Sovetlar berlege tarqalıp Törkmänstan kinät kenä bäysezlekkä ireşkännän birle Aşğabad könyaq kürşese İran belän mömkin qädär dustanä mönäsäbätlär qorıp kilde. Törkmänstannıñ başqa illär belän araları suınğanda da İran ilneñ iñ yaqın dustı wä partnerı buldı.
Bu äle uzğan cäydä dä şulay ide, ilneñ yaña citäkçese Qorbanguli Birdemöxämmätov Tähranda İran prezidentı Mäxmüt Äxmädinecad belän oçraşqanda Törkmänstan matbuğatı ikeyaqlı mönäsäbätlärne näq menä şulay bäyäläde. Şuña da Birdemöxämmätov İran mäs'äläsendä elekke yulbaşçı Säfärmorad Niazov yulın däwam itär digän ömet bar ide.
Ämma yartı yıl ütü belän şuşı matur wä bizäkle sürättä taplar kürenä başladı. İke aradağı qarşılıqlarnıñ şaqtıy ğına ölkälärdä buluı açıqlandı - yaqlar inde gaz satu da ğına tügel, elektr utı, Kaspidä balıq totu xoquqları, su baylıqların bülü häm xätta İranda yäşägän 2 milionnan artıq törkmänneñ milli xoquqları turında da kileşä almıy. Bolar barısı da xäzer kiñ cämäğätçelekkä çıqtı.
Töp bäxäs - Törkmänstannıñ İranğa tabiği gaznı nindi bäyägä satuı mäs'äläse dikäbrdä başlandı. Yaqlar yaña bäyä xaqında kileşä almadı, häm 2008 citü belän Aşğabad, torbaütkärgeçne tözätergä kiräk digän bulıp, ut kürşesenä gaz quuın kimette.
İran yağı xäzer mäs'äläneñ çınnan da gaz bäyäsen arttıru taläbenä bäyle buluın äytä. Neft häm gaz ministrı Ğölämxäsän Nazari, törkmän gazı bäyäsen xäzerge 75tän 140 dollarğa kütärü turındağı söyläşülär, Törkmänstan gaz quunı yañartuınnan soñ ğına başlana ala dip belderde. Ägär dä bu taläp ütälmäsä, İran ğomumän törkmän gazın satıp aludan baş tartaçaq, dip yanıy İran ministrı.
Qarşılıqlarnıñ tözekländerü eşlärenä tügel, ä törkmän yağınıñ yaña bäyä dawlawına bäyle buluına İran mäclese deputatı Kamal Danişyar da işarä itä:
"Bar däwlätlär tä Törkmänstannıñ döreslekne äytmäwen belä, alar monı añlamıy ğına. Töp mäs'älä bulıp monda bäyä tora. Tözekländerü eşlären qışın ütkärmilär, alar monı cäyen eşläsä aqıllıraq bulır ide. Alar fäqät gaz bäyäsen arttırırğa teli", di İrannıñ parlament äğzası.
Gaz mäs'äläsendäge tartqalaşu äkrenläp şuşı ike däwlät arasındağı başqa urtaq ölkälärgä dä küçä bara. Ğinwar başında İrannıñ Kaspidäge xärbi korabı, berniçä İran törkmäne utırğan balıqçı köymäsen utqa totıp, alarnıñ bersen ütergän digän xäbär buldı. Bu näticädä ilneñ törkmännär yäşägän ölkälärendä çualışlarğa kitergän, 300-läp keşe qulğa alınıp, alarnıñ zur öleşe äle haman da saq astında totıla ikän. Bolar barısı da Aşğabad belän Tähran arasındağı mönäsäbätlärgä barı tiskäre genä tä'sir yasıy, älbättä.
Mondıy şartlarda Törkmänstannıñ duslarnı başqa taraflardan, bu oçraqta tönyaqtan ezläwe añlaşıla töşä. Şulay itep Aşğabadnıñ Qazanğa, dimäk ki anıñ aşa Mäskäwgä dä yaqtı çıray kürsätüe tikmägä tügel - yaña citäkçe belän bu il tışqı säyäsätendäge yünäleşlären dä üzgärtä ala.
Bu äle uzğan cäydä dä şulay ide, ilneñ yaña citäkçese Qorbanguli Birdemöxämmätov Tähranda İran prezidentı Mäxmüt Äxmädinecad belän oçraşqanda Törkmänstan matbuğatı ikeyaqlı mönäsäbätlärne näq menä şulay bäyäläde. Şuña da Birdemöxämmätov İran mäs'äläsendä elekke yulbaşçı Säfärmorad Niazov yulın däwam itär digän ömet bar ide.
Ämma yartı yıl ütü belän şuşı matur wä bizäkle sürättä taplar kürenä başladı. İke aradağı qarşılıqlarnıñ şaqtıy ğına ölkälärdä buluı açıqlandı - yaqlar inde gaz satu da ğına tügel, elektr utı, Kaspidä balıq totu xoquqları, su baylıqların bülü häm xätta İranda yäşägän 2 milionnan artıq törkmänneñ milli xoquqları turında da kileşä almıy. Bolar barısı da xäzer kiñ cämäğätçelekkä çıqtı.
Töp bäxäs - Törkmänstannıñ İranğa tabiği gaznı nindi bäyägä satuı mäs'äläse dikäbrdä başlandı. Yaqlar yaña bäyä xaqında kileşä almadı, häm 2008 citü belän Aşğabad, torbaütkärgeçne tözätergä kiräk digän bulıp, ut kürşesenä gaz quuın kimette.
İran yağı xäzer mäs'äläneñ çınnan da gaz bäyäsen arttıru taläbenä bäyle buluın äytä. Neft häm gaz ministrı Ğölämxäsän Nazari, törkmän gazı bäyäsen xäzerge 75tän 140 dollarğa kütärü turındağı söyläşülär, Törkmänstan gaz quunı yañartuınnan soñ ğına başlana ala dip belderde. Ägär dä bu taläp ütälmäsä, İran ğomumän törkmän gazın satıp aludan baş tartaçaq, dip yanıy İran ministrı.
Qarşılıqlarnıñ tözekländerü eşlärenä tügel, ä törkmän yağınıñ yaña bäyä dawlawına bäyle buluına İran mäclese deputatı Kamal Danişyar da işarä itä:
"Bar däwlätlär tä Törkmänstannıñ döreslekne äytmäwen belä, alar monı añlamıy ğına. Töp mäs'älä bulıp monda bäyä tora. Tözekländerü eşlären qışın ütkärmilär, alar monı cäyen eşläsä aqıllıraq bulır ide. Alar fäqät gaz bäyäsen arttırırğa teli", di İrannıñ parlament äğzası.
Gaz mäs'äläsendäge tartqalaşu äkrenläp şuşı ike däwlät arasındağı başqa urtaq ölkälärgä dä küçä bara. Ğinwar başında İrannıñ Kaspidäge xärbi korabı, berniçä İran törkmäne utırğan balıqçı köymäsen utqa totıp, alarnıñ bersen ütergän digän xäbär buldı. Bu näticädä ilneñ törkmännär yäşägän ölkälärendä çualışlarğa kitergän, 300-läp keşe qulğa alınıp, alarnıñ zur öleşe äle haman da saq astında totıla ikän. Bolar barısı da Aşğabad belän Tähran arasındağı mönäsäbätlärgä barı tiskäre genä tä'sir yasıy, älbättä.
Mondıy şartlarda Törkmänstannıñ duslarnı başqa taraflardan, bu oçraqta tönyaqtan ezläwe añlaşıla töşä. Şulay itep Aşğabadnıñ Qazanğa, dimäk ki anıñ aşa Mäskäwgä dä yaqtı çıray kürsätüe tikmägä tügel - yaña citäkçe belän bu il tışqı säyäsätendäge yünäleşlären dä üzgärtä ala.