäptän ük öyränä başladım .Ämma şuşı äyberlärne üz –küzläreñ belän kürü çın-çınlap küñeldä äytep betermäslek ber ğorurlıq xisläre uyata.”dide ul.
Mälikä Basıyr, Qazan
